Bài 1. Các cấp tổ chức của thế giới sống

SINH HỌC LỚP 10 GỒM 3 PHẦN
Phần I:
Giới thiệu chung về thế giới sống
Tiết 1:
Các cấp độ tổ chức của thế giới sống
I. CÁC CẤP TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG
Sinh vật khác vật vô sinh ở điểm nào?
Sinh vật
Vật vô sinh
VẬT VÔ SINH
Không lấy các chất cần thiết và loại bỏ các chất thải ra ngoài, …..
Không biết vui buồn, không có phản xạ…..
Không chuyển động
Không lớn lên được, hình thành các bộ phận khác nhau..
Không sinh sản được
VẬT HỮU SINH
Sự khác nhau giữa vật vô sinh và vật hữu sinh
Trao đổi chất và năng lượng 

Cảm ứng (nhận biết môi trường, phản xạ)
Sinh trưởng và phát triển (lớn lên, gia tăng về kích thước)

Sinh sản (tạo ra các cá thể mới)
Tự điều chỉnh


Vật chất sống bắt đầu từ các phân tử, trong đó đặc biệt quan trọng là axit nucleic, axit amin,…nhưng sự sống của cơ thể chỉ bắt đầu từ khi có tế bào, tế bào cấu tạo nên mọi cơ thể sống, do đó thế giới sống được tổ chức theo các cấp từ đơn giản đến phức tạp…
Hình 1
Hình 2
Hình 3
Hình 6
Hình 5
Hình 4
PHÂN TỬ
BÀO QUAN
TẾ BÀO
MÔ
CƠ QUAN
CƠ THỂ
QUẦN THỂ
QUẦN XÃ
SINH QUYỂN
Quan sát hình 1 SGK và giải thích các khái niệm:
mô, cơ quan, hệ cơ quan, quần thể,
quần xã, hệ sinh thái, sinh quyển
Đáp án:
1- A; 2 – E; 3 – H; 4 – B; 5 – G; 6 – F; 7 - C; 8 - D
Thế giới sống có những cấp độ tổ chức nào? Trong đó cấp độ nào là cơ bản?
Tế bào là cấp tổ chức cơ bản nhất vì tế bào chứa đầy đủ các dấu hiệu đặc trưng của sự sống như trao đổi chất, sinh trưởng, sinh sản.
Nêu nội dung của học thuyết tế bào?
I . Các cấp tổ chức sống :
Thế giới sinh vật được tổ chức theo thứ bậc chặt chẽ.

Tế bào là đơn vị cơ bản của thế giới sống.

- Các cấp tổ chức cơ bản của thế giới sống: tế bào, cơ thể, quần thể, quần xã và hệ sinh thái.
(1)
(4)
(3)
(5)
(6)
(2)
(7)
(9)
(8)
Nếu tế bào cơ tim, mô cơ tim, quả tim, hệ tuần hoàn bị tách khỏi cơ thể thì chúng có hoạt động không? Vì sao?
Trả lời:
Không. Vì thiếu sự phối hợp điều chỉnh của các hệ cơ quan khác như: hệ hô hấp, hệ tiêu hóa…. Có trong cơ thể toàn vẹn
II.Đặc điểm của thế giới sống
1. Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc
2. Hệ thống mở và tự điều chỉnh
3. Liên tục tiến hoá
II. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC CẤP TỔ CHỨC SỐNG
1. Tổ chức theo nguyên tắc thu bậc
Vi dụ: các cấp tổ chức cơ bản của TGS:
TB  cơ quan  cơ thể  quần thể  quần xã  HST.
Có thể đảo vị trí của các cấp tổ chức sống được không?
Thế nào là tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc?
Tổ chức sống cấp dưới làm nền tảng để xây dựng nên tổ chức sống cấp cao hơn.
- Tổ chức sống cấp cao hơn không chỉ có các đặc điểm của tổ chức sống cấp thấp hơn mà còn có những đặc tính nổi trội mà tổ chức sống cấp thấp không có.
Ví dụ:
Đặc tính nổi trội
Có MQH khác loài
Không có MQH khác loài
1 quần xã
1 quần thể
Quan hệ khác loài là đặc tính nổi trội của quần xã so với quần thể
Có thể sinh sản
Không thể sinh sản
Một quần thể người
Một người
Sinh sản là đặc tính nổi trội của quần thể so với cơ thể
Đặc tính nổi trội là gì? Do đâu mà có?
Là đặc điểm của một cấp tổ chức nào đó được hình thành do sự tương tác của các bộ phận cấu tạo nên chúng. Đặc điểm này không thể có ở cấp tổ chức nhỏ hơn.
Đặc điểm nổi trội đặc trưng cho cơ thể sống là gì?
Đặc tính nổi trội: Trao đổi chất và năng lượng, sinh trưởng và phát triển, sinh sản và cảm ứng, khả năng tự điều chỉnh cân bằng nội môi, tiến hoá thích nghi với môi trường sống.
I. Các cấp độ tổ chức của thế giới sống
II. Đặc điểm chung của các cấp độ tổ chức
của thế giới sống
Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc
Hệ thống mở và tự điều chỉnh
Thế nào là một hệ thống mở? Hệ thống mở có đặc điểm gì?



Cho ví dụ về khả năng tự điều chỉnh của các cấp tổ chức sống? Khả năng tự điều chỉnh đó có ý nghĩa như thế nào?
- Hệ thống mở: Sinh vật ở mọi cấp độ đều không ngừng trao đổi vật chất và năng lượng với môi trường → Sinh vật chịu tác động của môi trường và làm biến đổi môi trường.
- Khả năng tự điều chỉnh: Mọi cấp độ tổ chức sống từ thấp đến cao đều có các cơ chế tự điều chỉnh đảm bảo duy trì và điều hòa sự cân bằng động trong hệ thống giúp tổ chức sống có thể tồn tại và phát triển.
2. Hệ thống mở và tự điều chỉnh
Cừu sống vùng nóng
Cừu sống vùng lạnh
Các cấp tổ chức của thế giới sống có khả năng tự điều chỉnh để thích nghi với môi trường
Tại sao ăn uống không hợp lí sẽ dẫn đến phát sinh bệnh?
Nếu trong các cấp tổ chức sống không tự điều chỉnh được cân bằng nội môi thì điều gì sẽ xảy ra ?
II. Đặc điểm chung của các cấp độ tổ chức
của thế giới sống
1.Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc
2. Hệ thống mở và tự điều chỉnh
3. Thế giới sống liên tục tiến hóa
Sự sống được tiếp diễn liên tục nhờ:
+ Sự truyền thông tin di truyền trên ADN từ tế bào này sang tế bào khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Do đó các sinh vật luôn có đặc điểm chung.
+ Sinh vật có những cơ chế phát sinh biến dị di truyền, được chọn lọc tự nhiên giữ lại các dạng sống thích nghi. Do đó thế giới sống đa dạng, phong phú.
1.Tại sao sự sống được tiếp diễn liên tục từ thế hệ này sang thế hệ khác?
2. Do đâu mà các cấp tổ chức sống liên tục tiến hóa?
1. Tổ chức sống nào sau đây có cấp thấp nhất so với các tổ chức còn lại ?
a. Quần thể b. Quần xã c. Cơ thể d. Hệ sinh thái
2. Cấp tổ chức cao nhất và lớn nhất của hệ sống là :
a. Sinh quyển b. Hệ sinh thái c. Loài d. Hệ cơ quan
3. Tập hợp nhiều tế bào cùng loại và cùng thực hiện một chức năng nhất định tạo thành :
a. Hệ cơ quan b. Mô c. Cơ thể d. Cơ quan
Tổ chức sống nào sau đây là bào quan ?
a. Tim b. Phổi c. Ribôxôm d. Não bộ
5. Tổ chức nào sau đây là đơn vị phân loại của sinh vật trong tự nhiên ?
a. Quần thể c. Quần xã b. Loài d. Sinh quyển
LUYỆN TẬP
Câu 1. Lấy các ví dụ về đặc tính nổi trội của các cấp độ tổ chức sống?

Câu 2. Tại sao ăn uống không hợp lí sẽ dẫn đến phát sinh các bệnh? Cơ quan nào trong cơ thể người giữ vai trò chủ đạo trong điều khiển cân bằng nội môi?
Câu hỏi tự luận
Học bài và trả lời câu hỏi cuối sách
Đọc trước bài 2: Các giới sinh vật
Câu 1. Lấy các ví dụ về đặc tính nổi trội của các cấp độ tổ chức sống?

Câu 2. Tại sao ăn uống không hợp lí sẽ dẫn đến phát sinh các bệnh? Cơ quan nào trong cơ thể người giữ vai trò chủ đạo trong điều khiển cân bằng nội môi?
Nội dung
Giới
Phiếu học tập: Đặc điểm chính của mỗi giới sinh vật