Bài 1. Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng

ĐẶT VẤN ĐỀ
-Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn.Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không ? Vì sao ? Hình 1.1
-Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng
-Thanh cãi lại: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được! Bạn nào đúng ?
Tiết 1:Bài 1:
NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG, NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
Quan sỏt thớ nghi?m
Từ những thí nghiệm hoặc quan sát hàng ngày sau đây, trường hợp nào mắt ta nhận biết ánh sáng?
Ban đêm đứng trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, mở mắt.
Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt.


Mắt ta nhận biết được ánh sáng trong trường hợp:
2. Ban đêm đứng trong phòng đóngkín cửa, bật đèn, mở mắt.
3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
Quan sát thí nghiệm
Mắt ta nhận biết được ánh sáng trong trường hợp:
2. Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
C1: Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện gì giống nhau?
C1: Giống nhau
Mắt đều mở, ánh sáng truyền vào mắt.
KẾT LUẬN
Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có truyền vào mắt ta
ánh sáng
II.NHÌN THẤY MỘT VẬT
Thí nghiệm
C2: Hãy nhìn hình 1.2a. mảnh giấy trắng dán trên thành màu đen bên trong hộp kín. Trường hợp nào dưới đây ta nhìn thấy mảnh giấy trắng:
a) Đèn sáng (hình 1.2a) b) Đèn tắt (hình 1.2b)
II.NHÌN THẤY MỘT VẬT
Thớ nghi?m
C2: Hãy nhìn hình 1.2a. mảnh giấy trắng dán trên thành màu đen bên trong hộp kín. Trường hợp nào dưới đây ta nhìn thấy mảnh giấy trắng:
a) Đèn sáng (hình 1.2a) b) Đèn tắt (hình 1.2b)
C2: Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng vì ánh sáng từ đèn hắt qua tờ giấy truyền tới mắt ta.
Bài 1 Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng
II.NHÌN THẤY MỘT VẬT
Thớ nghi?m
C2: Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng vì ánh sáng từ đèn hắt qua tờ giấy truyền tới mắt ta.
KẾT LUẬN
Ta nhìn thấy mọi vật khi có từ vật đó truyền vào mắt ta.
ánh sáng
III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
C3: Trong các thí nghiệm ở hìn 1.2a và 1.3 ta nhìn thấy mảnh giấy trắng và dây tóc bóng đèn đang phát sáng vì từ hai vật đó đều có ánh sáng truyền đến mắt ta. Vật nào tự nó phát sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới?
C3: - Dây tóc bóng đèn tự phát ra ánh sáng.
- Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do đèn chiếu tới.
III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
C3: - Dây tóc bóng đèn tự phát ra ánh sáng.
- Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do đèn chiếu tới.
K?T LU?N
Dây tóc bóng đèn tự nó ánh sáng khi có dòng điện chạy qua nguồn sáng.
phát ra
Dây tóc bóng đèn phát ra ánh sáng và mảnh giấy trắng ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
gọi là
hắt lại
KH�I NI?M
Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng.
Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.
IV. VẬN DỤNG
-Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn.Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không ? Vì sao ? Hình 1.1
-Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng
-Thanh cãi lại: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được!
C4: Trong cuộc tranh luận ở đầu bài, bạn nào đúng? Vì sao?
C4: Thanh đúng vì tuy đèn có bật sáng nhưng vì mắt ta không trực tiếp nhìn thấy bóng đèn nên không có ánh sáng từ đèn truyền trực tiếp vào mắt nên không nhìn thấy.
IV. VẬN DỤNG
C4: Thanh đúng vì tuy đèn có bật sáng nhưng vì mắt ta không trực tiếp nhìn thấy bóng đèn nên không có ánh sáng từ đèn truyền trực tiếp vào mắt nên không nhìn thấy.
Slide 18
C5: Khói gồm các hạt nhỏ li ti được chiếu sáng trở thành các vật sáng, ánh sáng từ các vật này truyền đến mắt. Các hạt nhỏ li ti gần như xếp liền nhau tạo thành vệt sáng mà mắt ta đã nhìn thấy.

C5: Trong thí nghiệm hình 1.1 nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía dưới đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích tại sao? Biết khói gồm những hạt nhỏ li li bay lơ lững.
Ở các thành phố lớn, do nhà cao tầng che chắn nên học sinh thường phải học tập và làm việc dưới ánh sáng nhân tạo, điều này có hại cho mắt . Để làm giảm tác hại này, học sinh cần có kế hoạch học tập và vui chơi dã ngoại.
Ngoài ra cần học tập nơi có đầy đủ ánh sáng để bảo vệ mắt.
Giáo dục bảo vệ môi trường
Bài tập
1 Vì sao ta nhìn thấy một vật?
a.Vì ta mở mắt hướng về phía vật
b. Vì mắt ta phát ra các tia sáng chiếu lên vật.
c. Vì có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
d. Vì vật được chiếu sáng
2 Hãy chỉ ra vật nào dưới đây không phải là nguồn sáng?
a. Ngọn nến đang cháy.
b. Vỏ chai sáng chói dưới trời nắng.
c. Mặt trời.
d. Đèn ống đang cháy.
3 Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ?
a. Khi ta mở mắt .
b. Khi có ánh sáng đi ngang qua mắt ta
c. Khi có ánh sáng lọt vào mắt ta.
d. Khi đặt một nguồn sáng trước mắt
LUYỆN TẬP
Câu 1:Chọn câu đúng?
Vật được chiếu sáng là nguồn sáng.
Vật sáng tự nó không phát ra ánh sáng.
Vật được chiếu sáng là nguồn sáng.
Vật sáng gồm nguồn sáng và vật được chiếu sáng.
Đáp án: D

CÂU 2
Để nhìn thấy một vật:
Vật ấy phải được chiếu sáng.
Vật ấy phải là nguồn sáng.
Phải có các tia sáng đi từ vật đến mắt.
Vật vừa là nguồn sáng, vừa là vật sáng.
Câu nào đúng nhất?
Đáp án: C
CÂU 4
Một học sinh đang đọc sách. Hình nào sau đây mô tả đúng đường đi của
tia sáng?









Đáp án: C
A
B
C
CÂU 5
Qua hình vẽ sau, em hãy giải thích tại sao mắt người có thể nhìn thấy vật.








Đáp án: Ánh sáng chiếu đến vật. Vật hắt lại một số tia sáng đi vào mắt và hội tụ trên võng mạc. Ánh sáng kích thích các tế bào que và nón ở võng mạc, biến thành các tín hiệu được dây thần kinh truyền đến não.
CÂU 6
Trong các trường hợp sau, hãy cho biết đâu là nguồn sáng, vật sáng.
Trái Đất, Mặt Trời, mắt người.






Đáp án: Mặt trời là nguồn sáng.
Còn Trái Đất, mắt người, đều là vật sáng.
CÂU 7
Em hãy tìm:
5 nguồn sáng tự nhiên.
5 nguồn sáng nhân tạo.

Đáp án:
5 nguồn sáng tự nhiên: Mặt Trời, ngôi sao, tia chớp, đom đóm, nham thạch phun ra từ núi lửa, Các loài cá có khả năng phát quang sinh học (cá lồng đèn,..).
5 nguồn sáng nhân tạo: Đèn pin đang chiếu sáng, đèn tín hiệu, ngọn nến đang cháy, đèn dầu đang được thắp, Ánh màn hình tivi đang hoạt động.  
CÂU 8: Em hãy kể ra các sinh vật phát sáng mà em đã biết.
Đáp án:
1. Sinh vật phù du
2. Nấm
3. Mực
4. Bạch tuộc
5. Hả quỳ
6. Sâu biển
GHI NHỚ
Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng đi vào mắt ta.
Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng đi từ vật đó đến mắt ta. Ánh sáng ấy có thể do vật tự nó phát ra (nguồn sáng) hoặc hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.
Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng. Vật sáng gồm nguồn
sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.











Trong vũ trụ có những ngôi sao rất đặc đến mức chúng hút tất cả vật chất
xung quanh nó. Ngay cả ánh sáng khi chiếu đến thì cũng bị ngôi sao giữ lấy mà
không phản xạ trở lại. Ánh sáng của chính ngôi sao ấy phát ra cũng bị giữ lại
nốt. Như thế, ngôi sao ấy là vật đen và người ta gọi là lỗ đen vũ trụ.

EM CÓ BIẾT
SUY NGHĨ VÀ THẢO LUẬN

Khi chụp ảnh trong phòng có đèn chớp, đôi lúc mắt người trên ảnh có màu
đỏ (người ta gọi là hiện tượng mắt đỏ). Em có biết vì sao không ? 

SUY NGHĨ VÀ THẢO LUẬN
Đáp án:
Khi chụp ảnh trong phòng, do thiếu ánh sáng nên con ngươi của mắt
người mở to. Đồng thời lúc ấy, máy phát ra đèn chớp (đèn flash). Ánh sáng đi
từ đèn, đến mắt đi qua con ngươi, đi đến võng mạc rồi phản chiếu ngược trở
lại in lên phim. Ánh sáng đi ra mang màu đỏ, là màu của võng mạc.
Để hạn chế hiện tượng này, ở một số máy ảnh hiện đại, trước khi đèn
chớp hoạt động, máy phát ra các xung sáng chói làm con ngươi tự động khép
nhỏ lại. Vì vậy khi chụp ảnh, lượng ánh sáng đi vào con ngươi và phản xạ lại sẽ
giảm đi đáng kể. 

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc phần ghi nhớ
Làm bài tập: sách bài tập.
Xem trước nội dung bài 2
Có thể chua em biết
Ta nhìn thấy bông hoa màu đỏ vì có ánh sáng màu đỏ từ bông hoa đến mắt ta. Có nhiều loại ánh sáng màu như đỏ, vàng, lục, lam, tím,…
Vật đen là vật không tự phát ra ánh sáng và cúng không hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Sở dĩ ta nhận ra vật đen vì nó được đặt bên cạnh những vật khác.
A