Bài 1. Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng

V
Â
T
L
Ý
7
NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
ĐẶT VẤN ĐỀ
-Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn. Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không ? Vì sao ? Hình 1.1
-Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng
-Thanh cãi lại: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được! Bạn nào đúng ?
BÀI 1
NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG
VÀ VẬT SÁNG
VẬT LÍ 7
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
Quan sát và thí nghiệm
Từ những thí nghiệm hoặc quan sát hàng ngày sau đây, trường hợp nào mắt ta nhận biết ánh sáng?
1. Ban đêm đứng trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, mở mắt.
2. Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
4. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt.
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
Quan sát và thí nghiệm
Từ những thí nghiệm hoặc quan sát hàng ngày sau đây, trường hợp nào mắt ta nhận biết ánh sáng?
1. Ban đêm đứng trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, mở mắt.
2. Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
4. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt.
Mắt ta nhận biết được ánh sáng trong trường hợp:
2. Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
C1: Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện gì giống nhau?
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG
C1: Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện gì giống nhau?
Giống nhau: Mắt đều mở, ánh sáng truyền vào mắt.
Kết luận
Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có truyền vào mắt ta
ánh sáng
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
II. NHÌN THẤY MỘT VẬT
Thí nghiệm
C2: Hãy nhìn hình 1.2a. mảnh giấy trắng dán trên thành màu đen bên trong hộp kín. Trường hợp nào dưới đây ta nhìn thấy mảnh giấy trắng:
a) Đèn sáng (hình 1.2a) b) Đèn tắt (hình 1.2b)
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
II. NHÌN THẤY MỘT VẬT
C2: Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng vì ánh sáng từ đèn hắt qua tờ giấy truyền tới mắt ta.
Kết luận
Ta nhìn thấy mọi vật khi có từ vật đó truyền vào mắt ta.
ánh sáng
Ở các thành phố lớn, do nhà cao tầng che chắn nên học sinh thường phải học tập và làm việc dưới ánh sáng nhân tạo, điều này có hại cho mắt. Để làm giảm tác hại này, học sinh cần có kế hoạch học tập và vui chơi dã ngoại.
Ngoài ra cần học tập nơi có đầy đủ ánh sáng để bảo vệ mắt.
Giáo dục
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
C3: Trong các thí nghiệm ở hìn 1.2a và 1.3 ta nhìn thấy mảnh giấy trắng và dây tóc bóng đèn đang phát sáng vì từ hai vật đó đều có ánh sáng truyền đến mắt ta. Vật nào tự nó phát sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới?
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
C3: Trong các thí nghiệm ở hìn 1.2a và 1.3 ta nhìn thấy mảnh giấy trắng và dây tóc bóng đèn đang phát sáng vì từ hai vật đó đều có ánh sáng truyền đến mắt ta. Vật nào tự nó phát sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới?
- Dây tóc bóng đèn tự phát ra ánh sáng.
- Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do đèn chiếu tới.
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
Kết luận
Dây tóc bóng đèn tự nó ánh sáng khi có dòng điện chạy qua nguồn sáng.
Dây tóc bóng đèn phát ra ánh sáng và mảnh giấy trắng ánh
sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
Khái niệm
- Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng: MặT trời, con đom đóm, bóng đèn đang sáng ...
- Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó: cái bàn, tờ giấy…
III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
Kết luận
Dây tóc bóng đèn tự nó ánh sáng khi có dòng điện chạy qua nguồn sáng.
phát ra
gọi là
Dây tóc bóng đèn phát ra ánh sáng và mảnh giấy trắng ánh
sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
hắt lại
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
Khái niệm
- Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng: MặT trời, con đom đóm, bóng đèn đang sáng ...
- Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó: cái bàn, tờ giấy…
IV. VẬN DỤNG
C4: Trong cuộc tranh luận được nêu ở phần mở bài, bạn nào đúng vì sao?
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
IV. VẬN DỤNG
C4: Trong cuộc tranh luận được nêu ở phần mở bài, bạn nào đúng vì sao?
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
Thanh đúng vì tuy đèn có bật sáng nhưng vì mắt ta không trực tiếp nhìn thấy bóng đèn nên không có ánh sáng từ đèn truyền trực tiếp vào mắt nên không nhìn thấy.
IV. VẬN DỤNG
C5: Trong thí nghiệm hình 1.1 nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía dưới đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích tại sao? Biết khói gồm những hạt nhỏ li li bay lơ lửng.
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
IV. VẬN DỤNG
Khói gồm các hạt nhỏ li ti được chiếu sáng trở thành các vật sáng, ánh sáng từ các vật này truyền đến mắt. Các hạt nhỏ li ti gần như xếp liền nhau tạo thành vệt sáng mà mắt ta đã nhìn thấy.

C5: Trong thí nghiệm hình 1.1 nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía dưới đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích tại sao? Biết khói gồm những hạt nhỏ li li bay lơ lửng.
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
Có thể em chưa biết
Ta nhìn thấy bông hoa màu đỏ vì có ánh sáng màu đỏ từ bông hoa đến mắt ta. Có nhiều loại ánh sáng màu như đỏ, vàng, lục, lam, tím,…

Vật đen là vật không tự phát ra ánh sáng và cũng không hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Sở dĩ ta nhận ra vật đen vì nó được đặt bên cạnh những vật khác.
Bài tập
1 Vì sao ta nhìn thấy một vật?
a.Vì ta mở mắt hướng về phía vật.
b. Vì mắt ta phát ra các tia sáng chiếu lên vật.
c. Vì có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
d. Vì vật được chiếu sáng.
2 Hãy chỉ ra vật nào dưới đây không phải là nguồn sáng?
a. Ngọn nến đang cháy.
b. Vỏ chai sáng chói dưới trời nắng.
c. Mặt trời.
d. Đèn ống đang sáng.
3 Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ?
a. Khi ta mở mắt.
b. Khi có ánh sáng đi ngang qua mắt ta.
c. Khi có ánh sáng lọt vào mắt ta.
d. Khi đặt một nguồn sáng trước mắt.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học bài
Làm bài tập: sách bài tập.
Xem trước nội dung bài 2
BÀI 2
SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
VẬT LÍ 7
Hãy cho biết dùng óng cong hay ống thẳng sẽ nhìn thấy dây tóc bóng đèn pin đang phát sáng ?
Bố trí thí nghiệm như hình bên. Dùng một ống rỗng để quan sát dây tóc bóng đèn pin khi đèn sáng.
Ánh sáng từ dây tóc bóng đèn truyền trực tiếp đến mắt ta theo ống thẳng
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
Thí nghiệm
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
Thí nghiệm
Kết Luận: Đường truyền của ánh sáng trong không khí là …………………..
đường thẳng
Kết luận này cũng đúng cho các môi trường trong suốt và đồng tính khác nhau như thủy tinh, nước,…Vì thế mà ta có thể phát biểu thành định luật của ánh sáng:
Định luật truyền thẳng của ánh sáng
Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
S
M
II. TIA SÁNG VÀ CHÙM SÁNG
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
1. Quy ước biểu diễn đường truyền của ánh sáng:
Đường thẳng có mũi tên chỉ hướng gọi là tia sáng .
Đoạn thẳng có hướng SM biểu diễn 1 tia sáng đi từ đèn đến mắt.
Vệt sáng ta thấy đây chính là hình ảnh vẽ đường truyền của ánh sáng.
II. TIA SÁNG VÀ CHÙM SÁNG
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
II. TIA SÁNG VÀ CHÙM SÁNG
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
2. Ba loại chùm sáng
Trong thực tế ta không thể nhì thấy 1 tia sáng mà chỉ nhìn thấy chùm sáng gồm nhiều tia sáng hợp thành. Một chùm sáng hẹp gồm nhiều tia sáng song song ta có thể coi là 1 tia sáng.
Có 3 loại chùm sáng thường gặp. Chùm sáng song song; chùm sáng hội tụ; chùm sáng phân kì
không giao nhau
Chùm sáng song song
Chùm sáng song song gồm các tia sáng………………………….trên đường truyền của chúng.
II. TIA SÁNG VÀ CHÙM SÁNG
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
Chùm sáng hội tụ
Chùm sáng hội tụ gồm các tia sáng………………trên đường truyền của chúng.
giao nhau
Chùm sáng phân kì
Chùm sáng phân kì gồm các tia sáng…………… ….. …trên đường truyền của chúng.
loe rộng ra
II. TIA SÁNG VÀ CHÙM SÁNG
I. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
III. VẬN DỤNG
C4: Hãy giải đáp thắc mắc của Hải nêu ra ở phần mở bài.
Đặt mắt sao cho chỉ nhìn thấy kim gần mắt nhất mà không nhìn thấy 2 kim còn lại.
Giải thích: Kim 1 là vật chắn sáng của kim 2, kim 2 là vật chắn sáng kim 3. Do ánh sáng truyền theo đường thẳng nên ánh sáng từ kim 2 và kim 3 bị kim 1 chắn không tới mắt.
Ánh sáng từ đèn pin phát ra đã truyền đến mắt theo đường thẳng.
C5: Cho ba cái kim. Hãy cắm ba cái kim thẳng đứng trên mặt một tờ giấy để trên bàn. Dùng mắt để điều chỉnh cho chúng đứng thẳng hàng ( không được dùng thước thẳng ). Nói rõ ngắm như thế nào là được và giải thích vì sao phải làm như thế?
BÀI 2: SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
CỦNG CỐ KIẾN THỨC