Bài 1. Nhật Bản

PHẦN MỘT
LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI (tiếp)
 
CHƯƠNG I: CÁC NƯỚC CHÂU Á, CHÂU PHI VÀ KHU VỰC
MĨ LA TINH (TK XIX - đầu TK XX)
 
 
Núi Phú sĩ
Hoa anh đào
 Bộ Kimono
Quốc kỳ
Cho biết nội dung của những bức tranh trên?Qua đó gợi cho e liên tưởng đến Quốc gia nào?
BÀI 1
NHẬT BẢN
NỘI DUNG
1. Tình hình Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868
2. Cuộc Duy tân Minh Trị
3. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa
Nhật Bản
NB: là quần đảo ở Đông Bắc á, có 4 đảo chính (Hônsu, Hoccaiđô, Kiu siu và Xicôcư);

NB Nằm ở nơi tiếp giáp giữa 2 lục địa rộng lớn (LB Nga - Trung Quốc) và Thái Bình Dương bao la, rất giàu tài nguyên
1. Nhật Bản từ nửa đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868
Em hãy nêu những nét chính về tình hình kinh tế chính trị, xã hội Nhật Bản trước cuộc cải cách Minh Trị?
1. Nhật Bản từ nửa đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868
Kinh tế:
+ Nông nghiệp: lạc hậu
+ Tuy nhiên những mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa đã hình thành và phát triển nhanh chóng

Tầng lớp nông dân
Công thương nghiệp
Chính trị:
+ Giữa thế kỉ XIX, Nhật Bản vẫn là một quốc gia phong kiến
+ Thiên hoàng có vị trí tối cao, nhưng quyền hành thực tế thuộc về Sôgun dòng họ Tô-ku-ga-oa ở phủ chúa (Mạc phủ)

Thiên Hoàng Go-Yozei
Sô-Gun dòng họ Tô –Ku-Ga-oa
- Xã hội: Mâu thuẫn giữa các giai cấp với chế độ Pk ngày càng gay gắt
Đai-my-ô – Quý tộc PK
quyền lực tuyệt đối
Samurai- giỏi võ nghệ, k có ruộng đất phụ thuộc Đai-my-ô
- Đối ngoại: tư bản Phương Tây và Âu Mĩ dùng vũ lực đòi Nhật phải “mở cửa”như: Mĩ, Anh, Pháp, Nga.

NHẬT BẢN TRƯỚC
1868
Kinh tế
Tác động bên
ngoài
Chính trị
Xã hội
Khủng hoảng, suy yếu
Theo em, Nhật Bản
chọn con đường nào
để đưa đất nước phát triển?


Tình hình trên đặt NB trước sự lựa chọn 1 trong 2 con đường:
- duy trì chính sách cai trị cũ
- cải cách đất nước để phát triển
2. Cuộc cải cách Duy Tân Minh Trị
Theo em, “Duy Tân ”nghĩa là gì?
Thiên hoàng Minh Trị (1852 - 1912)
2. Cuộc Duy tân Minh Trị
a. Hoàn cảnh:
- NB khủng hoảng, Phong trào ĐT chống chế độ Mạc phủ phát triển mạnh.
- 1/1868 sau khi lên ngôi Thiên hoàng Minh Trị đã tiến hành cải cách tiến bộ - lịch sử gọi là Cải Cách Minh Trị.
b.Nội dung cải cách Duy tân Minh trị
Nhà ga và đường tàu trên đường sắt đầu tiên được khánh thành năm 1872
Một góc đô thị ở Nhật Bản- phát triển theo
hướng TBCN
Học sinh Nhật Bản thời Minh Trị
2. Cuộc Duy Tân Minh Trị:
c. Ý nghĩa:
- Tạo nên những biến đổi xã hội sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực.
- Duy tân đã hoàn thành hai nhiệm vụ: Đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa; bảo vệ đất nước.
 Tạo điều kiện cho sự phát triển chủ nghĩa tư bản, đưa Nhật trở thành nước tư bản hùng mạnh ở châu á.
-(Nhưng nó không triệt để vì:
+ Đây là cuộc CM do thế lực PK chống SôGun nhưng nó mở đường cho CNTB phát triển
+ Sau cải cách chính quyền thuộc về tay G/C TS
+ Sau CM 1 số tàn tích PK vẫn còn
+ Ruộng đất rơi vào tay quý tộc mới và phú nông. )
d. Tính chất:
- Với những chính sách trên CCMT có tính chất là 1 cuộc CMTS vì mục đích đưa NB thoát khỏi khủng hoảng, phát triển TB


e.Liên hệ:
Trong cùng 1 hoàn cảnh như các nước Châu Á NB lại thoát khỏi số phận 1 nước thuộc địa trở thành QG cường thịnh vì:

- Các nước Châu Á chọn con đường cai trị bảo thủ lạc hậu.
VD: Đối ngoại nhà Nguyễn(VN) là đóng cửa, bế quan toả cảng, không quan hệ với Phương tây

- NB tiến hành CCMT – 1 cuộc CC tiến bộ, mở cửa học hỏi phương Tây
Thành công của CCMT ảnh hưởng đến Châu Á và làm thay đổi nhận thức của các sĩ phu PK VN tạo điều kiện nảy sinh khuynh hướng mới của VN

Nhắc lại đặc điểm của
Chủ nghĩa đế quốc?
3. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn ĐQCN
Hình thành các tổ chức độc quyền
Có sự kết hợp giữa tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp tạo nên tầng lớp tư bản tài chính.
xuất khẩu tư bản được đẩy mạnh.
Đẩy mạnh xâm lược và tranh giành thuộc địa.
Mâu thuẫn vốn có của CNTB càng trở nên sâu sắc

Kinh tế
- Kinh tế TBCN phát triển mạnh mẽ sau cải cách 1868.
- Các công ty độc quyền ra đời Mitxui, Mitsubisi…. Chi phối đời sống kinh tế chính trị của Nhật Bản 
Lễ khánh thành một đoàn tàu ở Nhật Bản
Công
thương nghiệp
ông Matsukata Masaoyoshi 
Người sáng lập công ti Mitsubisi

Tàu chiến Matsushima
Lược đồ về sự bành trướng của đế quốc Nhật Bản cuối TK XIX- Đầu TK XX
Chính trị
* Đối ngoại
+ Xóa bỏ các hiệp ước bất bình đẳng với các nước phương Tây
+ Cuối TK XIX, Nhật thi hành chính sách xâm lược và bành trướng:
Chiến tranh Đài Loan (1874)
Chiến tranh Trung – Nhật (1894 – 1895)
Chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905)
Lược đồ sự bành trướng của Nhật Bản
cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX 
Chiến tranh
Nga - Nhật
1904-1905
Chiến tranh
Nga - Nhật
Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau

Câu 1: Cuộc cải cách ở Nhật Bản đầu năm 1868 do ai thực hiện:
A. Sô- gun. B. Ti-lắc. C. Minh Trị D. Tôn Trung Sơn.
Câu 3: Cuộc Duy tân Minh Trị tiến hành trên những lĩnh vực nào:
A. kinh tế, quân sự. B. chính trị. C. văn hóa, giáo dục. D. tất cả các lĩnh vực
Câu 4: Cuộc Duy tân Minh Trị có ý nghĩa:
A. là cuộc cách mạng vô sản B. như một cuộc cách mạng tư sản
C. là cuộc cách mạng tư sản không triệt để D. là cuộc cách mạng tư sản triệt để