Bài 1. Phong cách Hồ Chí Minh

THEO DÒNG LỊCH SỬ
HỌC TẬP TẤM GƯƠNG TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC
PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
Câu 1:
Bác ra đi tìm đường cứu nước vào ngày tháng năm nào?
Đáp án: 05 – 06- 1911
Câu 2:
Trong thời gian ở Pháp, Bác đã làm nghề gì?
Đáp án: Phụ bếp
Câu 3:
Tính cả tiếng mẹ đẻ, Bác nói được bao nhiêu ngôn ngữ?
Đáp án: 30
Câu 4:
Kể tên văn bản – tác giả trong chương trình Ngữ văn 7 viết về một phẩm chất tốt đẹp của Bác?
Đáp án: Đức tính giản dị của Bác Hồ
- Phạm Văn Đồng
Câu 5: Văn bản “Thế máu” trích “Bản án chế độ thực dân Pháp” được Bác viết bằng ngôn ngữ nào?
Đáp án: Tiếng Pháp
TIẾT 1-2 Văn bản:
PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
- Lê Anh Trà -
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. TÁC GIẢ
- Lê Anh Trà (1927 – 1999)
- Quê: Đức Phổ, Quảng Ngãi.
- Là nhà quân sự, nhà báo.
- Tác giả chuyên nghiên cứu và viết về Hồ Chí Minh.
Nêu những hiểu biết của em về tác giả ?
3- Bố cục:
- Phần 1. Từ đầu đến "rất hiện đại": Hồ Chí Minh với sự tiếp thu văn hóa các dân tộc nhân loại.
- Phần 2. Tiếp theo đến “cháo hoa”: Những nét đẹp trong lối sống Hồ Chí Minh.
- Phần 3. Còn lại: Đánh giá của tác giả về Bác
3 phần
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Hồ Chí Minh với sự tiếp thu tinh hoa văn hóa
Hoàn cảnh tiếp thu
Cách tiếp thu
a. Hoàn cảnh tiếp thu
Trên con đường vượt đại dương.
Ghé nhiều hải cảng,đã thăm các nước châu Phi, châu Á, châu Mĩ ….
Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng ngoại quốc Anh, Pháp,Hoa, Nga…
Làm nhiều nghề.
8
= > Gắn với sự nghiệp cứu nước.
Liệt kê những chi tiết miêu tả hoàn cảnh tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại của Hồ Chí Minh?
b. Cách tiếp thu
Đi đến đâu cũng học hỏi.
Với chủ nghĩa tư bản:
+ Tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay.
+ Phê phán những tiêu cực.
=>Tiếp thu một cách khá uyên thâm và có chọn lọc trên cơ sở vốn văn hóa dân tộc.
Hồ Chí Minh đã làm cách nào để tiếp thu được vốn tri thức văn hóa nhân loại ?
b. Cách tiếp thu
Đi đến đâu cũng học hỏi.
Với chủ nghĩa tư bản:
+ Tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay.
+ Phê phán những tiêu cực.
=>Tiếp thu một cách khá uyên thâm và có chọn lọc trên cơ sở vốn văn hóa dân tộc.
Nêu nhận xét về nghệ thuật nghị luận của tác giả trong phần 1 của văn bản ?
=> Nghệ thuật: lập luận chặt chẽ, lời kể xen bình luận tự nhiên, dẫn chứng sinh động cụ thể .
b. Cách tiếp thu
Đi đến đâu cũng học hỏi.
Với chủ nghĩa tư bản:
+ Tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay.
+ Phê phán những tiêu cực.
*
Phong cách Hồ Chí Minh
=>Kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại.
Điểm nổi bật trong phong cách Hồ Chí Minh là gị?
=> Nghệ thuật: lập luận chặt chẽ, lời kể xen bình luận tự nhiên, dẫn chứng sinh động cụ thể .
=>Tiếp thu một cách khá uyên thâm và có chọn lọc trên cơ sở vốn văn hóa dân tộc.
2. NÉT ĐẸP TRONG LỐI SỐNG CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Nơi ở, làm việc
Nhà sàn, vẻn vẹn vài phòng.
Là nơi tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ.
=> Nơi ở đơn sơ.
2. NÉT ĐẸP TRONG LỐI SỐNG CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Nơi ở, làm việc
Trang phục
Nhà sàn, vẻn vẹn vài phòng.
Là nơi tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ.
=> Nơi ở đơn sơ.
Bộ quần áo bà ba nâu.
Chiếc áo trấn thủ.
Đôi dép lốp
=> Giản dị, khi là người nông dân, khi là người lính.
2. NÉT ĐẸP TRONG LỐI SỐNG CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Nơi ở, làm việc
Trang phục
Ăn uống
Nhà sàn, vẻn vẹn vài phòng.
Là nơi tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ.
=> Nơi ở đơn sơ.
Bộ quần áo bà ba nâu.
Chiếc áo trấn thủ.
Đôi dép lốp
=> Giản dị, khi là người nông dân, khi là người lính.
Cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.
=> Dân dã, không cầu kì.
2. NÉT ĐẸP TRONG LỐI SỐNG CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Tư trang
Chiếc vali con.
Vài bộ quần áo.
Vài vật kỉ niệm của cuộc đời.
=> Tư trang ít ỏi
2. NÉT ĐẸP TRONG LỐI SỐNG CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Nơi ở, làm việc
Trang phục
Ăn uống
Tư trang
Nhà sàn, vẻn vẹn vài phòng.
Là nơi tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ.
=> Nơi ở đơn sơ.
Bộ quần áo bà ba nâu.
Chiếc áo trấn thủ.
Đôi dép lốp
=> Giản dị, gần gũi đời thường .
Cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.
=> Dân dã, không cầu kì.
Chiếc vali con.
Vài bộ quần áo.
Vài vật kỉ niệm của cuộc đời.
=> Tư trang ít ỏi
* DẪN CHỨNG TIÊU BIỂU, BÌNH LUẬN XEN LẪN CHỨNG MINH
=>LỐI SỐNG GIẢN DỊ, THANH CAO, TRONG SÁNG
So sánh điểm giống và khác trong lối sống của Bác và Nguyễn Trãi?
* Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh
Sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại.
Sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa cái vĩ đại mà bình dị
- Là quan niệm thẩm mị : Cái đẹp là sự giản dị, thanh cao, tự nhiên.
3.Ý nghĩa của việc học tập , rèn luyện theo phong cách Hồ Chí Minh
Tự hào, kính yêu, ngưỡng mộ
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
- Tự tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, hình thành lối sống có văn hóa.
III- TỔNG KẾT *( ghi nhớ SGK – T8)
Phong cách Hồ Chí Minh – Lê Anh Trà
IV - Luyện tập
ĐỀ ĐỌC- HIỂU SỐ 1:
Trong bài Phong cách Hồ Chí Minh, sau khi nhắc lại việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với văn hóa nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới, tác giả Lê Anh Trà viết:
… “Nhưng điều kỳ lạ lạ tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại”…
(Trích Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015)
1. Ở phần trích trên, tác giả đã cho thấy vẻ đẹp của phong cách Hồ Chí Minh được kết hợp hài hòa bởi những yếu tố nào? Em hiểu được điều gì về tình cảm của tác giả dành cho Người?
2. Xác định hai danh từ được sử dụng như tính từ trong phần trích dẫn và cho biết hiệu quả nghệ thuật của cách dùng từ ấy.
3. Em hãy trình bày suy nghĩ (khoảng 2/3 trang giấy thi) về trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kỳ hội nhập và phát triển.
Câu 1: Ở phần trích trên, tác giả đã cho thấy vẻ đẹp của phong cách Hồ Chí Minh được kết hợp hài hòa bởi những yếu tố nào? Em hiểu được điều gì về tình cảm của tác giả dành cho Người?
Vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh được kết hợp hài hòa giữa những ảnh hưởng văn hóa Quốc tế và gốc văn hóa dân tộc.
- Qua đó tác giả Lê Anh Trà thể hiện tình cảm kính trọng, ca ngợi Bác Hồ, tự hào về Người như một đại diện của một con người ưu tú Việt Nam.
Gợi ý:
Câu 2: Xác định hai danh từ được sử dụng như tính từ trong phần trích dẫn và cho biết hiệu quả nghệ thuật của cách dùng từ ấy.
Gợi ý:
Em hãy trình bày suy nghĩ (khoảng 2/3 trang giấy thi) về trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kỳ hội nhập và phát triển.
Gợi ý:
Trách nhiệm thế hệ trẻ đối với việc giữ gìn văn hóa dân tộc trong thời kỳ hội nhập:
- Giải thích thời kỳ hội nhập: các nền kinh tế thế giới mở cửa, hội nhập dẫn đến sự giao lưu, ảnh hưởng văn hóa giữa các nước.
- Trách nhiệm thế hệ trẻ:
+ Gìn giữ và phát huy những bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc;
+ Nêu cao tinh thần tự tôn dân tộc, niềm tự hào về những truyền thống văn hóa tốt đẹp: truyền thống yêu nước; Uống nước nhớ nguồn;  văn hóa lễ hội truyền thống; phong tục tập quán; di sản, di tích lịch sử,…
+ Tiếp tục những ảnh hưởng tích cực từ văn hóa nước ngoài đồng thời gạn lọc những ảnh hưởng tiêu cực từ văn hóa ngoại lai.
- Đánh giá: đây là vấn đề quan trọng đòi hỏi ý thức và nhận thức của thế hệ trẻ cùng đồng lòng, chung tay góp sức.
ĐỀ ĐỌC- HIỂU SỐ 2:
Cho câu văn sau: “Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ, cũng như các vị danh nho xưa, hoàn toàn không phải là một cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời, mà đây là lối sống thanh cao, một cách di dưỡng tinh thần, một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống, có khả năng đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác.” ( SGK Ngữ văn 9, tập một)
Câu 1. Câu văn trên trích trong văn bản nào? Tác giả là ai ? “di dưỡng tinh thần” được dùng ở đây có nghĩa là gì?)
Câu 2. Văn bản chứa câu văn trên đề cập đến chủ đề gì?
Câu 3. Lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Bác Hồ được biểu hiện như thế nào?
Câu 4. Có bạn cho rằng, học tập theo lối sống cao đẹp của Bác, mỗi chúng ta cần nên ép mình vào cuộc sống khắc khổ. Em có đồng ý với suy nghĩ đó không? Vì sao?
Câu 5. Viết một văn bản ngắn ( khoảng một trang giấy thi ) trình bày suy nghĩ của em về một trong các bài học mà em rút ra được từ câu văn trên?
  -Câu 2. 
Chủ đề của văn bản: Hội nhập và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
Câu 1. 
- Văn bản: Phong cách Hồ Chí Minh- Lê Anh Trà
- Di dưỡng tinh thần: bồi bổ cho sảng khoái về tinh thần, giữ cho tinh thần vui khỏe.
Câu 3. Sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa dân tộc với tinh hoa văn hóa thế giới nơi con người của Bác. 
Lối sống của Bác, của một vị "vua", nhưng lại rất bình dị và rất đỗi đời thường, như phong cách sống của những bậc hiền triết ngày xưa: vua Nghiêu, vua Thuấn,...
Câu 4. 
HS trình bày suy nghĩ đúng đắn hợp lý
Câu 5. * Đoạn văn tham khảo:
(1) Qua văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh” của tác giả Lê Anh Trà, em thấy mình cần học tập ở Bác đức tính giản dị.(2) Giản dị là sống một cách đơn giản, tự nhiên, không cầu kì phô trương trong lối sống.(3) Lối sống giản dị bộc lộ ở nhiều phương diện: trang phục, ăn uống, thói quen, giao tiếp, nói năng, phong cách làm việc...(4) Trang phục phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện, gọn gàng và tiện dụng, tránh cầu kì, loè loẹt.(5) Cách ứng xử lịch sự, đúng mực; cách suy nghĩ và sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, không hoa mĩ, cầu kì rắc rối...
(6) Cách sinh hoạt: hòa đồng với mọi người, tự nhiên và gần gũi trong cách cư xử; không tự coi mình là người đặc biệt, khác người mà cần thấy mình bình thường như những người khác.(7) Cốt lõi của lối sống giản dị là sự ý thức sâu sắc về mục đích và cách sống sao cho hoà đồng và thoải mái, tự nhiên để tạo thành một phong cách sống. Sống giản dị cũng là biểu hiện của sự sâu sắc trong nhận thức về cuộc sống.
(8) Giản dị khiến người ta dễ hòa nhập với mọi người, làm cho con người trở nên thân thiện với nhau và giúp ta có thêm bạn bè... góp phần làm sáng lên nhân cách của mỗi con người.(9) Giản dị tạo nên sự thanh thản, bình yên trong tâm hồn và sự nhàn nhã, thư thái trong nhịp sống khiến con người hoà đồng với tự nhiên, gắn bó sâu sắc với các cá nhân khác.(10) Sống giản dị là một trong những cách để mỗi người sống thật, sống có hứng thú, có ý nghĩa.(11) Sống giản dị giúp chúng ta hoàn thiện bản thân và tạo cho xã hội sự hoà đồng, bình đẳng, nhân ái.(12) Lối sống giản dị hoàn toàn khác với lối sống cẩu thả, lạc hậu, gò bó, khuôn mẫu; giản dị cũng không đồng nghĩa với tiết kiệm, hà tiện... giản dị phù hợp với điều kiện, với hoàn cảnh vẫn thể hiện được sự tao nhã, thanh lịch, văn hóa.(13) Cần phê phán lối sống xa hoa, đua đòi hay giản dị một cách giả tạo.(14) Để sống giản dị, con người phải trải qua sự rèn luyện, cần một năng lực sống, quyết tâm cao, cũng cần hoà mình vào cuộc sống đế sống và cảm nhận, cần loại bỏ lòng tham và bù đắp tình yêu cuộc sống. (15) Đó là cách để tránh mọi cám dỗ, giảm áp lực tinh thần và nâng cao bản lĩnh văn hoá.(16) Bởi thế chúng ta hãy chọn cho mình một cách sống tốt nhất bằng cách cùng tạo dựng cho bản thân một “lối sống giản dị” riêng.
ĐỀ ĐỌC- HIỂU SỐ 3:
Đọc kĩ phần trích sau đây và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị Chủ tịch nước lấy chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao làm “cung điện” của mình. Quả như một câu chuyên thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.
Câu 1. Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt chính nào?
Câu 2. Tìm dẫn chứng cụ thể để chứng tỏ lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất Phương Đông của Hồ Chí Minh?
Câu 3. Nêu và phân tích các biện pháp nghệ thuật đã được tác giả sử dụng thành công để làm nổi bật vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh trong phần trích nói trên.
Câu 4. Từ nội dung đoạn văn gợi ra hãy nêu suy nghĩ của em về lối sống giản dị bằng 10 câu ?
 Câu 2. Đoạn văn đưa ra những dẫn chứng cụ thể cho lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh: cách chọn nơi làm việc; sự giản dị trong trang phục; sự giản dị, đạm bạc trong ăn uống
Câu 1. Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt chính: Nghị luận
Câu 3. 
- Nghệ thuật đối lập (vĩ nhân mà hết sức giản dị gần gũi)
- Kết hợp giữa kể và bình luận
- Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu
- Đan xen thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, cách dùng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa Hồ Chí Minh với các bậc hiền triết của dân tộc.
Mỗi biện pháp nghệ thuật phải được làm rõ qua việc chọn và phân tích các dẫn chứng tiêu biểu.
Câu 4. HS viết đoạn văn đảm bảo nd sau:
Giản dị là một đức tính tốt đẹp của nhân dân ta (1). Giản dị là đơn giản không xa hoa, lãng phí, không quá cầu kỳ, phức tạp, cũng như không bao giờ khoa trương (2). Lối sống giản dị không phải chỉ thể hiện qua lời nói, cách ăn mặc, việc làm mà còn thể hiện qua suy nghĩ và hành động của mọi người trong cuộc sống cũng như trong các hoàn cảnh(3). Chúng ta phải sống giản dị vì ta sẽ được mọi người yêu quý, kính trọng (4). Bác Hồ là tiêu biểu của con người giản dị. Bác ăn bữa cơm chỉ có vài ba món(5).Sau khi ăn Bác luôn dọn sạch và khi ăn không để rơi hạt cơm nào (6).Hiện nay đã có nhiều người biết sống giản dị, đơn giản(7).Trong đó cũng có nhiều người vẫn chưa biết sống giản dị mà lại sống quá lãng phí, xa hoa (8). Mọi người ơi (9).Chúng nên noi theo gương Bác phải sống thật giản dị và đơn giản (10).