Bài 1. Sơ lược về mĩ thuật thời Trần (1226 - 1400)

VUA TRẦN THÁI TÔNG
VUA TRÀN NHÂN TÔNG
CHỦ ĐỀ: TINH HOA MỸ THUẬT 1
BÀI 1: SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT THỜI TRẦN (1226 - 1400)
BÀI 8: MỘT SỐ CÔNG TRÌNH MỸ THUẬT TIÊU BIỂU THỜI TRẦN
I. Vài nét bối cảnh xã hội
- Sau khi thay nhà Lý, nhà Trần có nhiều chính sách tiến bộ để xây dựng đất nước.
- Chúng ta đã ba lần chiến thắng quân xâm lược Mông – Nguyên, tinh thần tự cường, tự chủ dân tộc ngày càng nâng cao, đất nước giàu mạnh.
- Đó cũng là nguyên nhân và điều kiện cho nền nghệ thuật phát triển.
- Nhà Trần điều hành đất nước trong 174 năm thì sụp đổ.
- Đạo Phật đi vào đời sống và khơi nguồn cho nghệ thuật phát triển
- Mở rộng giao lưu với các nước láng giềng.
Mĩ thuật thời Trần thực tế là sự nối tiếp và phát triển mĩ thuật thời Lý.
Yếu tố tạo nên nét đặc trưng đó là sự giao lưu văn hóa rộng rãi.
II. Vài nét về mĩ thuật thời Trần
1. KIẾN TRÚC
Kiến trúc cung đình.
Kiến trúc Phật giáo.
Kiến trúc cung đình
Nhà Trần cho tu bổ lại kinh thành Thăng Long
Kinh thành Thăng Long thời nhà Lý
Kinh thành Thăng Long thời nhà Trần
Kiến trúc cung đình
Nhà Trần cho xây dựng khu cung điện Thiên Trường
Khu cung điện Thiên Trường – nơi thờ 14 vị vua nhà Trần
Kiến trúc cung đình
Nhà Trần còn xây các khu lăng mộ nổi tiếng như:
Lăng Trần Thủ Độ
(Thái Bình)
Khu lăng mộ An Sinh
(Quảng Ninh)
Kiến trúc phật giáo
Nhà Trần đã xây dựng những ngôi chùa, tháp nổi tiếng như:
Các chùa ở núi Yên Tử
(Quangr Ninh)
Chùa Bối Khê
(Hà Tây)
Kiến trúc phật giáo
Tháp chùa Phổ Minh
(Nam Định)
Tháp Bình Sơn
(Vĩnh Phúc)
PHẦN MỞ RỘNG
Lãnh thổ của nhà Trần từ đầu miền Bắc nước ta đến miền Trung
PHẦN MỞ RỘNG
Phật hoàng
Trần Nhân Tông
Tượng quan hầu
An lăng
Tượng Lăng vua Trần Hiến Tông
2. Điêu khắc và trang trí.
A. Điêu khắc
Em hãy cho biết, khi nhắc đến điêu khắc trang trí, người ta nghĩ ngay đến nó gắn liền với cái gì?
Điêu khắc trang trí gắn liền và tôn thêm vẻ đẹp với các công trình kiến trúc và tôn thêm vẻ đẹp. Chủ yếu có các tượng Phật, tượng trang trí, …
2. Điêu khắc và trang trí.
B. Chạm khắc
Cảnh Dâng hoa -Tấu nhạc
Chùa Thái Lạc
Đầu Si Vẫn bằng đất nung trang trí cung điện
Chạm khắc Rồng bệ thờ - Chùa Thầy
Đầu Uyên Ương
3. Đồ gốm.
Em hãy cho biết gốm thời Trần khác gốm thời Lý như thế nào
Tháp đất nung
 Liễn gốm men xanh ngọc
Thạp gốm hoa nâu lớn trang trí văn hoa sen
Chậu hoa nâu trang trí chim và hoa sen
Đĩa đài lớn men xanh ngọc nhạt
Chậu hoa nâu trang trí văn cành lá
Những mảnh đáy bát đĩa vẽ cành hoa cúc 
- Gốm xương dày và nặng với nét vẽ khoáng đạt.
- Trang trí không thay đổi nhiều so với thời Lý.
III. Đặc điểm mĩ thật thời Trần.
- Mĩ thuật thời Trần có vẻ đẹp khỏe khoắn, phóng khoáng, biểu hiện được sức mạnh, lòng tự hào và sự tự tôn dân tộc.
- Mĩ thuật thời Trần kế thừa tinh hoa của mĩ thuật thời Lý nhưng dung dị, đôn hậu và chất phác hơn.
- Mĩ thuật thời Trần tiếp nhận được một số yếu tố nghệ thuật của các nước láng giềng nên đã bổ sung, làm giàu hơn cho nền nghệ thuật dân tộc.
9/21/2021
17
BÀI 8:
MỘT SỐ CÔNG TRÌNH
TIÊU BIỂU CỦA MỸ THUẬT THỜI TRẦN
(1226 – 1400)
9/21/2021
18

MỸ THUẬT THỜI TRẦN CÓ CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT NÀO ?
Đáp án : Câu 1. Mỹ thuật thời Trần có các loại hình nghệ thuật :
- Kiến trúc.
- Điêu khắc và trang trí.
- Đồ gốm.
2. HÃY NÊU ĐẶC ĐIỂM CỦA MỸ THUẬT THỜI TRẦN?
Đáp án : Câu 2. Đặc điểm của mỹ thuật thời Trần :
Đặc điểm chung :
+ Mỹ thuật thời Trần có vẻ đẹp khỏe khoắn, phóng khoáng, biểu hiện sức mạnh, lòng tự hào và tự tôn dân tộc
+ Mỹ thuật thời Trần kế thừa những tinh hoa của Mỹ thuật thời Lý nhưng dung dị, đôn hậu và chất phác hơn.
+Tiếp nhận được một số yếu tố nghệ thuật của nước láng giềng nên đã bổ sung và làm giàu hơn cho nền nghệ thuật dân tộc.
9/21/2021
19

MỘT SỐ CÔNG TRÌNH
TIÊU BIỂU CỦA MỸ THUẬT THỜI TRẦN
(1226 – 1400)
9/21/2021
20
1. Tháp Bình Sơn.
2. Khu Lam Kinh.
3. Tượng Hổ.
4. Chùa Keo.
5. Phật Bà Quan Âm.
6. Tiên nữ đầu người mình chim.
7. Tượng Adi đà.

9/21/2021
21
 I/ Kiến trúc:
Em hãy cho biết
kiến trúc thời Trần được thông qua những thể loại nào ?
9/21/2021
22
1. Tháp Bình Sơn :
Vài hình ảnh về tháp Bình Sơn
Câu hỏi 1:
Tháp Bình Sơn thuộc loại kiến trúc gì? Được xây ở đâu?
 I/ Kiến trúc:
9/21/2021
23
- Tháp Bình Sơn - Thuộc loại hình kiến trúc phật giáo- chùa, tháp.
- Tháp đặt ngay giữa sân, ở chùa Vĩnh Khánh, xã Tam Sơn, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc.
1. Tháp Bình Sơn :
 I/ Kiến trúc:
9/21/2021
24
tháp Bình Sơn
- Nêu một số nét tiêu biểu về tháp Bình Sơn? (chất liệu, cấu trúc, hình dáng,...)
1. Tháp Bình Sơn :
 I/ Kiến trúc:
9/21/2021
25
* : -Với kỹ thuật khéo léo, chạm khắc công phu, cách tạo hình chắc chắn,Tháp Bình Sơn là niềm tự hào của kiến trúc cổ Việt Nam.
1. Tháp Bình Sơn :
 I/ Kiến trúc:
9/21/2021
26
MÔ HÌNH NHÀ CHÔN THEO MỘ
ĐỀN AN SINH
TƯỢNG
2/. Khu lăng mộ An sinh
 I/ Kiến trúc:
9/21/2021
27
- Thuộc thể loại kiến trúc cung đình là nơi an nghỉ của Vua và hoàng tộc
- Được xây dựng ở vùng Đông Triều, Quảng Ninh ngày nay
Em hãy cho biết Khu lăng mộ An Sinh thuộc thể loại kiến trúc nào ?
? Khu Lăng mộ An Sinh được xây ở đâu ?
 I/ Kiến trúc:
2/. Khu lăng mộ An sinh
9/21/2021
28
- Đền và lăng mộ nhà Trần thuộc xã An Sinh, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
- Nằm rải rác trong một khu đất rộng có bán kính 20 km để thờ "Bát Vị Hoàng Đế" thời Trần.
- Đền và lăng mộ nhà Trần được xây dựng thời nhà Trần, được trùng tu vào thời Hậu Lê và thời Nguyễn, quần thể di tích gồm một đền và 8 lăng mộ.
- Trải qua thời gian và thăng trầm của lịch sử, khu vực này đã bị hư hỏng nặng.
* Thời Trần rất chú ý đến địa điểm cất táng khi xây dựng lăng tẩm .
(phải chọn được những nơi thoáng đãng, rộng rãi phù hợp với thuyết phong thủy và hợp với không khí tôn nghiêm, biệt lập với bên ngoài)
Bố cục của lăng thường đăng đối, quy tụ vào một điểm ở giữa.
* Trang trí các pho tượng thường được gắn vào bậc, hoặc sắp đặt như một cảnh chầu, thờ cúng người đã mất .
 I/ Kiến trúc:
2/. Khu lăng mộ An sinh
9/21/2021
29
- Thuộc thể loại kiến trúc cung đình là nơi nghĩ của Vua và hoàng tộc
Được xây dựng ở vùng Đông Triều, Quảng Ninh ngày nay
- Kích thước tương đối lớn, bố cục đăng đối quy tụ vào một điểm ở giữa.
- Trang trí : Chạm khắc nổi , phù điêu trang trí bằng hoa văn sóng nước. Các pho tượng được gắn vào thành bậc
Nêu một số đặc điểm của khu lăng mộ
An Sinh
 I/ Kiến trúc:
2/. Khu lăng mộ An sinh
9/21/2021
30
1. Tượng Hổ ở lăng Trần Thủ Độ: (Thái Bình)
Trần Thủ Độ (1194-1264), là thái sư đầu triều nhà Trần,Người có công sáng lập và lãnh đạo đất nước những năm đầu triều Trần.
Em biết gì về Trần Thủ Độ?
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
31
1. Tượng Hổ ở lăng Trần Thủ Độ: (Thái Bình)
- Khu Lăng mộ được xây dựng vào năm 1264 ở Thái Bình ở lăng có tạc một tượng Hổ.

? Khu lăng mộ Trần Thủ Độ được xây dựng từ năm nào ở đâu ?
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
32
1. Tượng Hổ ở lăng Trần thủ độ: (Thái Bình)
Em hãy nêu vài đặc điểm về tượng Hổ ở lăng Trần Thủ Độ?
-Đặc điểm:Tượng Hổ có kích thước như thật dài 1,43m, thân hình thon, bộ ức nở nang, cơ bắp căng tròn, đã lột tả được tính tình dũng mãnh của vị chúa Sơn Lâm ngay cả trong tư thế rất thư thái.
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
33
1. Tượng Hổ ở lăng Trần thủ độ: (Thái Bình)
- Nghệ thuật tạc tượng : Tạo khối đơn giản, dứt khoát có chọn lọc và được sắp xếp một cách vững chãi, chặt chẽ.
* Thông qua hình tượng con Hổ các nghệ nhân thời xưa đã nắm bắt, lột tả tính cách đường bệ, lẫm liệt của Thái sư Trần Thủ Độ.
? Nêu giá trị nghệ thuật của "tượng Hổ" ?
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
34
2.Chạm khắc gỗ ở chùa Thái Lạc:
Người quỳ đỡ tòa sen
Tiên nữ đầu người , mình chim đang dâng hoa
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
35
+ Chùa được xây từ thời Trần tại Hưng Yên, chùa đó bị hư hỏng nặng. Những di vật còn lại chỉ là một bộ phận của kiến trúc chùa trong đó có các bức chạm khắc gỗ.
Chùa Thái Lạc được xây dựng thời nào? ở đâu ?
II/ Điêu Khắc
2.Chạm khắc gỗ ở chùa Thái Lạc:
9/21/2021
36
Các nhạc công (Chùa Thái Lạc)
Bệ Tượng (Chùa Kiếp Bạc)
Người chim ( Chùa TháI Lạc)
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
37
Qua quan sát, em hãy nhận xét về nội dung chủ yếu trên các bức chạm khắc ở chùa Thái Lạc ?
* Nội dung diễn tả chủ yếu các bửực chạm khắc gỗ là cảnh dâng hoa, tấu nhạc với những nhân vật trung tâm là vũ nữ, nhạc công hay con chim thần thoại nửa trên là người, nửa dưới là hình chim.
- Bố cục của các bức chạm khắc cơ bản giống nhau. Các hình được sắp xếp cân đối nhưng không đơn điệu, buồn tẻ. Do các lỗ đục nông, sâu khác nhau về cách tạo khối tròn mịn của hình tượng tạo nên sự êm đềm, yên tĩnh với không gian vừa thực vừa ảo của chùa.
II/ Điêu Khắc
2.Chạm khắc gỗ ở chùa Thái Lạc:
9/21/2021
38
Tiên nữ đầu người mình chim đang dâng hoa (Chùa Thái Lạc)
Hai tiên nữ được chạm khắc cân đối, đầu hơi nghiêng về phía sau và đôi tay kính cẩn dâng bình hoa về phía trước với đôi cánh chim dang rộng. Khoảng không gian xung quanh kớn đặc những hình xoắn ốc để diễn tả hoa và mây, các hình sắp xếp cân đối nhưng không đơn điệu.
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
39
Kết luận:
Qua các bức chạm khắc trên, ta thấy nghệ thuật chạm khắc gỗ của ông cha ta đã đạt đến trình độ cao về bố cục và cách diễn tả, xứng đáng là những công trình mĩ thuật tiêu biểu của mĩ thuật thời Trần. Laứ là những công trình vaờn hoựa ủaởc saộc cuỷa Việt Nam ông cha ủeồ laùi caàn ủửụùc baỷo veọ .
II/ Điêu Khắc
9/21/2021
40
Quan hầu (lăng Trần Hiến Tông)
Rồng (Chùa Thái Lạc)
MỘT VÀI HÌNH ẢNH ĐIÊU KHẮC VÀ CHẠM KHẮC TRANG TRÍ THỜI TRẦN
9/21/2021
41
Tượng thú (lăng Trần Hiến Tông)