Bài 1. Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng

Trường THPT PHÚ HỮU
GV: NGUYỄN THỊ VÂN HUYỀN
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
2
Phần thứ nhất: Công Dân Với Việc Hình Thành Thế Giới Quan, Phương Pháp Luận Khoa Học
Bài 1:
THẾ GIỚI QUAN DUY VẬT VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN BIỆN CHỨNG
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
3

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Về kiến thức.
- Nhận biết được mối quan hệ giữa Triết học và các môn khoa học cụ thể.
- Hiểu biết về thế giới quan và phương pháp luận của triết học.
- Hiểu rõ nguyên tắc xác định chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm trong Triết học.
- Bản chất của các trường phái Triết học trong lịch sử.
- So sánh phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu hình.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
4
2. Về kỹ năng.
Phân biệt sự giống nhau, khác nhau giữa tri thức Triết học và tri thức khoa học chuyên nghành.
Biết nhận xét kết luận những biểu hiện duy tâm, duy vật trong đời sống.
3. Về thái độ
Trân trọng ý nghĩa của Triết học biện chứng và khoa học.
Phê phán triết học duy tâm, dẫn con người đến bi quan, tiêu cực.
Cảm nhận được Triết học là cần thiết, bổ ích và hỗ trợ cho các môn khoa học khác.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
5


II. NỘI DUNG BÀI HỌC
1. Thế giới quan và phương pháp luận.
a. Vai trò thế giới quan và phương pháp luận của triết học.
* Thế giới quan
Để tồn tại con người phải thích nghi với thế giới xung quanh. Nhưng con người không thích nghi với thế giới bên ngoài một cách thụ động mà luôn tìm cách đổi thế giới đó theo những yêu cầu của cuộc sống. Vì thế con người phải hiểu biết về thế giới xung quang và hiểu biết về bản thân của mình.
Toàn bộ những quan niệm về thế giới, về vị trí của con người trong thế giới đó, về chính bản thân và cuộc sồng của con người và loài người hợp thành thế giới quan của một người, cuả cộng đồng người trong mỗi thời đại nhất định.
Thế giới quan bao hàm cả nhân sinh quan, tức là toàn bộ những quan niệm về cuộc sống của con người và loài người.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
6



















* Vai trò của thế giới quan
Thế giới quan có vai trò rất quan trọng giúp con người có thế giới quan đúng đắn là tiền đề để xác lặp nhân sinh quan tích cực và trình độ phát triển của thế giới quan là tiêu chí quan trọng về sự trưởng thành của mỗi cá nhân cũng như mỗi cộng đồng xã hội nhất định
* PHƯƠNG PHÁP LUẬN
CỦA TRIẾT HỌC
TRIẾT HỌC LÀ GÌ?
Mỗi môn kha học cụ thể chỉ nghiên cứu một bộ phận, một lĩnh vực riêng biệt nào đó của thế giơí. Còn triết học nghiên cứu những vấn đề chung nhất, phô biến nhất của thế giới. Triết học là hệ thống các quan điểm lí luận chung nhất về thế giới và vị trí con người trong thế giới đó.
Phương pháp luận là lý luận về phương pháp là hệ thống các quan điểm chỉ đạo việc tìm tòi, xây dựng, lựa chọn và vận dụng các phương pháp.
Phương pháp luận nghành: là phương pháp của một nghành khoa học cụ thể
Phương pháp luận chung là phương pháp luận được sử dụng cho môt số nghành khoa học
Phương pháp luận chung nhất là phương pháp luận được dùng làm điểm xuất phát cho việc xác định các phương pháp luận chung, các phương pháp luận nghành và các phương pháp hoạt động khác của con người


Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
7




b. Thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm.
* Thế giới quan duy tâm
Người nguyên thủy thế giới quan của họ được thể hiện trong các truyện thần thoại có sự hòa quyện giữa các yếu tố cảm xúc và lí trí, lí trí và tín ngưỡng, hiên thực và tưởng tượng,…..
Thế giới quan duy tâm cho rằng, ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra giới tự nhiên
Quan niệm của G.Bec-cơ-li(1658-1753) nhà triết học người anh thuộc thế giới quan duy tâm: “ Tồn tại là cái được cảm giác”, “không có sự vật nằm ngoài cảm giác”
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
8
3. Qua đoạn kể trên, em hãy cho biết ngoài triết học có bộ môn khoa học nào nghiên cứu những quy luật chung nhất như vậy hay không?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
9
Các hiện tượng tự nhiên và xã hội như: mưa bão, sóng thần, đấu tranh giai cấp…sẽ không được biết đến nếu không có các ngành và bộ môn khoa học thuộc các lĩnh vực…
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
10
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
11
Vật lí đối tượng nghiên cứu vận động và phát triển của phân tử.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
12
Câu hỏi: khoa học tự nhiên bao gồm những bộ môn khoa học nào? Đối tượng nghiên cứu của nó là gì?
Vd:
Toán đối tượng đại số, hình học

Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
13

Câu hỏi: khoa học xã hội nhân văn bao gồm những môn khoa học nào? Đối tượng nghiên cứu của nó là gì?
Vd:
Văn học đối tượng ngôn ngữ ( câu từ, ngữ pháp…)

Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
14
Lịch sữ đối tượng lịch sữ của một
dân tộc, quốc gia, của xã hội loài người…
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
15
Để nhận thức và cải tạo thế giới, nhân loại đã tạo nên nhiều môn khoa học: các bộ môn của khoa học tự nhiên, khoa học xã hội nghiên cứu những quy luật riêng quy luật cụ thể. Còn Triết Học nghiên cứu những vấn đề, quy luật chung nhất khái quát nhất .
Vd: Thế giới này là gì? Cuộc sống con người như thế nào?.....
Vậy Triết Học là gì?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
16
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
17
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
18
C.MAC
PH.ĂNGGHEN
V.I.LÊNIN
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
19
Nội dung chính:
Thế giới quan phương pháp luận:
Vai trò thế giới quan, phương pháp luận của triết học:
Định nghĩa triết học:
Triết học là hệ thống các quan điểm lí luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó.
Đối tượng nghiên cứu của triết học là: những quy luật chung nhất, phổ biến nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy con người.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
20
Với định nghĩa như vậy nên ta thấy triết học có vai trò thế giới quan và phương pháp luận
Triết học
Vai
trò
Thế
Giới
quan
Phương
Pháp
Luận
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
21
Nội dung chính
Vai trò của triết học:
Triết học có vai trò là thế giới quan và phương pháp luận chung của những hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức của con người.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
22
THẢO LUẬN NHÓM.
Bảng so sánh:
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
23
Bảng so sánh:
THẢO LUẬN NHÓM.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
24
Trong cuộc sống người ta luôn đặt ra muôn vàn câu hỏi và tìm lời giải đáp cho mình. Từ đó hình thành nên thế giới quan. Vậy thế giới quan là gì?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
25
Nội dung chính
b. Thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm:
Thế giới quan:
- Thế giới quan là toàn bộ những quan điểm và niềm tin định hướng hoạt động của con người trong cuộc sống.
- Có nhiều loại thế giới quan: thế giới quan thần thoại, thế giới quan tôn giáo, thế giới quan triết học…
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
26
THẾ
GIỚI
QUAN
THẦN
THOẠI
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
27
THẾ
GiỚI
QUAN
TÔN
GIÁO
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
28
THẾ
GIỚI
QUAN
TRIẾT
HỌC
2 NGUYÊN LÍ.
3 QUY LUẬT
6 CẶP PHẠM TRÙ.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
29
2 NGUYÊN LÍ.
NGUYÊN
LÍ
VỀ
MỐI
LIÊN
HỆ
PHỔ
BIẾN
NGUYÊN
LÍ
VỀ
SỰ
PHÁT
TRIỂN
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
30
3 QUY LUẬT
QUY LUẬT
CHUYỂN
HOÁ TỪ
NHỮNG
SỰ THAY
ĐỔI VỀ
LƯỢNG
THÀNH
NHỮNG SỰ
THAY ĐỔI
VỀ CHẤT
VÀ
NGƯỢC LẠI
QUY
LUẬT
THỐNG
NHẤT
VÀ
ĐẤU
TRANH
CỦA CÁC
MẶT
ĐỐI
LẬP
QUY
LUẬT
PHỦ
ĐỊNH
CỦA
PHỦ
ĐỊNH.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
31
6
CẶP
PHẠM
TRÙ
CÁI RIÊNG, CÁI CHUNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT.
TẤT NHIÊN VÀ NGẪU NHIÊN.
NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC.
BẢN CHẤT VÀ HIỆN TƯỢNG.
NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ
KHẢ NĂNG VÀ HIỆN THỰC.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
32
Nhìn thấy một cánh rừng bát ngát trên màn hình vô tuyến, kẻ lâm tặc ngay lập tức nảy sinh ý nghĩ làm thế nào để chặt trộm được gỗ quý trong rừng đem đi bán lấy tiền, còn người yêu thiên nhiên và quan tâm đến môi trường sinh thái lại lo lắng làm sao để bảo vệ được cánh rừng ấy.
Kể chuyện em nghe!!!
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
33
Rừng xanh
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
34
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
35
LÂM
TẶC
CHẶT
PHÁ
RỪNG
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
36
Câu hỏi:
Khi nhìn thấy rừng tên lâm tặc đã nảy sinh ý nghĩ gì? Ý nghĩ ấy có thuộc ý thức hay không?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
37
2. Mục đích cao nhất của tên lâm tặc là gì?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
38
3. Vận dụng kiến thức đã học, em hãy cho biết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức ở đây được biểu hiện như thế nào?
Vật
Chất
Ý
Thức
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
39
Nhân sinh quan: quan niệm về con người.
Câu hỏi: nêu một số ví dụ về truyện thần thoại, ngụ ngôn?
Vd: Thần Trụ Trời, Sơn Tinh Thuỷ Tinh, Nữ Oa Vá Trời….
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
40
*Bất kỳ một loại thế giới quan nào cũng đều tập trung giải quyết các vấn đề sau đây: thế giới này là gì? Thế giới này do đâu mà có? thế giới này rồi sẽ đi về đâu? Con người có nguồn gốc từ đâu? Con người rồi sẽ đi về đâu? …việc giải quyết những câu hỏi này đã hình thành nên vấn đề cơ bản của triết học.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
41
Thế giới này là gì? Thế giới này do đâu mà có? thế giới này rồi sẽ đi về đâu?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
42
Con người có nguồn gốc từ đâu?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
43
Con người rồi sẽ đi về đâu?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
44
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
45
Nội dung chính:
Vấn đề cơ bản của triết học: là giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức. Vấn đề cơ bản của triết học có 2 mặt:
* Mặt thứ nhất: giữa vật chất và ý thức, cái nào có trước cái nào có sau? Cái nào quyết định cái nào?
* Mặt thứ hai: con người có thể nhận thức được thế giới khách quan hay không?
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
46
* Mặt thứ nhất:

Vật
Chất
Ý
Thức
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
47
* Mặt thứ hai:
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
48
Trong khi giải quyết mặt thứ nhất trong vấn đề cơ bản cuả triết học đã hình thành nhiều quan niệm khác nhau…và suy cho cùng thì có hai quan điểm trái ngược nhau đó là thế giới quan duy vật và thế giới giới quan duy tâm
THẾ
GIỚI
QUAN
DUY
VẬT
THẾ
GIỚI
QUAN
DUY
TÂM
ĐỐI
LẬP
NHAU
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
49
Nội dung chính:
Thế giới quan duy vật:
Giữa vật chất và ý thức thì vật chất là cái có trước các quan điểm ý thức.
Thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức của con người, không do ai sáng tạo ra trước, không ai có thể tiêu diệt được.
Thế giới quan duy tâm:
- Cho rằng ý thức là cái có trước, vật chất là cái có sau, ý thức là cái sinh ra và quyết định giới tự nhiên.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
50
Phân tích các ví dụ sau:
“ Sống chết có mệnh, giàu sang do trời.”
“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối.”
Đâu là thế giới quan duy vật, đâu là thế giới quan duy tâm?
THẢO LUẬN NHÓM
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
51
THẢO LUẬN NHÓM
So sánh thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm bằng bảng số liệu:
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
52
So sánh thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm bằng bảng số liệu:
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
53
Thế giới quan duy vật
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
54
Thế giới quan duy tâm
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
55
Nội dung chính
Kết luận: thế giới quan duy vật có vai trò rất tích cực trong tất cả các lĩnh vực. Còn thế giới quan duy tâm thường là chỗ dựa cho những lỗi thời kiềm hãm sự phát triển của xã hội
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
56
Câu 1: Hoàn chỉnh định nghĩa về triết học: triết học là những hệ thống quan điểm chung nhất về:…..
Sự tồn tại của vật chất và ý thức.
Quy luật vận động của sự vật hiện tượng.
Sự tồn tại của thế giới.
Sự vận động và phát triển của xã hội.
Củng cố bài.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
57
Câu 2: Cho biết triết học ra đời từ bao giờ?
Cổ đại
Trung đại
Cận đại
Mác – ăngghen.
Monday, September 20, 2021
Giáo Dục Công Dân 10.
58
Hết tiết 1.
Học sinh về nhà làm bài tập 2 và 4 trong SGK trang 11.
Học bài và xoáy vào trọng tâm kiến thức.
Chuẩn bị tiết 2.