Bài 1. Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng

Thế giới quan duy vật và
Phương pháp luận biện chứng
BÀI 1
GDCD 10
NỘI DUNG
1. Thế giới quan và phương pháp luận
a) Vai trò TGQ & PPL của Triết học?
THẾ GiỚI LÀ
GÌ?
Sóng thần
Mưa bão
Gió
Đấu tranh giai cấp
Hãy lấy ví dụ về đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học tự nhiên và
khoa học xã hội?
TRIẾT HỌC LÀ GÌ?
Triết học là hệ thống các quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó.
PLATON & ARISTOS
TRIẾT HỌC
ra đời từ
thời cổ đại
Đối tượng nghiên cứu của TRIẾT HỌC?

Đối tượng nghiên cứu của Triết học: Là những quy luật chung nhất, phổ biến nhất về sự vận động và phát triển của giới tự nhiên, đời sống xã hội và tư duy.
Vai trò của TRIẾT HỌC?
Triết học có vai trò là thế giới quan, phương pháp luận chung cho mọi hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức của con người.

Thế giới quan và phương pháp luận
b) Thế giới quan duy vật & thế giới quan duy tâm?
Trong cuộc sống người ta luôn đặt ra muôn vàn câu hỏi và tìm lời giải đáp cho mình. Từ đó hình thành nên thế giới quan. Vậy thế giới quan là gì?

Thế giới quan là toàn bộ những quan điểm và niềm tin định hướng hoạt động của con người trong cuộc sống.
Thế giới quan?
Mẫu chuyện
Nhìn thấy một cánh rừng bát ngát trên màn hình vô tuyến, kẻ lâm tặc ngay lập tức nảy sinh ý nghĩ làm thế nào để chặt trộm được gỗ quý trong rừng đem đi bán lấy tiền, còn người yêu thiên nhiên và quan tâm đến môi trường sinh thái lại lo lắng làm sao để bảo vệ được cánh rừng ấy.
Khi nhìn thấy rừng tên lâm tặc đã nảy sinh ý nghĩ gì?
Ý nghĩ ấy có thuộc ý thức hay không?
Lâm tặc chặt phá rừng
Ý nghĩ đó thuộc ý thức của hắn
Bất kỳ một loại thế giới quan nào cũng đều tập trung giải quyết các vấn đề sau đây: thế giới này là gì? Thế giới này do đâu mà có? thế giới này rồi sẽ đi về đâu? Con người có nguồn gốc từ đâu? Con người rồi sẽ đi về đâu? …việc giải quyết những câu hỏi này đã hình thành nên vấn đề cơ bản của triết học
Thế giới này từ đâu mà có?
Con người có nguồn gốc từ đâu?

Dựa vào cách giải quyết mặt thứ nhất vấn đề cơ bản của Triết học mà chia thành thế giới quan duy vật hay thế giới quan duy tâm
Thế giới quan duy vật cho rằng: Giữa vật chất và ý thức thì vật chất là cái có trước, cái quyết định ý thức, Thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức của con người, không do ai sáng tạo ra và không ai tiêu diệt được
Thế giới quan duy tâm cho rằng: ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra giới tự nhiên
Thế giới quan
duy vật
Ví dụ:
Thế giới quan duy tâm
Ví dụ:

Thế giới quan và phương pháp luận
c) Phương pháp luận biện chứng & phương pháp luận siêu hình:
Tại sao trong cùng một lớp học, cùng
một môi trường học tập giống nhau,
cùng một giáo viên giảng dạy có bạn
học tốt, có bạn lại học không tốt?
Bởi vì mỗi người đều có phương pháp học tập và sắp xếp thời gian hợp lý
Để đạt được mục đích, mỗi người có một cách thức riêng
Đó chính là phương pháp
Phương pháp là cách thức, con đường
để đạt được mục tiêu đề ra
Phương pháp luận:

là học thuyết về phương pháp nhận thức khoa học và cải tạo thế giới
Trong lịch sử triết học
phương pháp luận có mấy loại
Phương pháp luận
Phương pháp luận
biện chứng
Phương pháp luận
siêu hình
Phương pháp luận
biện chứng
PPL biện chứng
Là PP xem xét sự vật, hiện tượng trong sự ràng buộc lẫn nhau, giữa chúng có sự vận động và phát triển không ngừng
VÍ DỤ VỀ PPL BIỆN CHỨNG
“NƯỚC CHẢY ĐÁ MÒN”
“TRỜI CÓ 4 MÙA: XUÂN, HẠ, THU, ĐÔNG”
Hãy chỉ ra yếu tố phát triển của sự vật hiện tượng con gà sinh ra quả trứng?
Trứng
Gà con
Gà trưởng thành
Gà đẻ trứng
PPL siêu hình
Là PP xem xét sự vật, hiện tượng một cách phiến diện, chỉ thấy chúng tồn tại trong trạng thái cô lập, không vận động, không phát triển, áp dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật này với sự vật khác
VÍ DỤ VỀ PPL SIÊU HÌNH

Chuyện “Thầy bói xem voi”
Có thầy cho rằng con voi
Sun sun như con đỉa

Có thầy cho rằng con voi
Chần chẫn như cái đòn càn

Có thầy cho rằng con voi
Bè bè như cái quạt thóc

Có thầy cho rằng con voi
Sừng sững như cái cột đình

Có thầy cho rằng con voi
Tun tủn như cái chổi sể cùn
Qua câu chuyện này muốn khuyên chúng ta điều gì?
Các thầy đã nhìn nhận sự vật một cách phiến diện, áp dụng một cách máy móc đặc trưng của sự vật này lên đặc trưng sự vật khác.
KẾT LUẬN: Phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu hình?

2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng - sự thống nhất hữu cơ giữa
TGQDV & PPLBC
Sơ đồ so sánh thế giới quan và
phương pháp luận theo thời gian
Trong Triết học Mác, TGQ DV và PPL BC thống nhất hữu cơ với nhau. Thế giới vật chất là cái có trước, phép biện chứng là cái có sau.

TGQ DV và PPL BC gắn bó với nhau, không tách rời nhau.
KẾT LUẬN
Củng cố bài
VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA TRIẾT HỌC
MẶT THỨ NHẤT:
VC có trước
hay YT có trước.
VC quyết định YT
Hay ngược lại
MẶT THỨ HAI:
Con người có
nhận thức được
thế giới không?
YT có trước,
VC có sau,
YT q.định VC

VC có trước,
YT có sau,
VC q.định YT
Con người
nhận thức được
thế giới

Con người
không nhận thức
được thế giới
CN DUY VẬT
CN DUY TÂM