1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐĂK LAK
Giáo án môn GDQP-AN
Bài giảng
TRUYỀN THỐNG ĐÁNH GIẶC GIỮ NƯỚC CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM
Đối tượng: học sinh
lớp 10 THPT
Giáo viên: BẾ VĂN THỨ
2
I. LỊCH SỬ ĐÁNH GIẶC GIỮ NƯỚC CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM
* Cú 6 n?i dung:
1. Nh?ng cu?c chi?n tranh gi? nu?c d?u tiờn;
2. Cỏc cu?c chi?n tranh gi�nh d?c l?p dõn t?c (TK I - TK X);
3. Cỏc cu?c chi?n tranh gi? nu?c (TK X - TK XIX);
4. Cu?c chi?n tranh gi?i phúng dõn t?c, l?t d? ch? d? thu?c d?a n?a phong ki?n (TK XIX - 1945);
5. Cu?c khỏng chi?n ch?ng th?c dõn Phỏp (1945 - 1954);
6. Cu?c khỏng chi?n ch?ng M? (1954 -1975).
3
1. Nh?ng cu?c chi?n tranh gi? nu?c d?u tiờn
- a) Cu?c khỏng chi?n ch?ng quõn T?n (TK III TCN, kh?ang 214� - 208 TCN)
- Nhõn dõn �u Vi?t v� L?c Vi?t trờn d?n b�n Van Lang, do vua Hựng v� Th?c Phỏn lónh d?o.
- Sang xõm lu?c nu?c ta th?i b?y gi? l� quõn T?n v?i 50 v?n quõn, do tu?ng D? Thu ch? huy.
- Sau kh?ang 5 d?n 6 nam ( 214 - 208 TCN) kiờn trỡ v� anh dung chi?n d?u, quõn T?n thua v� tu?ng D? Thu b? gi?t.
b) Dỏnh quõn Tri?u D� ( TK II TCN, kh?ang 184 - 179 TCN)
- Nhõn dõn �u L?c, do An Duong Vuong lónh d?o: Xõy d?ng th�nh C? Loa, ch? n? Liờn Chõu dỏnh gi?c.
- Do An Duong Vuong ch? quan, m?t c?nh giỏc, m?c muu gi?c (Truy?n Tr?ng Th?y - M? Nuong)
- T? dõy nu?c ta roi v�o th?m h?a hon 1000 nam b? phong ki?n Trung Hoa dụ h? (th?i kỡ B?c thu?c).
Võ Thị Như Hằng – THPT Xuân Thọ
4
2. Cuộc chiến tranh giành độc lập (TK I – X):
Dưới ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, nhân dân ta đã kiên cường, bất khuất đấu tranh giành độc lập.
Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu:
Hai Bà Trưng chống quân Đông Hán (năm 40), Bà Triệu (248), Lý Bý (542), Triệu Quang Phục (548), Mai Thúc Loan (722), Phùng Hưng (766), Khúc Thừa Dụ (905). Năm 906, nhân dân ta giành được quyền tự chủ. Tiếp đó, là hai cuộc chiến tranh chống quân Nam Hán của Dương Đình Nghệ (931) và Ngô Quyền (938).
Với chiến thắng Bạch Đằng (938), dân tộc ta giành lại được độc lập.
Ngô Vĩnh Khương_THPT TKN
5
Ngô Quyền
6
3. Cỏc cu?c chi?n tranh gi? nu?c (TK X - XIX)
a) Nu?c D?i Vi?t th?i Lý - Tr?n v?i kinh dụ Thang Long ( H� N?i).
D?t nu?c d?c l?p tr?i qua nhi?u tri?u d?i phong ki?n: Dinh , Ti?n Lờ, Lý ,Tr?n, H?, Lờ so.
Th?i Lý, Tr?n v� Lờ So, nu?c ta l� qu?c gia cu?ng th?nh ? Chõu � - th?i k? van minh D?i Vi?t.
b) Dõn t?c ta ph?i d?ng lờn d?u tranh ch?ng xõm lu?c, tiờu bi?u l� :
- Cỏc cu?c khỏng chi?n ch?ng quõn T?ng
+ L?n th? nh?t (981) do Lờ Hũan lónh d?o.
+ L?n th? hai (1075 - 1077) du?i tri?u Lý (tiờu bi?u Lý Thu?ng Ki?t).
- Cỏc cu?c khỏng chi?n ch?ng quõn Mụng - Nguyờn ( 1258 - 1288).
+ L?n th? nh?t 1258 ; + L?n th? hai 1285 ; + L?n th? ba 1287 - 1288.
- Cu?c khỏng chi?n ch?ng quõn Minh ( d?u TK XV)
+ Do H? Quý Ly lónh d?o (1406 - 1407), khụng th�nh cụng.
+ Kh?i nghia Lam Son do Lờ L?i, Nguy?n Trói lónh d?o (1418 -1427).
- Cu?c khỏng chi?n ch?ng quõn Xiờm - Món Thanh ( cu?i TK XVIII)
+ Ch?ng quõn Xiờm (1784 - 1785).
+ Ch?ng quõn Món Thanh (1788-1789).
Võ Thị Như Hằng – THPT Xuân Thọ
7
c) Nét đặc sắc về Nghệ Thuật Quân Sự (TK X đến cuối TK XIX)
- Chủ động đánh trước, phá kế họach địch (Tiên phát chế nhân – Nhà Lý chống quân Tống lần thứ hai).
- Lấy chỗ mạnh của ta đánh vào chỗ yếu của địch ( nhà Trần chống quân Mông – Nguyên).
- Lấy yếu chống mạnh hay đánh bắt ngờ, lấy ít địch nhiều hay dùng mai phục (Lê Lợi, Nguyễn Trãi chống quân Minh).
- Rút lui chiến lược, bảo tòan lực lượng tạo thế và lực cho cuộc phản công đánh đòn quyết định tiêu diệt địch (trong chống quân Xiêm – Mãn Thanh).
8
4. Cu?c d?u tranh gi?i phúng dõn t?c, l?t d? ch? d? thu?c d?a n?a phong ki?n (t? TK XIX d?n nam 1945)
Giữa TK XIX, vận mạng dân tộc ta đứng trước một thử thách hiểm nghèo thực dân Pháp tiến hành xâm lược nước ta. Pháp là một cường quốc tư bản thực dân, giàu về kinh tế, mạnh về quân sự, có tham vọng lớn.
- Tháng 9/1858, thực dân Pháp tiến công xâm lược nước ta, Triều Nguyễn đầu hàng Pháp. Năm 1884 Pháp chiếm cả nước ta, nhân dân Việt Nam đứng lên chống Pháp kiên cường nhưng đều bị thất bại. Nguyên nhân: thiếu sự lãnh đạo của một giai cấp tiên tiến.
- Năm 1930, Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng Việt Nam trải qua các cao trào và giành thắng lợi lớn:
+ Xô Viết Nghệ Tĩnh năm 1930 – 1931.
+ Phong trào phản đế và tổng khởi nghĩa năm 1940 – 1945, đỉnh cao là CMT8 năm 1945 lập ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa – Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.
9
5. Cuộc kháng chiến chống TD Pháp xâm lược (1945 - 1954)
- Ngày 23/9/1945 thực dân Pháp xâm lược nước ta lần thứ hai.
- Ngày 19/12/1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi tòan quốc kháng chiến “ chúng ta thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”.
- Quân dân ta liên tục mở rộng đòn tiến công quân Pháp. Tiêu biểu:
+ Chiến thắng Việt Bắc Thu Đông năm 1947.
+ Chiến thắng Biên Giới năm 1950 ;
- Chiến thắng Đông Xuân năm 1953-1954, đỉnh cao là chiến dịch Điện Biên Phủ, buộc pháp phải ký hiệp định Giơ-ne-vơ và rút quân về nước, miền Bắc ta hòan tòan giải phóng
Võ Thị Như Hằng – THPT Xuân Thọ
10
6. Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước (1954 – 1975)
- Đế quốc Mĩ phá họai hiệp định Giơ-ne-vơ, hất cẳng Pháp để đế quốc Mĩ thay thực dân Pháp xâm lược nước ta, chúng dựng lên chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm biến miền Nam nước ta thành thuộc địa kiểu mới, lập căn cứ quân sự của chúng, hòng chia cắt lâu dài đất nước ta.
- Nhân dân ta đứng lên đánh Mĩ :
+ Đồng khởi, thành lập Mặt trận dân tộc Giải phóng miền Nam năm 1960.
+ Đánh bại chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” năm 1961 – 1965.
+ Đánh bại chiến lược “Chiến tranh cục bộ” năm 1965 –1968.
+ Đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” năm 1968 – 1973, cùng với chiến thắng của quân và dân Lào, Campuchia đập tan cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B52 tại Hà Nội, buộc Mĩ phải ký hiệp định Pa-ri, rút quân Mĩ về nước.
+ Đại thắng mùa xuân năm 1975 đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng miền nam, thống nhất nước nhà, cả nước đi lên CNXH.
Võ Thị Như Hằng – THPT Xuân Thọ
11
7. Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc sau năm 1975
Vừa ra khỏi cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước lâu dài, gian khổ, nhân dân ta muốn có hòa bình để khắc phục hậu quả chiến tranh, xây dựng đất nước, nhưng các thế lực thù địch chống Việt Nam lại gây ra các cuộc chiến tranh xâm lược quy mô lớn ở Biên giới Phía Tây và Biên giới Phía Bắc.
Tóm tắt nội dung I
Trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, ông cha ta luôn phải chống lại kẻ thù mạnh hơn nhiều lần về quân sự, kinh tế. song với tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường, ông cha ta đã đánh thắng nhiều kẻ thù xâm lược, viết nên những trang sử hào hùng của dân tộc như chiến thắng Bạch Đằng, Như Nguyệt, Chương Dương, Hàm Tử ….
Dưới sự lãnh đạo của ĐCSVN dân tộc ta đã đánh thắng hai kẻ thù xâm lược có tiềm lực kinh tế, quân sự mạnh là TD Pháp và ĐQ Mỹ.
12
Câu hỏi ôn tập nội dung I
Câu 1. Lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam có từ khi Nhà nước Văn Lang đến nay chia làm mấy thời kỳ
4 thời kỳ.
5 thời kỳ.
6 thời kỳ.
7 thời kỳ.
Câu 2. Kể khái quát các thời kỳ lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam từ buổi đầu lịch sử đến nay?
13
II. TRUYỀN THỐNG VẺ VANG CỦA DÂN TỘC TA TRONG SỰ NGHIỆP ĐÁNH GIẶC GIỮ NƯỚC
G?m 6 n?i dung:
1. Truy?n th?ng d?ng nu?c di dụi v?i gi? nu?c.
2. Truy?n th?ng l?y nh? ch?ng l?n, l?y ớt d?ch nhi?u.
3. Truy?n th?ng c? nu?c chung s?c dỏnh gi?c, to�n dõn dỏnh gi?c, dỏnh gi?c to�n di?n.
4. Truy?n th?ng th?ng gi?c b?ng trớ thụng minh, sỏng t?o, b?ng ngh? thu?t QS d?c dỏo.
5. Truy?n th?ng do�n k?t qu?c t?.
6. Truy?n th?ng m?t lũng theo D?ng, tin tu?ng v�o s? lónh d?o c?a D?ng, v�o th?ng l?i c?a CMVN.
14
II.1. Truy?n th?ng d?ng nu?c di dụi v?i gi? nu?c
a) Vì sao?
VN ở vị trí chiến lược trong vùng Đông Nam Á, có nhiều tài nguyên, nên các thế lực bên ngoài luôn có âm mưu xâm lược, khuất phục.
Ngay từ đầu dựng nước đã phải giữ nước.
Xây dựng CNXH kết hợp với bảo vệ Tổ quốc XHCN là qui luật của cách mạng XHCN trong thời đại hiện nay.
Vì vậy, để tồn tại và phát triển, dân tộc ta phải thường xuyên gắn liền dựng nước với giữ nước.
b) Biểu hiện
- Tổ tiên ta ngay từ đầu dựng nước đã phải giữ nước: kháng chiến chống Tần. Đã thực hiện “Ngụ binh ư nông” thời Lý, Trần, Lê sơ; “tĩnh vi dân, động vi binh”(bình là dân, chiến là lính); ....
- Từ khi có Đảng lãnh đạo:
+ Kháng chiến chống Pháp, Đảng đã có chỉ thị “kháng chiến kiến quốc”.
+ Kháng chiến chống Mỹ, Đảng chủ trương thực hiện đồng thời 2 nhiệm vụ chiến lược: Cách mạng XHCN ở miền Bắc và Cách mạng Dân tộc Dân chủ Nhân dân ở miền Nam”.
+ Trong giai đoạn hiện nay thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược là xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
15
c) Ý nghĩa thực tiễn:
Chúng ta phải luôn ghi nhớ lời căn dặn của Hồ Chủ tịch:”Các vua Hùng có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế-xã hội với tăng cường củng cố quốc phòng-an ninh, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Trách nhiệm của học sinh tích cực học tập, học tập tốt môn GDQP-AN và sẵn sàng tham gia vào nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc theo khả năng của mình.
16
II. 2. Truyền thống lấy nhỏ chống lớn, lấy ít địch nhiều
a) Vỡ sao?
- Trong th?c ti?n l?ch s? ph?i ch?ng l?i quõn xõm lu?c l?n hon ta.
b) Bi?u hi?n
- Ta bi?t l?y nh? ch?ng l?n, l?y ớt d?ch nhi?u, l?y ch?t lu?ng cao th?ng s? lu?ng dụng, t?o s?c m?nh t?ng h?p c?a to�n dõn d? dỏnh gi?c.
- Trong chi?n d?u v� chi?n d?ch, bi?t t?p trung uu th? l?c lu?ng d? dỏnh th?ng d?ch.
Vớ d?:
+ Chi?n d?ch Tõy Nguyờn mựa Xuõn 1975, ta t?n cụng th? xó Buụn Mờ Thu?t. T? l? (su do�n) d?ch/ta:
B? binh: 4,5/1; Xe tang-Thi?t giỏp: 5,5/1; Phỏo binh: 5/1.
c) Hi?n nay:
D? dỏnh th?ng chi?n tranh xõm lu?c cú s? d?ng vu khớ cụng ngh? cao c?a d?ch, ta ph?i t?o v� phỏt huy du?c s?c m?nh t?ng h?p c?a to�n dõn.
17
3. Truy?n th?ng c? nu?c chung s?c dỏnh gi?c, to�n dõn dỏnh gi?c, dỏnh gi?c to�n di?n
a) Vì sao?
Dân tộc ta biết sử dụng sức mạnh đoàn kết toàn dân tạo thành nguồn sức mạnh của cả dân tộc, có thể chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược.
b) Biểu hiện
- Cả nước chung sức đánh giặc, toàn dân đánh giặc:
+ Tổ tiên: vua tôi đồng lòng, anh em hoà thuận,…
+ Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ: quân với dân một ý chí, mỗi người dân là một chiến sĩ…
- Đánh địch trên tất cả các mặt quân sự, chính trị, ngoại giao, …
+ Tổ tiên: kháng chiến chống Tống lần 2, chống Minh,…
+ Trong chống Pháp, chống Mỹ.
c) Hiện nay:
Thực hiện tốt xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
18
4. Truyền thống thắng giặc bằng trí thông minh, sáng tạo, bằng nghệ thuật quân sự độc đáo
a) Vỡ sao?
Dung c?m, kiờn cu?ng, s?n s�ng hy sinh chua d? m� cũn ph?i bi?t th?ng gi?c b?ng trớ tu?, b?ng s?c m?nh t?ng h?p.
b) Bi?u hi?n
T? tiờn ta: Tiờu bi?u l� Lý Thu?ng Ki?t, Tr?n Qu?c Tu?n, Lờ L?i, Quang Trung.
Trong khỏng chi?n ch?ng Phỏp, M?:
+ K?t h?p dỏnh du kớch v?i dỏnh chớnh quy, trờn c? 3 vựng chi?n lu?c.
+ Dỏnh d?ch m?i lỳc, m?i noi, b?ng m?i th? vu khớ.
+ Tu? d?i tu?ng d?ch c? th? d? cú cỏch dỏnh phự h?p.
c) Hi?n nay
Nõng cao dõn trớ v? quõn s? ; nghiờn c?u, phỏt tri?n ngh? thu?t QS.
19
5. Truy?n th?ng do�n k?t qu?c t?
a) Vỡ sao?
Dõy l� y?u t? quan tr?ng gúp ph?n t?o nờn s?c m?nh t?ng h?p c?a ta trong d?ng nu?c v� gi? nu?c.
b) Bi?u hi?n
Do�n k?t chi?n d?u VN - L�o - CPC.
S? giỳp d? c?a cỏc nu?c XHCN.
S? d?ng tỡnh ?ng h? c?a phong tr�o c?ng s?n v� cụng nhõn qu?c t?, phong tr�o d?c l?p t? do v� nhõn dõn yờu chu?ng ho� bỡnh, cụng lý trờn th? gi?i.
c) Hi?n nay
M? r?ng quan h? d?i ngo?i, ch? d?ng v� tớch c?c h?i nh?p kinh t? qu?c t?. T?ng cụng dõn t? giỏc th?c hi?n t?t cỏc ho?t d?ng xõy d?ng do�n k?t qu?c t?.
20
6. Truy?n th?ng m?t lũng theo D?ng, tin tu?ng v�o s? lónh d?o c?a D?ng, v�o th?ng l?i c?a cỏch m?ng Vi?t Nam
a) Vỡ sao?
Dõy l� nhõn t? quy?t d?nh th?ng l?i c?a cỏch m?ng Vi?t Nam qua cỏc th?i k?, th? hi?n t? m?c tiờu d?u tranh cỏch m?ng c?a D?ng v� th?c ti?n lónh d?o cỏch m?ng c?a D?ng.
b) Bi?u hi?n
Luụn luụn l�m theo s? lónh d?o c?a D?ng, theo yờu c?u nhi?m v? cỏch m?ng (Qua cỏc th?i k? cỏch m?ng)
Kiờn quy?t d?u tranh v?i nh?ng õm muu v� h�nh d?ng xõm h?i d?n m?c tiờu trong s? nghi?p cỏch m?ng c?a D?ng.
c) Hi?n nay
H?c sinh tin tu?ng v�o s? lónh d?o c?a D?ng, tớch c?c tham gia ho?t d?ng do�n th?; núi v� l�m theo s? lónh d?o c?a D?ng, theo yờu c?u, nhi?m v? cỏch m?ng.
21
- T?ng k?t n?i dung ch? y?u c?a b�i l�:
L?ch s? dỏnh gi?c gi? nu?c c?a dõn t?c Vi?t Nam;
Truy?n th?ng v? vang c?a dõn t?c ta trong s? nghi?p dỏnh gi?c gi? nu?c. H?c sinh c?n hi?u rừ 6 b�i h?c truy?n th?ng v? vang c?a dõn t?c ta trong s? nghi?p dỏnh gi?c gi? nu?c.
- Su?t chi?u d�i l?ch s? d?ng nu?c v� gi? nu?c c?a dõn t?c ta, nhõn dõn ta chua ch?u khu?t ph?c b?t c? k? thự n�o.
- Chỳng ta ph?i ti?p t?c h?c t?p, tỡm hi?u hon n?a v? truy?n th?ng t?t d?p c?a dõn t?c.
- M?i h?c sinh ph?i cú ý th?c gi? gỡn v� phỏt huy truy?n th?ng v? vang c?a dõn t?c trong xõy d?ng v� b?o v? T? qu?c VN XHCN hi?n nay.
22
Câu hỏi ôn tập bài 1
1. Hãy điền vào chỗ trống
“Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng giữ, chém cá kình ở biển khơi ………..………., giành lại giang sơn, cởi ách nô lệ, chứ không chịu .....………………………”. Đây là câu nói của…………
2. Hãy chọn câu đúng nhất
Năm 40, Hai Bà Trưng khởi nghĩa chống quân Nam Hán.
Năm 905 Khúc Thừa Dụ xây dựng chính quyền tự chủ.
Chiến thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 905.
Năm 938 nước ta đã giành lại được độc lập.
đánh đuổi quân Ngô
khom lưng làm tỳ thiếp người
Bà Triệu
S
Đ
S
Đ
23
3. Ai là người đặt nền móng cho nhà nước Phong kiến ở Việt Nam?
a. Vua Hùng đầu tiên. b. An Dương Vương.
c. Ngô Quyền. d. Hồ Quý Ly.
4. Lịch sử Việt Nam ghi nhận thời gian chấm dứt thời kỳ Bắc thuộc lần thứ nhất là năm:
a. 931. b. 936.
c. 938. d. 967.
5. Tên nước Đại Việt ra đời từ thời:
a. Ngô Quyền. b. Đinh Bộ Lĩnh.
c. Lê Hoàn. d. Lý Công Uẩn
24
6. Cuộc chiến tranh chống lại Quân Nguyên-Mông dưới sự lãnh đạo của triều đại nào ở Việt Nam:
a. Nhà Lý. b. Nhà Trần.
c. Nhà Hồ. d. Nhà Lê.
7. Vì sao Nhà Hồ thất bại trong cuộc chiến tranh vệ quốc của mình?
a. Không tập hợp được sức mạnh toàn dân.
b. Vì đất nước đang trong thời kỳ khó khăn.
c. Vì thiếu người tài lãnh đạo quân đội.
d. Đầu hàng ngay từ đầu.
8. Cuộc tiến công đầu tiến trong kháng chiến chống Pháp là trận:
a. Việt Bắc-1947. b. Biên Giới 1950.
c. Điện Biên Phủ. d. Tất cả đều sai.
9. Cuộc chiến tranh chống Thực dân và Đế quốc do đảng ta lãnh đạo mang tính chất của:
a. Chiến tranh giai cấp. b. Chiến tranh nhân dân.
c. Chiến tranh xâm chiếm. d. Nội chiến.
25
Câu hỏi tự luận
1. Sức mạnh của toàn dân có ý nghĩa như thế nào trong chiến tranh nhân dân? Phân tích một ví dụ.
2. Trong những truyền thống vẻ vang của dâng tộc mà em được học, em tâm đắt nhất bài học nào, vì sao ?
3. Trách nhiệm của học sinh đối với việc phát huy truyền thống đánh giặc, giữ nước của dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
nguon VI OLET
