Bài 10. Biến trở - Điện trở dùng trong kĩ thuật

V
Ậ
T
L
Ý
9
* TRƯỜNG THPT THƯỜNG TÂN
* LỚP 9*
BÀI 10:
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Câu 1: Viết công thức điện trở của dây dẫn
KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ
Câu 2: Từ công thức trên, ta có thể làm thay đổi điện trở dây dẫn bằng cách nào?
1. Thay đổi chiều dài dây dẫn.
2. Thay đổi tiết diện của dây.
3. Thay đổi vật liệu (điện trở suất) của dây.
TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀI
Sử dụng biến trở có thể làm cho một bóng đèn từ từ sáng dần lên hoặc từ từ tối dần đi. Cũng nhờ biến trở mà ta có thể điều chỉnh tiếng của rađiô hay ti vi to dần lên hay nhỏ dần đi……Vậy biến trở có cấu tạo và hoạt động như thế nào?
BIẾN TRỞ
ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở
C1: Quan sát hình để nhận dạng các loại biến trở:
Biến trở con chạy
Biến trở tay quay
Biến trở than
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
* Phân loại: Gồm 3 loại biến trở
+ Biến trở con chạy.
+ Biến trở than ( chiết áp )
+ Biến trở tay quay.
* Cấu tạo: Biến trở gồm con chạy (hoặc tay quay) và cuộn dây dẫn bằng hợp kim có điện trở suất lớn được quấn đều đặn trên một lõi sứ.
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
C2: Nếu mắc hai đầu A, B của cuộn dây của biến trở nối tiếp vào mạch điện thì khi dịch chuyển con chạy C, biến trở có tác dụng thay đổi điện trở không? Vì sao?
Biến trở không có tác dụng thay đổi điện trở. Vì khi đó, dòng điện vẫn chạy qua toàn bộ cuộn dây của biến trở và con chạy không có tác dụng làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua.
C
N
M
A
B
+
_
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
C3: Hai điểm A và N của biến trở được mắc nối tiếp vào mạch điện. Khi đó nếu ta dịch chuyển con chạy C thì điện trở của mạch điện có thay đổi không? Vì sao?
Điện trở của mạch điện có thay đổi. Vì khi dịch chuyển con chạy C sẽ làm thay đổi chiều dài của cuộn dây có dòng điện chạy qua do đó làm thay đổi điện trở của biến trở và của mạch điện.
C
N
M
A
B
+
_
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
C4: Hình 10.2 vẽ các kí hiệu sơ đồ của biến trở. Hãy mô tả hoạt động của biến trở có kí hiệu sơ đồ a, b, c. ( Cá nhân trả lời )
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
* Hoạt động: Khi mắc nối tiếp biến trở vào mạch tại điểm A và N, dịch chuyển con chạy C làm thay đổi điện trở của biến trở
=> Biến trở là điện trở có thể thay đổi trị số.

* Ký hiệu khi vẽ sơ đồ mạch điện:
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
- Quan sát biến trở của nhóm mình, cho biết số ghi trên biến trở và giải thích ý nghĩa con số đó?
* ( 20 Ω ) Có nghĩa là điện trở lớn nhất của biến trở là 20 Ω
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
A
N
C5: Vẽ sơ đồ mạch điện hình 10.3
C6:
- Mắc mạch điện như hình 10.3. Đẩy con chạy về sát điểm N để biến trở có điện trở lớn nhất
- Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy để đèn sáng hơn.
- Để đèn sáng mạnh nhất thì dịch chuyển con chạy tới vị trí nào? Vì sao?
+
-
C
M
N
A
B
K
+ D?y con chạy C về sát điểm N để biến trở có trị số lớn nhất.
2. S? d?ng bi?n tr? d? di?u ch?nh cu?ng d? dũng di?n
I. Biến trở
C
M
N
A
B
K
+ Dúng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn.


2. S? d?ng bi?n tr? d? di?u ch?nh cu?ng d? dũng di?n
I. Biến trở
C
M
N
A
B
K
+ Dể đèn sáng mạnh nhất thỡ phải dịch chuyển con chạy tới vị trí M. V?i điện trở của biến trở nhỏ nhất (Rb = 0 ôm)


2. S? d?ng bi?n tr? d? di?u ch?nh cu?ng d? dũng di?n
I. Biến trở
C
M
N
A
B
K
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.



I. Biến trở
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
- Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
C7: Hãy giải thích vì sao lớp than hay lớp kim loại mỏng đó lại có điện trở lớn?
a
b
+ Nhận dạng hai cách:
Một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện.
- Cách 1: Trị số được ghi trên điện trở.
- Cách 2: Trị số thể hiện bằng các vòng màu.
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
- Các điện trở dùng trong kĩ thuật được chế tạo bằng một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện ( thường bằng sứ ).
+ Cách 1: Trị số được ghi trên điện trở.
+ Cách 2: Trị số thể hiện bằng các vòng màu.
- Hai cách ghi trị số các điện trở kĩ thuật:
Nâu – Đen – Da cam – Vàng ánh kim
R = 10 x 103 � 5% = 10000 ? � 500 ?
- Vach cuối kim nhũ ± 5%
- Vạch đầu màu Nâu
- Vạch thứ 2 màu Đen
- Vạch thứ 3 Da cam
BÀI 10: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I. BIẾN TRỞ
II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
II. VẬN DỤNG
C10: Một biến trở con chạy có điện trở lớn nhất là 20. Dây điện trở của biến trở là dây hợp kim nicrom có tiết diện 0,5mm2 và được quấn đều xung quanh một lõi sứ tròn đường kính 2cm. Tính số vòng dây của biến trở này.
Cho biết :
R = 20 
S = 0,5 mm2 = 0,5.10-6 m2
 = 1,1 .10-6m
d = 2cm = 2.10-2m
 = 3.14
n = ?
C 1vòng=d.
Cho biết :
R = 20 
S = 0,5 mm2 = 0,5.10-6 m2
 = 1,1 .10-6m
d = 2cm = 2.10-2m
 = 3.14
n = ?
C10
Giải
Đọc phần “Có thể em chưa biết”
Học bài và làm bài tập trong sách bài tập
Làm các bài tập trong bài 11 trang 32/ SGK để chuẩn bị tốt cho tiết sau là tiết bài tập
Hướng dẫn về nhà