Bài 10. Đồng chí

Tiết 29,30 (Văn học ) ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)
I.Đọc -Tìm hiểu chung:
1. Đọc văn bản:








































Tiết 29,30(Văn học ) ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)








































Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu,
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.


Tiết 29,30 (Văn học ) ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)
I.Đọc -Tìm hiểu chung:
1. Đọc văn bản:
2. Tìm hiểu chung:
a. Tác giả:











































Câu hỏi: Em hãy giới thiệu vài nét chính về tác giả?
Tiết 29,30 (Văn học ) ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)









































Chính Hữu tên khai sinh là Trần Đình Đắc, quê ở Hà Tĩnh. - Ông hoạt động trong quân đội trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. - Ông làm thơ từ năm 1947 và hầu như chỉ viết về người lính và chiến tranh.
I.Đọc -Tìm hiểu chung:
1. Đọc văn bản:
2. Tìm hiểu chung:
a. Tác giả:
Tiết 29,30 (Văn học ) ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)
I.Đọc -Tìm hiểu chung:
1. Đọc văn bản:
2. Tìm hiểu chung:
a . Tác giả:











































b. Tác phẩm:
Chính Hữu ( Xem SGK)
Câu hỏi: Bài thơ được làm theo thể thơ nào? Hoàn cảnh ra đời?
- Thể thơ: tự do. - Bài thơ được viết vào đầu năm 1948.


II. Tìm hiểu văn bản:
Câu hỏi: Từ mạch cảm xúc trên, em hãy cho biết bố cục bài thơ gồm mấy phần?
Bố cục bài thơ gồm 3 phần: + Bảy câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí. + Mười câu thơ tiếp theo: Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí. + Ba câu thơ cuối: Vẻ đẹp của tình đồng đội, đồng chí.
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu


II. Tìm hiểu văn bản:
Tiết 29,30(Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
Câu hỏi: Dòng thứ bảy của bài thơ có gì đặc biệt? Mạch cảm xúc và suy nghĩ trong bài thơ được triển khai như thế nào trước và sau dòng thơ đó?


II. Tìm hiểu văn bản:
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
- Sáu dòng đầu là sự lí giải về cơ sở của tình đồng chí. Dòng thơ thứ bảy có cấu trúc đặc biệt như một phát hiện, khẳng định sự kết tinh tình cảm cao đẹp giữa những người lính. - Mười dòng tiếp theo là những biểu hiện cụ thể, thấm thía tình đồng chí và sức mạnh của nó. - Ba dòng thơ cuối được tách ra thành đoạn kết, đọng lại và ngân rung với hình ảnh đặc sắc “Đầu súng trăng treo”như một biểu tượng giàu chất thơ về người lính.

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
Chú ý 4 câu thơ
Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
Đồng chí!
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
Nước mặn
đồng chua
Anh
Tôi
Đất cày lên
sỏi đá
Nước nhiễm
mặn, đất
nhiễm phèn
Vùng đất
cằn cỗi,
sỏi đá
Nghèo khó
-> Cùng chung cảnh ngộ

Tiết 29,30(Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
- Cùng chung cảnh ngộ
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
- Quê anh: nước mặn đồng chua - Làng tôi: nghèo đất cày lên sỏi đá
=> Cùng xuất thân nông dân.

Nước mặn
đồng chua
Anh
Tôi
Đất cày lên
sỏi đá
Nước nhiễm
mặn, đất
nhiễm phèn
Vùng đất
cằn cỗi,
sỏi đá
Nghèo khó
=> Cùng chung cảnh ngộ
- Cùng xuất thân nông dân.


Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
- Cùng chung cảnh ngộ
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
Anh
Tôi
Súng
Đầu
-> Súng -> chiến đấu
Đầu -> lí tưởng
- Cùng xuất thân nông dân.

->Cùng cảnh ngộ, cùng nguồn gốc
Xa lạ
Quen
Bên
Súng
Đầu
- Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng chiến đấu.
->Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng
Sát

Tiết 29,30(Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
- Cùng chung cảnh ngộ
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
Anh
Tôi
Súng
Đầu
- Cùng xuất thân nông dân.

->Cùng cảnh ngộ, cùng nguồn gốc
Xa lạ
Quen
Bên
Súng
Đầu
- Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng chiến đấu.
->Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng
Sát
Đêm rét
Chung
Chăn
Gian lao, thiếu thốn
Niềm vui sướng
Tri kỉ
->Cùng chia xẻ gian lao, thiếu thốn, niềm vui
- Cùng chia xẻ những gian lao, thiếu thốn cùng như niềm vui của cuộc đời người lính.

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
- Cùng chung cảnh ngộ
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
Anh
Tôi
- Cùng xuất thân nông dân.

->Cùng cảnh ngộ, cùng nguồn gốc
Xa lạ
Quen
Bên
- Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng chiến đấu.
->Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng
Sát
Chung
Tri kỉ
->Cùng chia xẻ gian lao, thiếu thốn, niềm vui
- Cùng chia xẻ những gian lao, thiếu thốn cùng như niềm vui của cuộc đời người lính.
Đồng chí!

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
- Cùng chung cảnh ngộ
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
- Cùng xuất thân nông dân.

- Cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng chiến đấu.
- Cùng chia xẻ những gian lao, thiếu thốn cùng như niềm vui của cuộc đời người lính.
* Dòng thơ “Đồng chí!” có cấu tạo đặc biệt như một phát hiện, một lời khẳng định: tình đồng chí là kết tinh tình cảm cao đẹp giữa những người lính đồng thời như một bản lề gắn kết đoạn một và đoạn hai của bài thơ.
Câu hỏi:Em có nhận xét gì về cấu tạo, ý nghĩa dòng thơ thứ bảy? - Đồng chí!

=> Câu thơ chỉ có hai tiếng và dấu chấm than tạo một nốt nhấn, nó vang lên như một sự phát hiện, một lời khẳng định về tình đồng chí, đồng thời lại như một cái bản lề gắn kết đoạn một và đoạn thứ hai của bài thơ.

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
Câu hỏi: Em hiểu câu thơ
“Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay” nghĩa là gì?
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về ngôn ngữ từ “mặc kệ” và nó thể hiện ý nghĩa gì?
=> Hai chữ “mặc kệ”-> ngôn ngữ mộc mạc, dân dã -> cái dứt khoát, mạnh mẽ có dáng dấp “trượng phu”. Người lính nông dân vẫn gắn bó, nặng lòng với làng quê thân yêu. Họ không hề vô tình.
=>Anh ra đi vì nghĩa lớn bỏ lại nơi quê nhà ruộng nương, nhà cửa.

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
Câu hỏi: Em hiểu câu thơ
“Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay.” nghĩa là gì?
=> Thấu hiểu, cảm thông sâu xa những tâm tư, nỗi lòng của nhau.
=>Từ “ mặc kệ”: sự dứt khoát, mạnh mẽ nhưng vẫn nhớ về quê hương
Câu hỏi: Theo em câu thơ sau tác giả sử dụng BPNT gì và cách nói của loại hình văn học nào?
“Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”.
=>Anh ra đi vì nghĩa lớn bỏ lại nơi quê nhà ruộng nương, nhà cửa.
-Ẩn dụ: Giếng nước gốc đa -> quê hương, gia đình.
-Vận dụng cách nói văn học dân gian

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
Câu hỏi: Em hiểu câu thơ
“Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay.” nghĩa là gì?
=> Thấu hiểu, cảm thông sâu xa những tâm tư, nỗi lòng của nhau.
=>Từ “ mặc kệ”: sự dứt khoát, mạnh mẽ nhưng vẫn nhớ về quê hương
=>Anh ra đi vì nghĩa lớn bỏ lại nơi quê nhà ruộng nương, nhà cửa.
Câu thơ:
“Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính” nghĩa là gì?
=> Vẫn biết nơi quê nhà luôn nhớ về các anh

Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
- Chung một nỗi niềm nhớ về quê hương.
Câu hỏi: Ba câu thơ
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
Đã thể hiện biểu hiện gì của tình đồng chí?



Câu hỏi: Em hãy nhận xét về đặc điểm cấu trúc các câu đó?
Câu hỏi: Các hình ảnh thơ: “Từng cơn ớn lạnh;sốt run người; trán ướt mồ hôi; áo rách; quần vá” đã thể hiện điều gì của cuộc đời người lính?
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
Anh và tôi
Sóng đôi, đối xứng nhau
Trán ướt mồ hôi
Biết từng cơn ớn lanh
Sốt run người
Áo
rách
Quần
vá
- Chung một nỗi niềm nhớ về quê hương.
=> gian khổ, thiếu thốn



Câu hỏi: Em hãy nhận xét về đặc điểm cấu trúc các câu đó?
Câu hỏi: Các câu thơ sóng đôi đối ứng nhau cùng các hình ảnh thơ: “Từng cơn ớn lạnh;sốt run người; trán ướt mồ hôi; áo rách; quần vá” đã thể hiện biểu hiện gì của tình đồng chí?
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
Anh và tôi
Sóng đôi, đối xứng nhau
Trán ướt mồ hôi
Biết từng cơn ớn lanh
Sốt run người
Áo
rách
Quần
vá
- Chung một nỗi niềm nhớ về quê hương.
gian khổ, thiếu thốn
=>Luôn sát cánh bên nhau, chia sẻ:
- Luôn sát cánh bên nhau chia sẻ những gian khổ thiếu thốn của cuộc đời người lính.



Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
- Chung một nỗi niềm nhớ về quê hương.
- Luôn sát cánh bên nhau chia sẻ những gian khổ thiếu thốn của cuộc đời người lính.
Câu hỏi:Trình bày cảm nhận của em về dòng thơ thứ 17? Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
=>Sự động viên nhau bằng tình cảm chân thành.
Động viên nhau, tiếp thêm sức mạnh cho nhau
Câu hỏi: Qua đó, em thấy tình đồng chí còn được biểu hiện ở điều gì nữa?
- Động viên nhau bằng tình cảm chân thành.
* Tình cảm chân thành, mộc mạc đã tạo nên tinh thần, sức mạnh của người lính cách mạng.



Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
3. Vẻ đẹp của tình đồng đội, đồng chí:



Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
3. Vẻ đẹp của tình đồng chí:
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

Ba hình ảnh: Người lính – Khẩu súng – Vầng trăng
Câu hỏi: Em hãy cho biết bức tranh ấy gồm mấy hình ảnh? Đó là các hình ảnh nào?
Câu hỏi: các hình ảnh ấy được tác giả miêu tả đứng như thế nào với nhau?
Gắn kết nhau
- Khổ thơ cuối với ba hình ảnh gắn kết nhau: người lính – khẩu súng – vầng trăng tạo nên bức tranh đẹp về tình đồng chí.



Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
3. Vẻ đẹp của tình đồng chí:
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

Ba hình ảnh: Người lính – Khẩu súng – Vầng trăng
Gắn kết nhau
- Khổ thơ cuối với ba hình ảnh gắn kết nhau: người lính – khẩu súng – vầng trăng tạo nên bức tranh đẹp về tình đồng chí.
Câu hỏi: Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh thơ: “Đầu súng trăng treo”?
=> “Đầu súng trăng treo”là hình ảnh được nhận ra từ những đêm hành quân, phục kích của chính tác giả. Nhưng hình ảnh ấy con mang ý nghĩa biểu tượng bởi những liên tưởng phong phú: Súng và trăng là gần và xa, thực tại và mơ mộng, chất chiến đấu và chất trữ tình, chiến sĩ và thi sĩ...-> hài hòa với nhau ở cuộc đời người lính cách mạng => sự kết hợp hài hòa giữa hiện thực với lãng mạn trong nghệ thuật miêu tả của tác giả.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
Câu hỏi: Em hãy nêu những nét chính về nghệ thuật ?
Ngôn ngữ bình dị, thấm đượm chất dân gian.
- Sử dụng bút pháp tả thực, kết hợp với lãng mạn một cách hài hòa.
2. Ý nghĩa:
Câu hỏi: Em hãy nêu ý nghĩa của bài thơ?
- Bài thơ ngợi ca tình cảm đồng chí cao đẹp giữa những người chiến sĩ thời kỳ đầu kháng chiến chống thực dân Pháp.
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
I/ Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích:
II/ Tìm hiểu văn bản:
III/ Tổng kết:
2. Ý nghĩa:
Câu hỏi: Qua bài thơ này em có cảm nhận gì về hình ảnh anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp?
- Đó là anh bộ đội xuất thân từ nông dân nghèo khó. - Những người lính cách mạng phải trải qua những gian lao thiếu thốn tột cùng. - Đẹp nhất ở họ là tình đồng chí, đồng đội sâu sắc, thắm thiết. - Kết tinh hình ảnh người lính và tình đồng chí của họ là bức tranh đặc sắc về vẻ đẹp của tình đồng chí.
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
3. Vẻ đẹp của tình đồng chí:
1. Nghệ thuật:
IV. Luyện tập:
1. Học thuộc lòng bài thơ.
2. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về đoạn cuối bài thơ.
I/ Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích:
II/ Tìm hiểu văn bản:
III/ Tổng kết:
2. Ý nghĩa:
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí:
2. Những biểu hiện và sức mạnh
của tình đồng chí:
3. Vẻ đẹp của tình đồng chí:
1. Nghệ thuật:
IV. Luyện tập:
1. Học thuộc lòng bài thơ.
2. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về đoạn cuối bài thơ
Câu hỏi: Theo em, vì sao tác giả lại đặt tên cho bài thơ về tình đồng đội của những người lính là “Đồng chí ” ?
=> Đồng chí là cùng chung chí hướng, lí tưởng. Đây cũng là cách xưng hô của những người cùng trong một đoàn thể cách mạng. Vì vậy, tình đồng chí là bản chất cách mạng của tình đồng đội và thể hiện sâu sắc tình đồng đội.
Tiết 29,30 (Văn học) ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
Tiết học kết thúc!
Cảm ơn quý thầy cô cùng các em!