Bài 11. Độ cao của âm

I. DAO ĐỘNG NHANH, CHẬM – TẦN SỐ
1. Thí nghiệm 1
Treo hai con lắc có chiều dài 40cm và 20cm, kéo chúng lệch ra khỏi vị trí đứng yên ban đầu rồi thả cho chúng dao động như hình 11.1
C1 Hãy quan sát và đếm số dao động của từng con lắc trong 6 giây và ghi kết quả vào bảng sau:
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
I. DAO ĐỘNG NHANH, CHẬM – TẦN SỐ
1. Thí nghiệm 1
Kết quả thí nghiệm
Số dao động trong một giây gọi là tần số. Đơn vị là héc, kí hiệu Hz.
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
 
f : là tần số
N: là số dao động
t :là thời gian thực hiện N dao động
Trong đó:
Công thức:
Con lắc có dây ngắn (b) có số dao động trong 1 giây nhiều hơn tần số dao động của nó lớn hơn.
C2: Từ bảng trên, hãy cho biết con lắc nào có tần số dao động lớn hơn?
I. DAO ĐỘNG NHANH, CHẬM – TẦN SỐ
1. Thí nghiệm 1
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
II. ÂM CAO (ÂM BỔNG), ÂM THẤP (ÂM TRẦM)
1. Thí nghiệm 2
Cố định một đầu 2 thước thép đàn hồi có chiều dài khác nhau (30cm và 20cm) trên mặt bàn (h.11.2). Lần lượt bật nhẹ đầu thước tự do của hai thước cho chúng dao động.
Quan sát dao động và lắng nghe âm phát ra rồi trả lời câu C3.
C3: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống
- Phần tự do của thước dài dao động . . . . . .
âm phát ra . . . .
- Phần tự do của thước ngắn dao động . . .
âm phát ra . . . .
cao
nhanh
chậm
thấp
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
II. ÂM CAO (ÂM BỔNG), ÂM THẤP (ÂM TRẦM)
2. Thí nghiệm 3
Một đĩa nhựa được đục lỗ cách đều nhau và được gắn vào trục của một động cơ chạy bằng pin (hình 11.3). Chạm góc miếng bìa vào một hàng lỗ nhất định trên đĩa đang quay (H.11.4) trong hai trường hợp:
- Đĩa quay chậm.
- Đĩa quay nhanh.
C4: Lắng nghe âm phát ra và điền từ thích hợp trong khung vào chỗ trống
- Khi đĩa quay chậm, góc miếng bìa dao động.. . . . . . . âm phát ra . . . .
- Khi đĩa quay nhanh, góc miếng bìa dao động.. . . . . . . âm phát ra . . . .
cao
nhanh
chậm
thấp
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
II. ÂM CAO (ÂM BỔNG), ÂM THẤP (ÂM TRẦM)
3. Kết luận
Dao động càng nhanh (chậm), tần số dao động càng lớn (nhỏ) âm phát ra càng cao (thấp)
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
C5: Một vật dao động phát ra âm có tần số 50 Hz và một vật khác dao động phát ra âm có tần số 70 Hz. Vật nào dao động nhanh hơn? Vật nào phát ra âm thấp hơn?

- Vật có tần số 70 Hz dao động nhanh hơn.
- Vật có tần số 50 Hz phát ra âm thấp hơn.
III. VẬN DỤNG
Trả lời.
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
C6: Hãy tìm hiểu xem khi vặn cho dây đàn căng nhiều, căng ít thì âm sẽ phát ra cao, thấp như thế nào? Và tần số lớn, nhỏ ra sao?
Khi dây đàn căng nhiều thì âm phát ra cao, tần số dao động lớn.
Khi dây đàn căng ít thì âm phát ra thấp, tần số nhỏ.
III. VẬN DỤNG
Trả lời.
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
C7: Cho đĩa trong thí nghiệm ở hình 11.3 quay, hãy lần lượt chạm góc miếng bìa vào một hàng lỗ ở gần vành đĩa và vào một hàng lỗ ở gần tâm đĩa . Trong trường hợp nào âm phát ra cao hơn?
III. VẬN DỤNG
Khi chạm miếng bìa vào hàng lỗ gần vành đĩa thì âm phát ra
cao hơn.
Vì Số lỗ trên hàng ở gần vành đĩa nhiều hơn số lỗ trên hàng
ở gần tâm đĩa.
Trả lời.
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
Bài 1: Một con lắc thực hiện 20 dao động trong 10 giây. Tính tần số dao động của con lắc này
III. VẬN DỤNG
Trả lời.
Tần số dao động của con lắc là:
 
Đáp số: 2Hz
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
Bài 2: Một vật dao động với tần số 50Hz, tính số dao động của vật đó trong 5 giây?
 
III. VẬN DỤNG
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
Trả lời.
Đáp số: 250 (dao động)
Bài 10: Một vật dao động phát ra âm có tần số 50Hz. Thời gian để vật thực hiện được 200 dao động là bao nhiêu?
III. VẬN DỤNG
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thời gian vật thực hiện được 200 dao động là:
 
Đáp số: 4 (giây)
Trả lời.
Thông thường, tai người có thể nghe được âm có tần số trong khoảng từ 20Hz đến 20.000Hz.
Những âm có tần số dưới 20Hz gọi là hạ âm.
Những âm có tần số lớn hơn 20.000Hz gọi là siêu âm.
Chó và một số động vật khác có thể nghe được âm có tần số thấp hơn 20Hz hoặc cao hơn 20.000 Hz.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT ?
Bài 4: Trong 20 giây, một lá thép thực hiện được 6000 dao động. Hỏi dao động của lá thép có phát ra âm thanh hay không? Tai người có thể cảm nhận được âm thanh do lá thép đó phát ra không? Tại sao?
Bài 3: Vật A trong thời gian 2 phút thực hiện được 5400 dao động. Vật B trong thời gian 3 phút thực hiện được 8640 dao động. Hỏi vật nào phát ra âm thanh cao hơn? Vì sao?
Bài 2: Một người đếm được trong 2 giây một con lắc thực hiện được 1 dao động. Vậy trong một giờ con lắc đó sẽ thực hiện được bao nhiêu dao động?
Bài 1: Khi luồng gió thổi qua rừng cây, ta nghe thấy âm thanh phát ra. Vật nào phát ra âm thanh ?
BÀI TẬP VỀ NHÀ
BÀI 11:ĐỘ CAO CỦA ÂM