Bài 12. Độ to của âm

Chào mừng quý thầy cô và các em học sinh
- Tần số là gì? Đơn vị của tần số là gì?
- Vật phát ra âm cao, âm thấp phụ thuộc như thế nào vào tần số?
KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ
- Tần số là số dao động trong 1 giây. Đơn vị của tần số là héc, ký hiệu là: Hz
- Vật phát ra âm cao khi tần số dao động lớn, vật phát ra âm thấp khi tần số dao động nhỏ.
Muốn đánh cho trống kêu to, kêu nhỏ thì ta phải làm như thế nào?
Cố định một đầu thước thép đàn hồi trên mặt bàn sao cho phần tự do của thước dài khoảng 8cm. Khi đó thước thép đứng yên tại vị trí cân bằng. Nâng đầu tự do của thước lệch khỏi vị trí cân bằng rồi thả tay trong hai trường hợp:
Đầu thước lệch nhiều.
Đầu thước lệch ít.
I – Âm to, âm nhỏ – Biên độ dao động.
Thí nghiệm 1:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
00:16
I – Âm to, âm nhỏ – Biên độ dao động.
Thí nghiệm 1:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
Lệch nhiều
Lệch ít
Vị trí cân bằng
C1. Quan sát dao động của đầu thước, lắng nghe âm phát ra rồi điền vào bảng 1.
I – Âm to, âm nhỏ – Biên độ dao động.
Thí nghiệm 1:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
Bảng 1:
Biên độ dao động
I – Âm to, âm nhỏ – Biên độ dao động.
Thí nghiệm 1:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
Vị trí cao nhất
Vị trí cân bằng
Độ lệch lớn nhất
 Độ lệch lớn nhất của vật dao động so với vị trí cân bằng của nó được gọi là biên độ dao động.
Dao động mạnh  Biên độ dao động lớn
Dao động yếu  Biên độ dao động nhỏ
00:16
I – Âm to, âm nhỏ – Biên độ dao động.
Thí nghiệm 1:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
C2. Từ những dữ liệu thu tập trên, hãy chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Đầu thước lệch khỏi vị trí cân bằng càng……………… , biên độ dao động càng..………………. , âm phát ra càng.……………. .
nhiều
to
(ít)
(nhỏ)
lớn
(nhỏ)
Treo một quả cầu bấc sao cho khi dây treo thẳng đứng thì quả cầu vừa chạm sát vào giữa mặt trống.
Lắng nghe tiếng trống và quan sát dao động của quả cầu trong hai trường hợp :
Gõ nhẹ.
Gõ mạnh.
I – Âm to, âm nhỏ – Biên độ dao động.
Thí nghiệm 2:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
I – Âm to, âm nhỏ– Biên độ dao động.
Thí nghiệm 2:
BÀI 12: ĐỘ TO CỦA ÂM
C3. Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Quả cầu bấc lệch càng………………..., chứng tỏ biên độ dao động của mặt trống càng…………………., tiếng trống càng……………….
nhiều
to
(ít)
(nhỏ)
lớn
(nhỏ)
Kết luận
Âm phát ra càng ..…. khi.…………… dao động của nguồn âm càng lớn.
to
biên độ
00:16
II – Độ to của một số âm.
BÀI 11: ĐỘ TO CỦA ÂM
Độ to của một số âm
-Tiếng nói thì thầm 20 dB
-Tiếng nói chuyện bình thường 40 dB
-Tiếng nhạc to 60 dB
-Tiếng ồn ào rất to ngoài phố 80 dB
-Tiêng của máy móc nặng 100 dB
-Tiếng sét 120 dB
Ngưỡng đau (làm đau nhức tai):
Tiếng động cơ phản lực cách 4m 130 dB
Người ta có thể dùng máy để đo độ to của âm.
 Độ to của âm được đo bằng đơn vị đề-xi-ben (kí hiệu là dB)
Liên hệ thực tế
Con người nói được là nhờ sự rung động của dây thanh quản. Dây thanh quản rung động càng mạnh thì tiếng nói càng to.
00:16
Nếu nói to trong thời gian dài có thể khiến dây thanh quản bị tổn thương: đau, rát… là nguyên nhân gây ra một số bệnh như: khàn tiếng, viêm thanh quản và một số bệnh nghiêm trọng khác.
Ứng dụng thực tế
Khi âm thanh quá to, ta sẽ thấy có cảm giác đau ở trong tai. Nếu tình trạng này kéo dài có thể gây ảnh hưởng làm suy giảm thính giác tạm thời hoặc vĩnh viễn. Khi đó ta phải tìm cách tránh hoặc giảm tiếp xúc, giảm độ to của nguồn âm đó đến tai.
Một số nhân viên hàng không, khi làm việc gần các máy bay có tiếng động cơ rất lớn họ phải đeo các dụng cụ bảo vệ tai.
III – Vận dụng.
BÀI 11: ĐỘ TO CỦA ÂM
C4. Khi gảy mạnh một dây đàn, tiếng đàn sẽ to hay nhỏ? Tại sao?
00:16
Hướng dẫn:
Khi gảy mạnh dây đàn, tiếng đàn sẽ to. Vì khi đó dây đàn sẽ dao động mạnh, biên độ dao động lớn.
C5. Hãy so sánh biên độ dao động của điểm giữa sợi dây đàn (điểm M) trong hai trường hợp sau?
III – Vận dụng.
BÀI 11: ĐỘ TO CỦA ÂM
Trường hợp 2
Trường hợp 1
Vị trí cân bằng
Vị trí cân bằng
Biên độ lớn
Biên độ nhỏ
C6. Khi máy thu thanh (radio) phát ra âm to, âm nhỏ thì biên độ dao động của màng loa khác nhau thế nào?
III – Vận dụng.
BÀI 11: ĐỘ TO CỦA ÂM
Hướng dẫn : -Khi máy thu thanh phát ra âm to thì biên độ dao động của màng loa lớn.
-Khi máy thu thanh phát ra âm nhỏ thì biên độ dao động của màng loa nhỏ.
00:16
Màng loa
C7. Hãy ước lượng độ to của tiếng ồn trên sân trường giờ ra chơi nằm trong khoảng nào?
III – Vận dụng.
BÀI 11: ĐỘ TO CỦA ÂM
Độ to của tiếng ồn trên sân trường giờ ra chơi vào khoảng:
A. ………………………. ……của vật dao động so với vị trí cân bằng của nó được gọi là biên độ dao động
B. Độ to của âm được đo bằng đơn vị ……………… (kí hiệu là dB )
C. Âm càng to khi biên độ dao động của nguồn âm càng ..........
D. Âm càng nhỏ khi biên độ dao động càng của nguồn âm càng ………
Câu 1: Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Độ lệch lớn nhất
đề-xi-ben
lớn.
nhỏ.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
00:16
Câu 2. Bạn Thanh thích chơi đàn ghi-ta, bạn Thanh muốn tăng độ to của nốt nhạc thì phải làm cách nào? Em hãy nghĩ cách giúp bạn Thanh.
Hướng dẫn: Bạn Thanh muốn tăng độ to của
nốt nhạc thì bạn ấy phải gảy mạnh dây đàn.
Khi tác động lực lớn hơn, dây đàn sẽ dao động mạnh hơn. Do đó biên độ dao động sẽ lớn và âm phát ra sẽ to hơn.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
CÔNG VIỆC VỀ NHÀ
Học bài 12: Độ to của âm.
- Soạn lại các câu C4, C5, C6, C7 vào vở.
- Chuẩn bị bài 13:“ Môi trường truyền âm ”.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
Máy trợ thính
Máy trợ thính là dụng cụ làm tăng cường độ âm do đó cũng làm tăng độ to của âm, giúp cho người có tai nghe kém. Máy gồm một bộ phận thu nhận âm kết hợp với bộ phận tăng âm. Âm được tăng độ to lên nhiều lần rồi truyền theo ống dẫn vào bộ phận nghe đặt bên trong tai.