Chào mừng các các em học sinh lớp 8A3!
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẬN KIẾN AN
Giáo viên : Nguyễn Thị Hoa
Trường THCS LKT
Xác định kiểu câu :
1- Hôm nay, em đi học.
2- Ôi , chiếc áo đẹp quá !
3- Bạn đừng nói chuyện .
4- Bạn thuộc bài chưa ?
Xác định kiểu câu :
1- Hôm nay, em đi học. ( Câu trần thuật )
2- Ôi, chiếc áo đẹp quá ! ( Câu cảm thán )
3- Bạn đừng nói chuyện . (Câu cầu khiến )
4- Bạn thuộc bài chưa ? (Câu nghi vấn )
TIẾT 77,78
CÂU NGHI VẤN, LT CÂU NGHI VẤN
CÂU NGHI VẤN
Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1. Ngữ liệu: SGK/ 11
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
Không đau con ạ!
Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai ? Hay là u thương chúng con đói quá ?
(Tắt đèn_ Ngô Tất Tố)
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
- Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
- Hay là u thương chúng con đói quá ?
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(2)
(5)
(6)
7
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
Hay là u thương chúng con đói quá?
?
=> chức năng: dùng để hỏi
8
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
Hay là u thương chúng con đói quá?
=> chức năng: dùng để hỏi
?
=> chức năng: dùng để hỏi
9
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
Hay là u thương chúng con đói quá?
=> chức năng: dùng để hỏi
=> chức năng: dùng để hỏi
?
=> chức năng: dùng để hỏi
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính
2. Nhận xét
- Đặc điểm hình thức:
+ Có những từ nghi vấn:
ai, gì, nào, tại sao,
đâu, bao giờ, bao nhiêu, không,…
+ Khi viết, câu nghi vấn kết thúc bằng dấu chấm hỏi.
- Chức năng chính: dùng để hỏi.
(có)…không,(đã)…chưa,
à, ư, hả, chứ,…
hay, hay (là)…
Đại từ nghi vấn
Tình thái từ nghi vấn
Cặp phó từ
Quan hệ từ
Câu nghi vấn không lựa chọn
Câu nghi vấn có lựa chọn
Bây giờ thì tôi hiểu vì sao lão Hạc không muốn bán con chó của lão.
12
II. Luyện tập
Bài tập 1
Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?
a, Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu :
Chị khất tiền sưu đến chiều mai có
phải không? Đấy! Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lý tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa!
b. Tại sao con người ta lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận. Mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là hạt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la.
13
a, Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu :
Chị khất tiền sưu đến chiều mai có
phải không ? Đấy! Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lý tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa!
?
b. Tại sao con người ta lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận. Mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là hạt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la.
?
14
a. Mình đọc hoặc tôi đọc? ( Nam Cao, Đôi mắt )
b. Em được thì cho anh xin
Hoặc là em để làm tin trong nhà?
(Ca dao)
Bài tập 2
c. Hoặc tại sự sung sướng được ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc?
( Nguyên Hồng)
=> Không thể thay từ “hay” bằng từ “hoặc” được. Nếu thay từ “hay”trong câu nghi vấn bằng từ “hoặc” thì câu trở lên sai ngữ pháp hoặc biến thành một kiểu câu khác thuộc kiểu câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn.
15
Bài tập 4
? Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a, Anh có khỏe không?
b, Anh đã khỏe chưa?
Hình thức:
+ Câu a: từ nghi vấn (có…không)
+ Câu b: từ nghi vấn (đã …chưa)
Ý nghĩa :
+ Câu a…hỏi thăm sức khỏe vào thời điểm hiện tại, không biết trước đó tình trạng sức khỏe của người đó như thế nào…
+ Câu b …hỏi thăm sức khỏe vào thời điểm hiện tại nhưng người hỏi biết rõ trước đó người được hỏi có vấn đề về sức khỏe.
16
Bài tập 5
Cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu:
a, Bao giờ anh đi Hà Nội?
b, Anh đi Hà Nội bao giờ?
+ Hình thức:
- Câu a: “bao giờ” đứng ở đầu câu.
- Câu b: “bao giờ” đứng ở cuối câu.
+ Ýnghĩa:
- Câu a: hỏi về thời điểm của một hành động… sẽ diễn ra trong tương lai.
- Câu b: hỏi về thời điểm của một hành động…đã diễn ra trong quá khứ.
17
Bài tập 6
Hai câu nghi vấn sau đây đúng hay sai. Vì sao?
a, Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô- gam mà nặng thế?
b, Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
=> Câu (a) đúng vì: không biết bao nhiêu ki-lô- gam(đang phải hỏi) ta vẫn có thể cảm nhận được nặng hay nhẹ nhờ: mang vác, bưng, bê.
=> Câu (b) sai vì chưa biết giá bao nhiêu (đang phải hỏi) thì không thể nói món hàng đắt hay rẻ...
18
CÂU NGHI VẤN
*Sơ đồ tư duy
Câu nghi vấn có chức năng chính là gì ?
Đe dọa.
Bộc lộ cảm xúc.
Hỏi.
Cầu khiến.
Dựa vào dấu hiệu nào để nhận diện câu nghi vấn ?
Dựa vào chức năng của nó.
Có từ nghi vấn.
Có từ nghi vấn và dấu chấm hỏi cuối câu
Có dấu chấm hỏi cuối câu.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Học thuộc ghi nhớ.
Bài tập: Em hãy viết một đoạn văn từ 6 -8 câu nêu suy nghĩ của em về tình yêu quê hương. Trong đoạn có sử dụng câu nghi vấn?
Chuẩn bị bài : Quê hương ( Tế Hanh); Viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh
nguon VI OLET
