Nhờ đâu mà cơ thể các em lớn lên được ?
Nhờ phân bào làm tăng số lượng tế bào, từ đó làm tăng KT cơ thể giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển.
CHƯƠNG IV: PHÂN BÀO
BÀI 18: CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
CHU KÌ TẾ BÀO
1. Khái niệm
2. Kì trung gian
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
1. Phân chia nhân
2. Phân chia tế bào chất
III. Ý NGHĨA CỦA NGUYÊN PHÂN
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. CHU KÌ TẾ BÀO
I. CHU KÌ TẾ BÀO
1. Khái niệm
Chu kì tế bào là một chuỗi các sự kiện có trật tự từ khi 1 tế bào phân chia tạo thành 2 tế bào con, cho đến khi các tế bào con này tiếp tục phân chia.
Gồm 2 giai đoạn: Kì trung gian và quá trình nguyên phân.
Ví dụ :
- Chu kì của các tế bào ở giai đoạn sớm của phôi chỉ 15 – 20 phút.
- Tế bào ruột cứ một ngày phân bào 2 lần.
- Tế bào gan phân bào 2 lần trong một năm.
- Tế bào thần kinh ở cơ thể người trưởng thành hầu như không phân bào. Vì phân hoá sớm.
Thời gian của chu kì tế bào : tuỳ thuộc từng loại tế bào trong cơ thể, tuỳ thuộc từng loài.
2. Kì trung gian:
Chiếm thời gian dài nhất, là thời kì diễn ra các quá trình chuyển hóa vật chất… đặc biệt là quá trình nhân đôi ADN.
Ví dụ: TB người nuôi cấy trong ống nghiệm có chu kì TB là 24h, trong đó kì trung gian chiếm 23h.
Chia thành 3 pha: G1, S, G2
Thảo luận nhóm 5p, hoàn thành PHT 1: Diễn biến cơ bản các pha của kì trung gian?
- Là thời kì sinh trưởng chủ yếu của tế bào.
- Vào cuối pha G1 có 1 điểm kiểm soát (R) nếu tế bào vượt qua được mới đi vào pha S và diễn ra quá trình nguyên phân.
Điều gì xảy ra nếu tế bào không vượt qua điểm kiểm soát R?
Không vượt qua điểm kiểm soát R tế bào biệt hóa
Điều gì xảy ra nếu điểm kiểm soát R mất tác dụng?
TB phân chia liên tục tạo thành khối u ung thư.
Tế bào không kiểm soát được quá trình phân bào.
Khối u chụp dưới kính hiển vi
Thuốc lá, rượu bia và các chất độc hại… là những tác nhân gây ung thư.
Sự điều hòa chu kì tế bào:
Tế bào phân chia khi nhận được các tin hiệu từ bên trong hoặc bên ngoài tế bào. Chu kỳ tế bào được điều khiển bằng hệ thống tín hiệu rất tinh vi.
Vai trò: Đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể.
Nhân đôi của ADN, NST và trung tử
Tổng hợp prôtêin histôn, prôtêin của thoi phân bào (tubulin…).
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN.
Xảy ra ở tế bào sinh dưỡng và sinh dục sơ khai,
Là hình thức phân chia tế bào phổ biến ở các sinh vật nhân thực.
Gồm:
Trung thể
Nhiễm sắc thể
Tâm động
Màng nhân
Thoi vô sắc
Nhân con
1. Phân chia nhân (phân chia vật chất di truyền)
1. Phân chia nhân
Phiếu học tập:
Cho biết ý nghĩa của các hiện tượng:
1. NST co xoắn cực đại vào kì giữa và dãn xoắn tối đa vào kì cuối.
NST co xoắn cực đại vào kì giữa : tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phân li của NST về 2 cực tế bào.( tránh đứt gãy NST đột biến NST)
Vào kì cuối, NST dãn xoắn tối đa là để thực hiện chức năng. Khi tháo xoắn các enzyme mới tiếp xúc được với phân tử ADN để thực hiện chức năng nhân đôi, phiên mã.
2. Phân chia tế bào chất.
Tế bào động vật
Tế bào thực vật
- Động vật: Màng tế bào co thắt lại tạo ra 2 tế bào con.
- Thực vật: Hình thành vách ngăn xellulôzơ tạo ra 2 tế bào con
2. Phân chia tế bào chất
- Tế bào động vật: hình thành eo thắt ngoài vào trong.
- Tế bào thực vật: hình thành vách ngăn từ trong ra ngoài. (Do tế bào thực vật có thành xenlulozơ bao bọc bên ngoài màng sinh chất không vận động được.)
Kết quả của nguyên phân : Từ 1 tế bào mẹ ban đầu (2n) sau 1 lần nguyên phân tạo ra 2 tế bào con có bộ NST giống nhau và giống tế bào mẹ.
Hay: 1 tế bào mẹ (2n) 2 tế bào con (2n)
C = 21
C = 22
C = 23
Vậy n tế bào trải qua k lần NP
C = 21
Số tế bào con tạo thành sau k lần nguyên phân là: n.2k
Quá trình sinh sản của amit
Quá trình sinh sản của trùng đế giày
Ở các loài SS sinh dưỡng:
Sự nảy chồi của sinh vật trong tự nhiên
Hiện tượng tái sinh
III. Ý NGHĨA CỦA NGUYÊN PHÂN:
1. Ý nghĩa về mặt sinh học:
- Truyền đạt ổn định thông tin di truyền qua các thế hệ tế bào và thế hệ cơ thể ở loài sinh sản sinh dưỡng.
- Giúp cơ thể sinh trưởng hoặc tạo ra các tế bào mới thay thế các tế bào già, chết.
- Giúp hàn gắn các vết thương trên cơ thể.
- Đối với sinh vật nhân thực đơn bào, nguyên phân là cơ chế sinh sản.
2n=72
2n=78
Duy trì ổn định bộ nhiễm sắc thể ổn định của loài
Quá trình sinh sản ở trùng đế giày
+ Hiện tượng tái sinh mô
Sinh vật đa bào
+ Hình thành cơ thể từ 1 hợp tử
+ Quá trình sinh trưởng
2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn:
Nhân giống cây trồng
Nhân giống cây thuốc quý
Nhân giống thú cưng
NHÂN BẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
Dolly
(05/07/1996-02/2003)
và mẹ Black Face
Dolly và con (04/1998)
Prometea, con ngựa nhân bản đầu tiên trên thế giới.
II. Ý NGHĨA CỦA NGUYÊN PHÂN:
1. Ý nghĩa về mặt sinh học:
2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn:
- Ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp, tạo giống cây trồng, vật nuôi bằng phương pháp: giâm, chiết, ghép, nuôi cấy mô, nhân bản vô tính.
6
1
2
5
4
3
ĐA 1
ĐA 2
ĐA 4
ĐA 3
ĐA 5
ĐA 6
ĐA 7
7
Í
N
Â
N
Ô
H
N
Ả
V
N
T
H
B
TỪ CHÌA KHOÁ
Đây là giai đoạn chuẩn bị cho quá
trình nguyên phân
Cấu trúc này được hình thành
nằm giữa 2 trung tử khi tế bào phân chia
Phương pháp giâm,chiết, ghép là hình
thức :....... được tiến hành dựa trên
cơ sở của quá trình nguyên phân
Do cấu trúc này mà tế bào thực vật không hình
thành eo thắt trong quá trình phân chia tế bào chất
Do quá trình này mà NST đơn trở thành
NST kép
Vị trí mà các NST kép đính vào
các sợi của thoi phân bào
Ở kì giữa các NST co ngắn cực
đại di chuyển Theo sợi của thoi phân
bào và tập trung ở:
Cừu Dolly được tạo ra nhờ quá trình:
?
N H Â N T Ế B À O
K Ì G I Ữ A
U N G T H Ư
D I T R U Y Ề N
N G U Y Ê N N H I Ễ M
P H A S
T Á I S I N H
1
2
3
4
6
5
7
8
T Â M Đ Ộ N G
N H Â N Đ Ô I
M À N G N H Â N
9
10
Trong tế bào
vật chất di truyền chủ yếu ở nơi này
Các NST co xoắn
cực đại, xếp thành một hàng.
Khi cơ chế điều khiển
phân bào bị rối loạn,
cơ thể có thể bị bệnh gì?
Hiện tượng
Con cái giống với bố mẹ được gọi là gì?
Kết quả nguyên phân bộ NST không đổi nên NP gọi là hình thức phân bào
Các NST kép dính nhau tại điểm này.
Pha nào trong kì trung gian mà AND và NST nhân đôi
Hiện tượng một bộ phận của cơ thể được mọc lại gọi là gì?
Nhờ cơ chế nào mà các NST dạng đơn thành dạng kép?
Lớp màng bao ngoài nhân gọi là gì?
1. Hãy cho biết hoạt động nào của NST trong nguyên phân giúp cho các tế bào con có bộ NST giống tế bào mẹ ?
NST nhân đôi kỳ trung gian
NST phân li đồng đều ở kỳ sau
2. Điều gì xảy ra nếu ở kì giữa của nguyên phân , thoi phân bào bị phá hủy ?
Nếu các thoi phân bào bị phá hủy mà các NST đã được nhân đôi mà không phân li tạo tb tứ bội (4n)
BTVN: Cho biết ý nghĩa của các hiện tượng: Màng nhân biến mất vào kì đầu và xuất hiện trở lại vào kì cuối .
DẶN DÒ:
Học bài, làm bài .
Trả lời câu hỏi cuối bài SGK.
Chuẩn bị bài mới : Giảm phân
CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM
BTVN: Cho biết ý nghĩa của các hiện tượng: Màng nhân biến mất vào kì đầu và xuất hiện trở lại vào kì cuối .
Sự biến mất của màng nhân là để giải phóng NST vào tế bào chất để NST tiếp xúc trực tiếp với thoi vô sắc và thực hiện phân chia NST cho các tb con.
Sự xuất hiện của màng nhân vào kì cuối là để bảo quản NST trước các tác nhân của môi trường và để điều hòa hoạt động của các gen trên NST.
nguon VI OLET
