Bài 2. Làm quen với chương trình và ngôn ngữ lập trình

TIN HỌC 8
Giáo viên: Nguyễn Thị Huyền Trang
ỦY BAN NHÂN DÂN TP. BIÊN HÒA
Trường THCS Trảng Dài
Máy tính có thể hiểu được trực tiếp ngôn ngữ nào trong các ngôn ngữ sau đây ?
Ngôn ngữ Pascal
A
Khởi động
Ngôn ngữ lập trình
B
Ngôn ngữ máy
Tất cả các ngôn ngữ trên
Ngôn ngữ máy
Ngôn ngữ máy
Ngôn ngữ lập trình là gì?
Một dãy các lệnh mà máy tính có thể hiểu và thực hiện
A
Khởi động
Ngôn ngữ dùng để viết chương trình máy tính
B
Ngôn ngữ máy
Cả A, B đều đúng
Là một chương trình dịch
Ngôn ngữ dùng để viết chương trình máy tính
Bài 2: Làm quen với chương trình và ngôn ngữ lập trình
NỘI DUNG
KIẾN THỨC
Chương trình có thể có nhiều câu lệnh, mỗi câu lệnh gồm các cụm từ khác nhau được tạo từ các chữ cái.
5
Program vd1;
Uses crt;
Begin
Writeln(‘CHAO CAC BAN’);
End.
CHAO CAC BAN
Kết quả
6
Mỗi ngôn ngữ lập trình thường gồm 2 thành phần cơ bản:
Bảng chữ cái
Các quy tắc viết lệnh.
Bảng chữ cái
Mọi ngôn ngữ lập trình đều có bảng chữ cái riêng.
Các câu lệnh chỉ được viết từ các chữ cái trong bảng chữ cái của ngôn ngữ lập trình.
Bảng chữ cái của các ngôn ngữ lập trình thường gồm:
8
Mỗi câu lệnh trong chương trình đều có quy tắc quy định cách viết các từ và thứ tự của chúng.
Mỗi câu lệnh đều có một ý nghĩa nhất định xác định thao tác mà máy tính cần thực hiện và kết quả đạt được.
Program vd1;
Uses crt;
Begin
Writeln(‘CHAO CAC BAN’);
End.
Sau từ Program là các dấu cách
Câu lệnh chỉ thị máy tính in ra màn hình dòng chữ CHAO CAC BAN
Câu lệnh kết thúc chương trình
Ví dụ:
Các quy tắc
Một số câu lệnh kết thúc bằng dấu ;
9
Từ khóa
Là những từ dành riêng, không được dùng cho bất kì mục đích nào khác ngoài mục đích sử dụng do ngôn ngữ lập trình quy định.
Mỗi ngôn ngữ lập trình đều có một số từ khoá nhất định.
Program vd1;
Uses crt;
Begin
Writeln(‘CHAO CAC BAN’);
End.
Program  Từ khoá khai báo tên chương trình
Uses  Từ khoá khai báo các thư viện
Begin, End  Các từ khoá thông báo bắt đầu và kết thúc phần thân chương trình.
Ví dụ:
Tên
Dùng để nhận biết và phân biệt các đại lượng và đối tượng trong chương trình.
Tên do người lập trình đặt theo các qui tắc của ngôn ngữ lập trình và chương trình dịch.
Nên đặt tên nên ngắn gọn, dễ nhớ và dễ hiểu
12
Ví dụ 1:
vd1  tên chương trình
crt  tên thư viện
Hai đại lượng khác nhau trong một chương trình phải có tên khác nhau.
Tên không được trùng với các từ khoá.
Program vd1;
Uses crt;
Begin
Writeln(‘CHAO CAC BAN’);
End.
13
Ví dụ: Hãy chỉ ra những tên không hợp lệ trong Pascal. Vì sao?
Không bắt đầu bằng chữ số.
Không chứa dấu cách.
Bai toan
8A1
Quy tắc đặt tên trong ngôn ngữ lập trình Pascal:
x
x
14
- Phần khai báo có thể có hoặc không.
- Phần thân chương trình bắt buộc phải có.
[]

Cấu trúc chung của mọi chương trình gồm hai phần:
Trong đó:
15
Phần khai báo gồm:
Phần thân chương trình:
Gồm các câu lệnh mà máy tính cần thực hiện.
Phần khai báo
Phần thân
chương trình
Ví dụ:
Program vd1;
Uses crt;
Begin
Writeln(‘CHAO CAC BAN’);
End.
Khai báo tên chương trình
Khai báo các thư viện: chứa các lệnh viết sẵn có thể dùng trong chương trình.
Các khai báo khác.
- Khởi động phần mềm Turbol Pascal hoặc Free Pascal bằng cách:

C?a s? so?n th?o chuong trỡnh xu?t hi?n nhu hỡnh bờn?
- Nháy đúp chuột vào biểu tượng hoặc

17
Soạn thảo chương trình
Program vd1;
End.
Uses Crt;
Begin
Writeln(‘CHAO CAC BAN’);
Sử dụng bàn phím và các quy tắc để soạn thảo chương trình.
18
Nhấn tổ hợp phím Alt + F9
Chương trình dịch sẽ kiểm tra lỗi chính tả và cú pháp.
Dịch chương trình
19
Chạy chương trình
Nhấn tổ hợp phím Ctrl + F9
Màn hình hiện kết quả của chương trình:
Câu 1: Trong các câu sau đây, tên nào là hợp lệ trong ngôn ngữ Pascal?
A. 9AB;
CỦNG CỐ
C. Tu_giac;
E. A8BC;
F. ABC;
D. Tu giac;
B. BeginEnd.
C. Tu_giac;
E. A8BC;
F. ABC;
Câu 2: Hãy chọn phát biểu đúng nhất trong các phát biểu sau đây?

A. Ngôn ngữ lập trình là tập hợp các ký hiệu và quy tắc để viết các câu lệnh tạo thành một câu lệnh hoàn chỉnh và thực hiện trên máy tính.
B. Một chương trình gồm có 2 phần: phần khai báo và phần thân chương trình.
C. Từ khóa của một ngôn ngữ lập trình là tên dành riêng, không được dùng cho bất kỳ mục đích nào khác ngoài mục đích sử dụng do NNLT quy định.
D. Tất cả các phát biểu trên.
D. Tất cả các phát biểu trên.
Câu 3: Hãy cho biết các chương trình Pascal sau đây có hợp lệ không?

Chương trình 1:
begin
end.
Chương trình 2:
Begin
Program CT_thu;
Writeln (‘Chao cac ban’);
end.
Chương trình 1:
begin
end.
23
Ghi nhớ!
Từ khoá: tập hợp các từ dành riêng cho những mục đích sử dụng nhất định của ngôn ngữ lập trình.
Cấu trúc chương trình thường gồm hai phần:
- Phần khai báo
- Phần thân chương trình.
Tên để phân biệt các đại lượng trong chương trình và do người lập trình đặt.
Ngôn ngữ lập trình là tập hợp các kí hiệu và quy tắc viết các lệnh.
Tiết học kết thúc.
Hẹn gặp lại!
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN!