Tiết 85, 86
Bức tranh của em gái tôi
MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
Hiểu nội dung truyện: Tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu của em gái gái giúp anh nhận ra phần hạn chế của mình để tự hoàn thiện bản thân.
Cách thể hiện vấn đề giáo dục không giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc; tự nhận thức của nhân vật chính.
Nắm được đặc sắc nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật.
2. Kĩ năng
Đọc diễn cảm phù hợp với tâm lí nhân vật.
Rèn kĩ năng kể chuyện theo ngôi kể, kể tóm tắt câu chuyện.
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
Tên thật: Tạ Viết Đãng
Sinh ngày: 9/9/1959
Quê: Huyện Chương Mỹ (Hà Nội)
- Bút danh khác: Lão Tạ, Chu Quý, Bình Tâm
- Ông là cây bút trẻ trong thời kỳ đổi mới.
MỘT SỐ TÁC PHẨM CỦA TẠ DUY ANH
Trò đùa của số phận (2008); Lão Khổ (tiểu thuyết, 1992); Hiệp sĩ áo cỏ (truyện vừa thiếu nhi, 1993), Con dế ma (1999),…
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
a. Xuất xứ
Văn bản đạt giải nhì cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên Tiền phong. (1998)
In trong tập «Con dế ma» (1999)
b. Thể loại, phương thức biểu đạt
Thể loại: Truyện ngắn
PTBĐ: Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
c. Ngôi kể, nhân vật
Kể theo ngôi thứ nhất: vai người anh trai
-> Tác dụng: Cho phép tác ỉa miêu tả tâm trạng của nhân vật một cách tự nhiên, sinh động và giúp câu chuyện thêm chân thực, đáng tin cậy.
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
c. Ngôi kể, nhân vật
Nhân vật chính: Người anh và Kiều Phương (anh là nhân vật trung tâm)
(Vì truyện không nhằm khẳng định năng khiêu hay ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của cô em gái mà chủ yếu muốn hướng người đọc tới sự thức tỉnh của nhân vật người anh – thể hiện chủ đề tác phẩm)
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
d. Hướng dẫn đọc
- Từ đầu ... có vẻ vui lắm: giọng rõ ràng, có vẻ khinh khỉnh, xem thường em gái.
- Kể từ hôm đó ... Những gì thân thuộc nhất với cháu: giọng bực bội, khó chịu.
- Đoạn còn lại: giọng xúc động.
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
e. Bố cục
P1: Từ đầu vui lắm: Tâm trạng người anh trước khi phát hiện tài năng của em gái.
P2: Tiếp đi nhận giải: Tâm trạng người anh khi tài năng của em được phát hiện.
P3: Còn lại: Tâm trạng người anh khi đứng trước bức tranh đạt giải.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Nhân vật người anh
* Được miêu tả qua đời sống tâm trạng ở 3 thời điểm:
Trước khi phát hiện tài năng của em gái.
Khi tài năng của em được phát hiện.
Khi đứng trước bức tranh của em gái
1. Nhân vật người anh
Gọi em là Mèo
Theo dõi em chế thuốc vẽ
=> Thân mật, kẻ cả, có vẻ bề trên
=> Coi thường em, coi việc em làm chỉ là trò nghịch ngợm của trẻ con.
a. Trước khi phát hiện tài năng của em gái
=> Người anh sống không chan hòa, thiếu thân thiện, cởi mở với em gái mình.
* Thái độ của mọi người
- Chú Tiến Lê: rạng rỡ lắm.
- Bố: không tin vào mắt mình.
- Mẹ: không kìm được xúc động.
- Bé Quỳnh: reo lên thích thú.
-> ngạc nhiên, sung sướng, vui mừng.
b. Khi phát hiện tài năng của em gái
* Thái độ, tâm trạng của người anh
Thấy mình bất tài, bị lãng quên, chỉ muốn gục xuống khóc
- Chẳng thể tìm thấy ở mình một tài năng gì
Không thể thân với Mèo như trước kia được nữa
- Gắt um lên, xem tranh của em và
thở dài; thấy khó chịu.
=> Mặc cảm, tự ti, thất vọng về bản thân. Đố kị, ganh tị với tài năng của em.
b. Khi phát hiện tài năng của em gái
* Thái độ, tâm trạng của người anh
Thấy mình bất tài, bị lãng quên, chỉ muốn gục xuống khóc
- Chẳng thể tìm thấy ở mình một tài năng gì
Không thể thân với Mèo như trước kia được nữa
- Gắt um lên, xem tranh của em và
thở dài; thấy khó chịu.
=> Mặc cảm, tự ti, thất vọng về bản thân. Đố kị, ganh tị với tài năng của em.
Giật mình: Giật mình và sững sờ
Ngỡ ngàng: Ngạc nhiên vì không ngờ em gái lại vẽ mình trong bức tranh dự thi coi mình là người thân nhất
Hãnh diện: Thấy mình hiện ra trong tranh đẹp và hoàn hảo
Xấu hổ: Tự nhận ra thói xấu của bản thân (ích kỉ, đố kị, ghen tị, nhỏ nhen) trong khi em gái vẫn coi mình là người thân yêu nhất.
c. Khi đứng trước bức tranh của em gái
1. Nhân vật người anh
Tiểu kết: Người anh đáng trách nhưng cũng đáng cảm thông vì tính xấu ghen tị chỉ là nhất thời. Người anh đã hối hận, day dứt nhận ra tâm hồn trong sáng của em và hiểu ghen ghét, đố kị là tính xấu.
=> Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Nhân vật Kiều Phương
Được miêu tả chân thực và sinh động:
Ngoại hình: Mặt luôn bị bẩn, lọ lem.
Cử chỉ, hành động: Lục lọi đồ vật, tự chế màu vẽ,..
Tài năng: Vẽ rất đẹp.
Thái độ: Hồn nhiên, gần gũi, đặc biệt yêu quý anh.
=> Hồn nhiên, vô tư, đáng yêu, có tấm lòng nhân hậu, bao dung và độ lượng
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
- Kể chuyện theo ngôi thứ nhất
Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật hợp lí, tinh tế
Tình huống bất ngờ
2. Nội dung
- Truyện cho thấy tình cảm trong sáng, hồn nhiên, tấm lòng nhân hậu của em gái đã giúp người anh nhận ra sự hạn chế để hoàn thiện mình.
BÀI HỌC
CUỘC SỐNG
Ghen ghét đố kị trước tài năng hay thành công của người khác là một tính xấu.
Cần vượt qua mặc cảm tự ti để có sự trân trọng và niềm vui thực sự chân thành trước tài năng hay thành công của người khác.
Tình cảm trong sáng, lòng nhân hậu có thể giúp con người tự vượt lên bản thân, hoàn thiện mình.
Chị ngã em nâng
Học thuộc Ghi nhớ SGK/35
Tóm tắt truyện
Viết một đoạn văn ngắn thuật lại tâm trạng của người anh trong truyện khi đứng trước bức tranh được giải nhất của cô em gái (Bài tập 1, Phần Luyện tập)
Chuẩn bị bài: Luyện nói về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
nguon VI OLET
