Bài 31
Xây dựng và phát triển văn hoá dân tộc
(từ thế kỷ X đến đầu thế kỷ XV)
1. Tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng
- Thời Lý - Trần xuất hiện hiện tượng "Tam giáo đồng nguyên".
- Phật giáo đặc biệt thịnh đạt, giữ vai trò quốc giáo. Nhiều chùa chiền được xây dựng.
- Nho giáo: từng bước được giai cấp thống trị tiếp nhận và nâng cao.
- Các tín ngưỡng dân gian như thờ cúng tổ tiên, thần linh. được khuyến khích.
- Đạo giáo: giữ vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh.
=>Thời Lý - Trần nhà nước thực hiện chính sách hoà hợp các tín ngưỡng, tôn giáo.
2. Giáo dục, văn học, nghệ thuật
+ Thời Lý:
- Giáo dục Phật học
- 1070 Lý Thánh Tông cho lập Văn Miếu
- 1075 mở khoá thi Minh kinh bác học và thi Nho học tam trường
Giáo dục
+ Thời Trần:
- Giáo dục nho Nho học có tiến bộ
- Quốc tử giám được củng cố và mở rộng đối tượng học tập
- Các kỳ thi được tổ chức quy củ
=>Thời Lý - Trần: giáo dục được quan tâm, phát triển
Văn học
+ Văn học chữ Hán:
- Phát triển
- Thể loại: thơ, hịch, phú.
- Nội dung: tình cảm yêu nước, niềm tự hào dân tộc
+ Văn học chữ Nôm:
- Thế kỷ XI-XII chữ Nôm ra đời
- Tác phẩm tiêu biểu: Văn tế cá sấu
=> Văn học phản ánh những tư tưởng và tình cảm của con người thời đại. Cơ sở tư tưởng là phật giáo và nho giáo
Nghệ thuật
+ Nghệ thuật kiến trúc:
- Phát triển
- Các công trình tiêu biểu: Thành Thăng Long, thành nhà Hồ, chùa Diên Hựu.
=>Thời Lý: kiến trúc mang tính hoành tráng, quy mô
=>Thời Trần: kiến trúc mang tính thực dụng, khoẻ khoắn
=>Tinh thần phật giáo thấm đượm trong các công trình
+ Nghệ thuật điêu khắc:
- Các loại tượng, chuông, vạc, các bức phù điêu.
- Nội dung: phong phú: toà sen, lá đề, tiên nữ, rồng, người, thú vật.anh
=>Nghệ thuật điêu khắc tinh tế, độc đáo
+ Nghệ thuật sân khấu:
- Chèo, tuồng, múa rối nước. ra đời từ sớm và ngày càng phát triển
- Ca múa nhạc được tổ chức trong các lễ hội, ngày mùa.
=> Nghệ thuật sân khấu phát triển phong phú được biểu diễn rộng rãi trong dân gian cũng như được ưa chuộng trong sinh hoạt cung đình.
Bài tập: Em hãy khoang tròn vào đáp án đúng:
1.Vị vua nào cho lập Văn Miếu ở kinh đô Thăng Long?
A.Lý Thái Tổ
B.Lý Thái Tông
C.Lý Thánh Tông
D.Lý Nhân Tông
2.Dưới thời Trần, các kỳ thi được hoàn chỉnh vào năm nào?
A.Năm 1258
B.Năm 1288
C.Năm 1396
D.Năm 1400
3.Tác phẩm văn học nào sau đây được viết bằng chữ nôm?
A.Hịch tướng sĩ
B.Bạch Đằng giang phú
C.Văn tế cá sấu
D.Lĩnh Nam chích quái
4.Công trình nào sau đây không thuộc "An Nam tứ đại khí"?
A.Chùa Một Cột
B.Tháp Báo Thiên
C.Vạc Phổ Minh
D.Tượng Quỳnh Lâm
3.Khoa học - kỹ thuật
- Sử học: nhiều tác phẩm: Đại Việt sử ký, Đại Việt sử lược.
- Kỹ thuật xây dựng và tính toán: đạt trình độ cao.
- Thiên văn học: chế tạo được dụng cụ khảo sát trời, đất.
- Kỹ thuật quân sự: khá phát triển
=> Khoa học - kỹ thuật khá phát triển và đạt được một số thành tựu.
=> Nhìn chung, thế kỷ X - XV là giai đoạn phát triển thịnh đạt của văn hoá Đại Việt, là yếu tố cố kết cộng đồng Việt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Bài tập về nhà: Hãy thống kê ít nhất 4 công trình nghệ thuật thế kỷ X - XV và nêu lên nét đặc sắc của nó.
nguon VI OLET
