Bài 22. Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp

CHƯƠNG II: VIỆT NAM TỪ ĐẦU TKY XX ĐẾN HẾT CHIẾN TRANH TG THỨ NHẤT (1918)
BÀI 22:
XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP
01
02
03
04
MỤC ĐÍCH VÀ NỘI DUNG CƠ BẢN CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT
PHÂN TÍCH CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ
CHUYỂN BIẾN VỀ XÃ HỘI
ĐÁNH GIÁ VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA MỖI GIAI CẤP TẦNG LỚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI CÁCH MẠNG VN
1. NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ
Paul Doumer
(1857 – 1932)
a) Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897-1914)
Năm 1897, Pháp cử Pôn-Đu-me sang làm Toàn quyền Đông Dương để hoàn thiện bộ máy thống trị và tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất.
02
01
03
04
* Bối cảnh cuộc khai thác
Dấu ấn Paul Doumer
Cầu Long Biên
Tuyến đường sắt xuyên Đông Dương
Nhập giống cây cao su
Xây cảng Hải Phòng, nhà máy điện Yên Phụ…
01
02
04
03
Toàn quyền Đông Dương
Nam Kì
(Thống đốc)
Trung Kì
(Khâm sứ)
Bắc Kì
(Thống sứ)
Lào
(Khâm sứ)
Campuchia
(Khâm sứ)
Bộ máy chính quyền cấp kì
(Pháp)
Bộ máy chính quyền cấp tỉnh
(Pháp)
Bộ máy chính quyền cấp phủ, huyện, châu (bản xứ)
Bộ máy chính quyền cấp làng, xã (bản xứ)
Chặt chẽ từ TW => địa phương

Người Pháp giữ các chức vụ quan trọng

Thực hiện chính sách “chia để trị” với “hợp tác”

Kết hợp giữa tư bản Pháp và tay sai phong kiến
1. NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ
Paul Doumer
(1857 – 1932)
a) Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897-1914)
Năm 1897, Pháp cử Pôn-Đu-me sang làm Toàn quyền Đông Dương để hoàn thiện bộ máy thống trị và tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 - 1914).
02
01
03
04
* Mục đích khai thác
Vơ vét, bóc lột bù đắp chi phí chiến tranh xâm lược

Thăm dò thế mạnh của thuộc địa Việt Nam
Công nghiệp
Nông nghiệp
GTVT
Chính sách cướp đoạt ruộng đất
Lập đồn điền trồng cà phê, chè, thuốc lá…
Khai thác mỏ than, thiếc kẽm…
Xây dựng cơ sở công nghiệp phục vụ nhu cầu tại chỗ.
Chú ý xây dựng hệ thống giao thông đường sắt, đường bộ, bến cảng… phục vụ mục đích khai thác và mục đích quân sự.
* Nội dung khai thác
Cướp đoạt ruộng đất lập đồn điền
Hầm mỏ thời Pháp thuộc
Công trường than thời Pháp thuộc
Cầu Long Biên – 1901 (Hà Nội)
Ga Hà Nội - 1900
Cầu Trường Tiền – 1899 (Huế)
Tuyến đường sắt xuyên Việt - 1902
CƠ CẤU KINH TẾ VIỆT NAM
Nông nghiệp
Thủ công nghiệp
Thương nghiệp
Cuối thế kỉ XIX
Trong cuộc khai thác thuộc lần thứ nhất

Tồn tại phương thức sản xuất thuần phong kiến
Nông nghiệp
Công nghiệp
Thương nghiệp
Giao thông vận tải
Ngân hàng

Phương thức sản xuất TBCN từng bước du nhập, tồn tại cùng phương thức sx PK
1. CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ
Phương thức sản xuất TBCN từng bước du nhập

Thành thị theo hướng hiện đại ra đời

Cơ cấu kinh tế thay đổi, xuất hiện những lĩnh vực kinh tế mới.
Cơ bản vẫn là nền sản xuất nhỏ lẻ, lạc hậu và phụ thuộc vào Pháp.

Nông dân bị cướp ruộng, nghề thủ công bị phá sản

Làm kiệt quệ nhiều nguồn tài nguyên.
* Tác động việc chuyển biến về kinh tế
2. NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ XÃ HỘI
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất làm cho xã hội nước ta biến đổi mạnh mẽ
Giai cấp cũ tiếp tục tồn tại và phân hóa
GIAI CẤP
TẦNG LỚP CŨ
ĐỊA CHỦ PHONG KIẾN
Phần lớn đầu hàng, làm tay sai cho Pháp
Một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước
NÔNG DÂN
Khốn khổ vì nạn thuế khóa, cướp ruộng đất… một bộ phận trở thành vô sản, là lực lượng CM to lớn.
2. CHUYỂN BIẾN VỀ XÃ HỘI
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất làm cho xã hội nước ta biến đổi mạnh mẽ

Giai cấp cũ tiếp tục tồn tại và phân hóa (Địa chủ, Nông dân)


Xuất hiện lực lượng xã hội mới:

CÔNG NHÂN
TƯ SẢN
TIỂU TƯ SẢN THÀNH THỊ
TÌNH CẢNH NGƯỜI CÔNG NHÂN VÀ NÔNG DÂN VIỆT NAM TRONG THỜI PHÁP THUỘC
2. CHUYỂN BIẾN VỀ XÃ HỘI
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất làm cho xã hội nước ta biến đổi mạnh mẽ:

+ Giai cấp cũ tiếp tục tồn tại và phân hóa (Địa chủ, Nông dân)

+ Xuất hiện lực lượng xã hội mới (Công nhân, Tư sản, Tiểu tư sản thành thị)


Xã hội Việt Nam tồn tại 2 mâu thuẫn cơ bản và ngày càng trở nên gay gắt:

+ Mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc Pháp xâm lược.

+ Mâu thuẫn giữa giai cấp nông dân với địa chủ phong kiến

Sự xuất hiện lực lượng xã hội mới cùng với mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt đã tạo ra những điều kiện bên trong cho cuộc vận động giải phóng dân tộc theo xu hướng mới ở đầu thế kỷ XX
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897-1914)
CHUYỂN BIẾN KINH TẾ
Phương thức sản xuất TBCN xuất hiện
CHUYỂN BIẾN XÃ HỘI
Xuất hiện giai cấp công nhân, tầng lớp tư sản, tiểu tư sản. Mâu thuẫn dân tộc gay gắt.
Tạo ra những điều kiện bên trong (cơ sở kinh tế và xã hội)
Xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới
NÔNG DÂN
ĐỊA CHỦ PHONG KIẾN
TƯ SẢN
CÔNG NHÂN
TIỂU TƯ SẢN
Là tay sai của thực dân Pháp, chiếm đoạt ruộng đất của nông dân trở nên giàu có. Một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước.
Nông dân bị tước đoạt ruộng đất. Làm việc trong hầm mỏ, xí nghiệp, đồn điền. Có tinh thần đấu tranh. Là lực lượng lãnh đạo cách mạng.
Tiểu thương, tiểu chủ sản xuất buôn bán thủ công. Công chức tư nhân, đặc biệt là đội ngũ tri thức, nhà báo, học sinh, sinh viên…
Chủ xí nghiệp, đại lí tiêu thụ cung ứng nguyên vật liệu cho Pháp, chủ thầu xây dựng…
Chưa tỏ rõ thái độ với cách mạng.
Khốn khổ vì nạn thuế khóa, cướp đoạt ruộng đất. Là lực lượng cách mạng to lớn.
Câu 1: Thực dân pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở Việt Nam sau khi?
vừa đặt chân xâm lược Việt Nam (1858)
Đã cơ bản bình định được Việt Nam bằng quân sự (1896)
Kí với triều đình Huế bản Hiệp ước Patonot (1884)
Pháp chiếm được 6 tỉnh Nam Kỳ (1867)
Câu 2: Người tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất tại việt Nam ?
Rivie
Gacnie
Pôn-Đume
Anbe- Xaro
Câu 3: Chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp tập trung vào
Phát triển nông nghiệp, công nghiệp, tài chính
Phát triển công nghiệp nông nghiệp, quân sự
Cướp đất lập đồn điền, khai mỏ, giao thông vận tải
Phát triển công nghiệp, nông nghiệp, quân sự
Câu 4: Nét nổi bật trong chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp
Cướp đoạt ruộng đất lập đồn điền
Xây dựng hệ thống giao thông để khai thác
Khai thác mỏ lấy nguyên liệu phục vụ Pháp
Mở mang một số cảnh biển để chuyên chở hàng hóa
Câu 5: Cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp đã tác động đã tác động đến xã hội Việt Nam như thế nào?
Giai cấp nông dân tăng nhanh về số lượng
Hình thành giai cấp tư sản và tiểu tư sản
Hình thành giai cấp công nhân và hai tầng lớp tư sản, tiểu tư sản
Giai cấp nông dân tang nhanh về số lượng, giác ngộ cách mạng
A. Tầng lớp tư sản
B. Giai cấp nông dân
C. Tầng lớp tiểu tư sản
D. Tầng lớp địa chủ nhỏ
Câu 6: Thành phần xuất thân của giai cấp công nhân Việt Nam chủ yếu từ?
Câu 7: Hệ quả lớn nhất trong chính sách cai trị của thực dân Pháp đối với Việt Nam sau cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất là
A. Nền kinh tế phát triển rõ rệt
B. Công nghiệp phát triển
C. Cơ cấu kinh tế ít nhiều có sự biến chuyển, cơ cấu xã hội biến đổi sâu sắc
D. Phong trào yêu nước phát triển mạnh mẽ
Câu 8: Qua công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, phương thức sản xuất nào từng bước du nhập vào Việt Nam?
A. Phương thức sản xuất phong kiến
B. Phương thức sản xuất nhỏ, tự cung tự cấp
C. Phương thức sản xuất thực dân
D. Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
Câu 9: Thực dân Pháp đã thực hiện chính sách nào ngay từ khi tiến hành công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở Việt Nam?
A. Chính sách “chia để trị”
B. Chính sách “dùng người Pháp trị người Việt”
C. Chính sách “đồng hóa” dân tộc Việt Nam
D. Chính sách “khủng bố trắng” đối với những người chống đối
Câu 10: Trước cuộc khi thác thuộc địa lần thứ nhất, xã hội Việt Nam có 2 giai cấp cơ bản là
A. Địa chủ phong kiến và tiểu tư sản
B. Địa chủ phong kiến và tư sản
C. Địa chủ phong kiến và nông dân
D. Công nhân và nông dân
Câu 11: Mục tiêu đấu tranh của công nhân Việt Nam đầu thế kỷ XX là:
A. Vì quyền lợi về kinh tế
B. Vì quyền lợi về chính trị
C. Vì quyền lợi về kinh tế và chính trị
D. Vì căm thù thực dân Pháp
Câu 12: Pháp dựa vào giai cấp nào để thống trị nhân dân ta ?
Tiểu tư sản
Tư sản
Địa chủ phong kiến
Nông dân
Câu 13: Ý nào sau đây không phản ánh đúng mục đích chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp ở Việt Nam?
A. Vơ vét tài nguyên, bóc lột nhân công.
B. Là bàn đạp quân sự xâm lược Lào, Cam-pu-chia.
C. Làm giàu cho kinh tế chính quốc.
D. Phát triển kinh tế Việt Nam.
Câu 14: Vì sao khi tiến hành chương trình khai thác lần thứ nhất Pháp chú trọng đến việc xây dựng hệ thống giao thông vận tải:
A. Phục vụ cho mục đích khai thác và mục đích quân sự.
B. Phát triển cơ sở hạ tầng cho Việt Nam.
C. Phục vụ cho việc phát triển kinh tế nước ta.
D. Giúp cho nhân dân ta đi lại thuận lợi.
Câu 15: Giai cấp nào ra đời trước cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp ở Việt Nam và trở thành lực lượng đông đảo của cách mạng?
A. Tư sản dân tộc
B. Công nhân
C. Nông dân
D. Tiểu tư sản
Câu 16: Tầng lớp tiểu tư sản không bao gồm thành phần nào dưới đây?
A. Nhà báo, nhà giáo.
B. Chủ các hãng buôn
C. Học sinh, sinh viên.
D. Tiểu thương, tiểu chủ.
Câu 17: Trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, thực dân Pháp chưa đầu tư xây dựng ngành giao thông
A. đường hàng không.
B. đường thủy.
C. đường sắt.
D. đường bộ.
Câu 18: Một bộ phận của giai cấp địa chủ đã phân hóa theo hướng như thế nào?
A. Giàu lên, trở thành tay sai của thực dân Pháp.
B. Bị mất ruộng đất, trở thành nông dân làm thuê.
C. Nghèo đi, bị đế quốc chèn ép, áp bức.
D. Bị phá sản hoàn toàn, trở thành công nhân làm thuê cho chủ tư bản.
Câu 19: Nhận xét nào dưới đây đúng về cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp?
Bên cạnh khai thác, thực dân Pháp quan tâm đầu tư phát triển kinh tế.
Bên cạnh khai thác, thực dân Pháp xây dựng nhiều trường học để đào tạo lao động.
C. Thực dân pháp không chú trọng khai đầu tư phát triển công nghiệp nặng.
D. Bên cạnh khai thác, thực dân Pháp tăng cường đàn áp các cuộc đấu tranh.
Câu 20: Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đã tác động đến nền kinh tế nước ta như thế nào?
A. Làm kinh tế Việt Nam phát triển mất cân đối, lệ thuộc vào kinh tế Pháp.
B. Làm kinh tế Việt Nam phát triển mạnh với nhiều ngành mới.
C. Kinh tế Việt Nam không có chuyển biến nào, ngày càng lạc hậu.
D. Kinh tế Việt Nam chuyển từ kinh tế phong kiến sang kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Câu 21: Khác với giai cấp nông dân, tầng lớp tư sản…
A. cách mạng triệt để nhất.
B. thái độ cách mạng triệt để.
C. không kiên định, dễ thỏa hiệp.
D. Hợp tác chặt chẽ với thực dân Pháp
Câu 22: Vì sao dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất đã tạo ra điều kiện mới bên trong cho cuộc vận động cứu nước theo khuynh hướng mới?
A. Vì làm cho kinh tế Việt Nam kiệt quệ.
B. Vì làm kinh tế Việt Nam phát triển hơn trước.
C. Vì đã tạo ra những chuyển biến mới về kinh tế - xã hội.
D. Vì đã du nhập phương thức sản xuất tiến bộ vào nước ta
Câu 23: Vì sao thực dân Pháp không chú trọng đầu tư khai thác công nghiệp nặng?

A. Pháp không đủ điều kiện khoa học kỷ thuật.
B. Pháp đã đầu tư hết vốn vào các ngành khác.
C. đây là ngành có vốn đầu tư lớn và khó thu lại lợi nhuận
D. nước ta thiếu những quặng kim loại để phục vụ phát triển công nghiệp nặng.
Câu 24: Vì sao trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, công nhân Việt Nam chỉ dừng lại ở đấu tranh đòi quyền lợi về kinh tế?
Vì số lượng còn ít do mới ra đời.
B. Vì đời sống vật chất còn thiếu thốn.
C. Vì chưa được giác ngộ lý luận cách mạng.
D. Vì bị sự quản lý chặt chẻ của thực dân Pháp.
THANK YOU !