Bài 26: Cảm ứng ở động vật

Bùi Thị Hoa
KIỂM TRA BÀI CŨ
Xác định kiểu cảm ứng của các hiện tượng sau ở
thực vật?
Hướng trọng lực
Ứng động không sinh trưởng
Hướng nước
Ứng động không sinh trưởng
Hướng tiếp xúc
Ứng động không sinh trưởng
Ứng động sinh trưởng
Hướng sáng
THỰC VẬT
Ghép khái niệm, hiện tượng ở cột A với nội dung ở cột B
Động vật cảm ứng bằng cách nào?
B. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Bài 26: CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
NỘI DUNG
I. Khái niệm cảm ứng ở động vật.
II. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinh.
III. Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh.
1.Dạng lưới.
2.Dạng chuỗi hạch.

Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể
Trời trở lạnh
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Khi trời nóng
Chó thè lưỡi để làm mát
cơ thể
- Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là khả năng tiếp nhận và phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường để tồn tại và phát triển.
I - KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
? So sánh cách biểu hiện và tốc độ cảm ứng ở hai phản ứng trên?
- Phản ứng chậm
- Phản ứng nhanh
- Khó nhận thấy
- Hình thức kém đa dạng, điều chỉnh bởi hoocmon
- Dễ nhận thấy
- Hình thức đa dạng, phụ thuộc vào tổ chức thần kinh.
Thực vật hướng sáng
chạm vào vật nóng, vật nhọn.
Thực vật
Động vật
chân co lại : Đó là phản xạ

Khi ta dẫm chân vào gai nhọn ?
Phản xạ là gì?
Phản xạ là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh để trả lời lại kích thích bên ngoài hoặc bên trong cơ thể.
? Cung phản xạ gồm những bộ phận nào?
Cung phản xạ gồm:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm).
+ Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác)
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để quyết định hình thức và mức độ phản ứng (thần kinh trung ương).
+ Đường dẫn truyền ra (đường vận động).
+ Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến…)
SƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ
Bộ phận tiếp nhận kích thích
Tác nhân kích thích
 Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện phản ứng
+ Tất cả các phản xạ là cảm ứng
+ Tất cả các cảm ứng là phản xạ
S
Đ
Kích thích
Kích thích
Dung dịch sinh lý
Kích thích vào cơ đùi ếch Ếch còn sống?
Cơ co: Đó là phản xạ
Kích thích vào cơ đùi ếch đã cắt rời khỏi cơ thể?
Cơ co: cảm ứng chứ không phải là phản xạ.
Phân biệt hiện tượng co cơ trong trường hợp sau:
Có phải tất cả các phản ứng đều là phản xạ không? Vì sao?
“phản xạ đầu gối” có phải là phản xạ?
Các dạng hệ thần kinh ở động vật
HTK DẠNG LƯỚI
HTK DẠNG CHUỖI HẠCH
HTK DẠNG ỐNG
CHƯA CÓ HỆ THẦN KINH
Động vật có HTK dạng lưới
Động vật có HTK dạng
chuỗi hạch
II. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinh
Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng.
Trùng roi
Bài 26. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Amíp
II. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinh
Amip tránh ánh sáng
? Động vật đơn bào phản ứng với các kích thích như thế nào ?
Bài 26. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH:
Động vật đơn bào
Chưa có tổ chức thần kinh.
Phản ứng bằng cách: + chuyển động cả cơ thể
+ co rút chất nguyên sinh nhờ không bào co rút (hướng động).
+ Gồm hướng động (+), (-).
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Phân biệt đặc điểm của hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
II. Cảm ứng ở động vật có
tổ chức thần kinh
Kích thích
Các tế bào thần kinh nằm rải rác  tạo thành mạng lưới TK
Kích thích
Khi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân thủy tức
Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng kim nhọn châm vào thân nó?
Phản ứng của thuỷ tức có phải là phản xạ không? Tại sao?
Phân biệt đặc điểm của hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Ngành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển….
Các tế bào TK nằm rãi rác trong cơ thể liên hệ với nhau và liên hệ tế bào biểu mô cơ qua các dây TK mạng lưới tế bào thần kinh.
- Phản xạ
- Co toàn bộ cơ thể
Nhiều
Chưa thật chính xác
Giun Dẹp
Giun Tròn
Chân khớp
Chân khớp
GIUN DẸP
ĐỈA
CÔN TRÙNG
Tại sao hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời cục bộ (như co một chân) khi bị kích thích?
Phân biệt đặc điểm của hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Ngành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển….
Các tế bào TK nằm rãi rác trong cơ thể liên hệ với nhau và liên hệ tế bào biểu mô cơ qua các dây TK mạng lưới tế bào thần kinh.
- Phản xạ
- Co toàn bộ cơ thể
Nhiều
Chưa thật chính xác
Ngành giun dẹp, giun tròn, chân khớp.
Các tế bào TK tập trung lại  hạch TK.
- Các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây TK chuỗi TK nằm dọc theo chiều dài cơ thể.
*Mỗi hạch điều khiển 1 vùng xác đinh trên cơ thể.
Phản xạ
-Co rút 1 phần cơ thể
- Phản ứng cục bộ tại các hạch TK nhưng chưa hoàn toàn chính xác.
Ít hơn so với hệ TK dạng lưới
Chọn đáp án không đúng về ưu điểm của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
A - Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần kinh của động vật tăng lên.
B – Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.
C - Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng.
D - Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác
định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn,
tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh
dạng lưới.
Củng cố
Cảm ứng ở động vật là khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển.
Phản xạ
Tốc độ nhanh
Củng cố
Câu 2: Trong các phát biểu sau:
(1) Phản xạ chỉ có ở những sinh vật có hệ thần kinh
(2) Phản xạ được thực hiện nhờ cung phản xạ
(3) Phản xạ được coi là một dạng điển hình của cảm ứng
(4) Phản xạ là khái niệm rộng hơn cảm ứng
Các phát biểu đúng về phản xạ là:
A. (1), (2) và (4)
B. (1), (2), (3) và (4)
C. (2), (3) và (4)
D. (1), (2) và (3)
Củng cố
Câu 3: Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời kích thích cục bộ vì:
A. số lượng tế bào thần kinh tăng.
B. mỗi hạch là một trung tâm điều kiển một vùng xác định của cơ thể.
C. các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau.
D. các hạch thần kinh liên hệ với nhau.
Củng cố
Câu 4: Động vật có hệ thần kinh dạng lưới khi bị kích thích thì:
A. duỗi thẳng cơ thể.
B. co toàn cơ thể.
C. di chuyển đi chỗ khác.
D. co ở phần cơ thể bị kích thích.
Cảm ơn cô và các em đã chú ý lắng nghe!
CỦNG CỐ
Chọn đáp án đúng nhất:
Câu 5. Ở động vật, cảm ứng là:
Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghi
với môi trường.
Khả năng tiếp nhận và trả lời các kích thích giúp
cơ thể tồn tại và phát triển.
Các phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể.
Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điều
Khiển.
A
C
B
D
CỦNG CỐ
Chọn câu đúng nhất:
Câu 6. Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở:
Cá
Giáp xác
Thân mềm
D
C
B
Ruột khoang
A
Không đủ thành phần của cung phản xạ
Đầy đủ thành phần của cung phản xạ
 Phản xạ
 Cảm ứng không phải phản xạ