Môn: Ngữ Văn
NHI?T LI?T CH�O M?NG QUí TH?Y Cễ GI�O V� C�C EM H?C SINH D� D?N V?I TI?T D? GI? NG�Y HễM NAY
Lớp: 9B
Qua video trên, em có liên tưởng đến bài thơ nào em đã học trong chương trình NV9 ?
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
NGỮ VĂN 9
Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I. Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả
Nhà văn Lê Minh Khuê
- Sinh năm 1949, quê ở
huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá.
Gia nhập thanh niên xung phong trong kháng chiến chống Mĩ.
Bà là cây bút chuyên viết truyện ngắn, trong những năm chiến tranh bà viết về đề tài chiến tranh và sau 1975 bà viết nhiều về đời sống xã hội trên con đường đổi mới.
Một số tác phẩm tiêu biểu
2. Tác phẩm:
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
*Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1971,
khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang
diễn ra gay go, ác liệt.
*Thể loại: Truyện ngắn.
b.Tìm hiểu chung về văn bản:
Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I- Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả,
2.Tác phẩm:
- P1: Từ đầu...đến ngôi sao trên mũ:Phương Định kể về cuộc sống của bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô.
- P2: Tiếp...đến chị Thao bảo :Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng, chăm sóc.
- P3: Phần cũn lại: Sau phút hiểm nguy, hai chị em ngồi hát, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột.
*Bố cục: 3 phần
b.Tìm hiểu chung về văn bản
Tóm tắt văn bản
-Truyện ngắn“Những ngôi sao xa xôi” viết về ba cô gái thanh niên xung phong - Phương Định, Nho ,Thao- trong đội trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
-Chị Thao là tổ trưởng đội trinh sát mặt đường, nhiệm vụ họ là quan sát địch đánh bom, đánh dấu vị trí bom chưa nổ, đo lượng đất đá phải san lấp, nếu cần thì phá bom.
-Công việc vô cùng nguy hiểm, họ luôn đối mặt với thần chết. -Tuy vậy họ luôn can đảm và hoàn thành nhiệm vụ.
-Trong một trận càn Nho đã bị thương, chị Thao và Phương Định đã tận tình săn sóc cho Nho.
-Nho ngủ thiếp đi, lúc này Phương Định và chị Thao nhìn nhau hát những câu hát với niềm xúc động nghẹn ngào.
-Phương Định suy tư về những kỉ niệm sau trận chiến.
*Ngôi kể:
-Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, người kể chuyện là Phương Định- nhân vật chính của truyện => Truyện được kể chân thực, có sức thuyết phục cao; giọng kể sôi nổi, trẻ trung, hấp dẫn; dễ dàng thể hiện cảm xúc, điều chỉnh nhịp kể linh hoạt; miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc, tinh tế.
Ý nghĩa nhan đề:
Lãng mạn, đặc trưng riêng của thơ ca trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
Là hình ảnh ẩn dụ cho những nữ TNXP, họ không tỏa sang rực rỡ như mặt trời mà họ là những ngôi sao xa trên đỉnh Trường Sơn
Những ngôi sao ấy là hình ảnh của ngôi sao trên bầu trời thành phố, ngôi sao trong truyện cổ tích, ngôi sao trong những kỷ niệm của Phương Định…,ngôi sao trên mũ- quan niệm của Phương Định về con người đẹp nhất- con người thời đại.
Những hình ảnh về nữ thanh niên xung phong
MỘT ĐẠI ĐÔI THANH NIÊN XUNG PHONG TRÊN TUYẾN LỬA VĨNH LINH
TẢI LƯƠNG THỰC LÊN CAO ĐIỂM
THANH NIÊN XUNG PHONG TIẾP ĐẠN CHO BỘ ĐỘI PHÒNG KHÔNG
HUẤN LUYỆN SẴN SÀNG CHIẾN ĐẤU
II. Phân tích:
I. Hoàn cảnh sống, chiến đấu và phẩm chất chung của 3 nữa thanh niên xung phong:
1, Hoàn cảnh sống, chiến đấu:
a, Hoàn cảnh sống:
Sống ở nơi nguy hiểm, ác liệt nhất trên tuyến đường Trường Sơn.
Sống trong hang, dưới chân cao điểm và cách xa đơn vị
Ngày ngày phải phơi mình ra giữa vùng trọng điểm bắn phá ác liệt của máy bay Mỹ.
Nơi đó, mặt đất lúc nào cũng rung lên như người lên cơn sốt
=> một trận địa nóng bỏng, ngột ngạt, phủ đầy cái chết
*Công việc:
-Công tác trinh sát mặt đường: quan sát địch ném bom, đánh dâu những quả bom chưa nổ, đo khối lượng đất đá để san lấp hố bom và nếu cần thì phá bom.
=> Mạo hiểm, căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự dung cảm, sẵn sang hy sinh vì đất nước, dân tộc.
- Thần chết nằm trong ruột quả bom, mà thần chết là một tay không thích đùa”
=> Ranh giới giữa sự sống và cái chết nơi đây chỉ là trong gang tấc
Những đặc điểm chung của ba cô
gái thanh niên xung phong Phương Định, Nho, Thao?
2. Phẩm chất chung của ba cô gái:
- Tinh thần trách nhiệm tự giác cao trong công việc; luôn
hoàn thành nhiệm vụ
Dũng cảm, kiên cường, sẵn sàng hy sinh; xa gia đình, quê
hương, vào chiến trường chiến đấu
Tình đồng đội gắn bó keo sơn
Có long yêu nước và lý tưởng sống cao đẹp
Hay xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui dễ buồn,
thích làm đẹp cho cuộc sống của mình
Đó là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam
trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ của dân tộc.
2. Nhân vật Phương Định:
Là cô gái Hà Nội, có một thời học sinh hồn nhiên, vô tư bên mẹ trong căn phòng nhỏ trên 1 đường phố bình yên với những kỉ niệm đẹp luôn sống trong cô.
Vừa là niềm khát khao, vừa làm dịu mát tâm hồn cô trong hoàn cảnh khốc liệt ở chiến trường.
Vào chiến trường được 3 năm, quen với bom đạn, nguy hiểm, dát mặt hằng ngày với cái chết nhưng cô không mất đi sự hồn nhiên trong sáng và những ước mơ về tương lai.
Là cô gái nhạy cảm và hồn nhiên, hay mơ mộng và thích hát: quan họ, dân ca Ý trữ tình, ngồi bó gối hát
Thích ngắm mình trong gương, có hai bím tóc khác dày, cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn, đôi mắt dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng.
Cô mến đồng đội trong tổ và cả trong đơn vị, dành tình cảm đặc biệt, sự cảm phục cho những chiến sĩ thông minh, tài hoa, dung cảm
Nhảy cảm, quan tâm tới hình thức của mình, tỏ ra kín đáo trước đám đông, tưởng như kiêu kỳ
Dũng cảm, vượt lên sự căng thẳng khi phải cận kề với cái chết.
*Phương Định:
b. Những nét riêng:
- Cá tính:
+ Thích ngắm mắt mình trong gương.
+ Rất mê hát đến nỗi thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát.
+ Thích mưa đá.
+ Thích ngồi bó gối mơ màng…
+ Là cô gái giàu cảm xúc, nhạy cảm, hay mơ mộng, thích hát, thích làm điệu một chút trước những chàng lính trẻ.
- Cô yêu mến, gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra trận
- Nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình: bím tóc dày, cổ cao, đôi mắt nhìn xa xăm. Nhạy cảm nhưng kín đáo giữa đám đông tưởng như kiêu kì.
=>Hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng, dũng cảm, yêu mến đồng đội.
*Phương Định:
b. Những nét riêng:
- Trong một lần phá bom:
+ Không đi khom..
+ Dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom.Tôi rùng mình... cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống, châm ngòi. Nép vào bức tường đất, tim đập không rõ ...
-> Tâm lí nhân vật được tả rất tỉ mỉ: hồi hộp lo lắng, căng thẳng, đó là diễn biến tâm lí rất thực phải là người trong cuộc mới có thể tả được như thế.
=>Gan dạ, dũng cảm, có trách nhiệm,…
* Nhận xét:Tâm hồn Phương Định thật phong phú trong sáng nhưng không phức tạp.
*Nhân vật Thao
- Nhiều tuổi nhất, từng trải hơn, không dễ hồn nhiên. Mơ ước về tương lai có vẻ thiết thực, chín chắn hơn, nhưng không thiếu những khát khao và rung động của tuổi trẻ.
Trong công việc: chị rất dũng cảm, dứt khoát trong việc phân công cho hai em:
" Định ở nhà. Lần này nó bỏ ít, hai đứa đi cũng đủ".
- Chị Thao cũng rất bình tĩnh trước thử thách
" Chị Thao móc bánh quy trong túi thong thả nhai. Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực.".
- Thích hát, thích chép bài hát ngay cả những bài do Phương Định bịa ra.
- Thích làm duyên: " Áo lót của chị cái nào cũng thêu chỉ màu. Chị hay tỉa đôi lông mày nhỏ như cái tăm".
- Rất sợ máu và sợ vắt: Thấy máu, thấy vắt là chị nhắm mắt lại, mặt tái mét. Chị quyết liệt trong chiến đấu, nhưng lại rất sợ nhìn thấy máu chảy.
Can đảm, dứt khoát, dũng cảm trong công việc ,mềm yếu trong tình cảm, thích làm đẹp.
3. Nhân vật Thao và Nho:
*Nhân vật Nho
3. Nhân vật Thao và Nho:
Là thành viên nhỏ tuổi nhất, trắng trẻo, mát mẻ, dễ thương
Được Phương Định liên tưởng như que kem trắng
Lúc bướng bỉnh, lúc lầm lì, thích thêu hoa loè loẹt.
- Chiến đấu dũng cảm, bị thương cũng không kêu ca, không cho gọi điện về đơn vị.
- Thích tắm suối, ăn kẹo: "quần áo ướt sũng Nho đòi ăn kẹo".
Hồn nhiên, đáng yêu, dũng cảm
*Tâm trạng khi phá bom:
*Khi đến gần quả bom:
- Căng thẳng, hồi hộp, thần kinh căng như dây chão, tim đập thình thịch. Biết đâu khi cô đang chạy thì bom bất ngờ phát nổ.
- Dùng đến phép thắng lợi tinh thần: tưởng tượng ra ra mắt của các anh chiến sĩ đang dõi theo mình, kích trong cô lòng tự trọng vì cô biết các anh không thích kiểu đi khom khi mà có thể đàng hoàng bước tới.
*Tâm trạng khi phá bom:
*Khi kề bên quả bom:
- Từng giác quan của cô bỗng trở nên sắc nhọn.
- Hành động bình tĩnh, vững vàng và chuẩn xác “Thỉnh thoảng, lưỡi xèng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Nhanh lên một tí. Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Nóng từ bên trong quả bom hoặc mặt trời nung nóng”
*Chờ đợi tiếng nổ của quả bom:
- Xung quanh cô chỉ có gió, tiếng đồng hồ sinh động nhẹ nhàng đè lên những con số vĩnh cửu.
- Cô có nghĩ đến cái chết nhưng là một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Điều quan tâm nhất lúc này là mìn có nổ, bom có nổ không? Làm thế nào để phá lại lần thứ hai.
=> phẩm chất anh hùng, hi sinh bản thân vì nhiệm vụ, tiêu biểu cho hàng vạn nữ thanh niên xung phong thời chống Mỹ.
Truyện sử dụng rất nhiều câu rút gọn, câu trần thuật ngắn, câu đăc biệt, vậy tác dụng của nó là gì?
*Câu rút gọn, câu trần thuật ngắn: Nhịp nhanh, phù hợp để diễn tả không khí căng thẳng, mau lẹ, nóng bỏng, nguy hiểm nơi chiến trường và tâm trạng lo lắng, hồi hộp của các nhân vật.
*Câu đặc biệt: Câu đặc biệt ngắn, nhịp nhanh phù hợp với hiện thực được miêu tả và phù hợp với ngôn ngữ của người kể chuyện: tự nhiên, sinh động.
*Tác dụng của việc thay đổi đại từ nhân xưng: phù hợp với nội dung của truyện, tạo ra một điểm nhìn để làm rõ đặc điểm chung của tổ trinh sát mặt đường
(các cô gái gắn bó như một khối thống nhất) nhưng cũng làm nổi bật cá tính riêng của nhân vật “tôi”
III. TỔNG KẾT:
1. Nghệ thuật:
Lựa chọn ngôi kể phù hợp, cách kể chuyện tự nhiên.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật và miêu tả tâm lí đặc sắc.
Ngôn ngữ giản dị, giọng điệu bình thản pha chút hóm hỉnh nhưng vẫn rất tự nhiên.
Câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí nóng bỏng nơi chiến trường.
III. TỔNG KẾT:
2. Nội dung:
*Truyện "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê ca ngợi vè đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt: tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đườngTrường Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
34
Kớnh ch�o quý th?y cụ v� cỏc em h?c sinh!
nguon VI OLET
