TIẾT 10- BÀI 3
NHỮNG CÂU HÁT NGHĨA TÌNH ( Tiếp)
KHỞI ĐỘNG
? Đọc thuộc lòng bài ca dao số 1 và cho biết nội dung và nghệ thuật?
? Bài ca dao số 2 tác giả dân gian muồn nhắc nhở chúng ta điều gì?
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Ô QUAN CHƯỞNG XƯA
VÀ NAY
Nghe bài “Việt Nam quê hương tôi” và nêu cảm nhận
I. Đọc, tìm hiểu chung
1. Đọc, tìm hiểu chú thích
2. Phương thức biểu đạt
II. Tìm hiểu văn bản
Bài 3
Ở đâu năm cửa, nàng ơi?
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất xứ Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?
...
- Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi!
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong,
Núi đức thánh Tản thắt cổ bồng mà lại có thánh sinh.
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh,
Ở trên tỉnh Lạng, có thành tiên xây.
…..
Đọc bài số 3 và cho biết, em đồng ý với ý kiến nào sau đây
Ô QUAN CHƯỞNG XƯA
VÀ NAY
Long Thành bao quản nắng mưa
Cửa Ô Quan Chưởng bây giờ còn đây.
(Ca dao)
Vũ Hải
HỎI
ĐÁP
Ở đâu năm cửa
Sông nào sáu khúc
SÔNG LỤC ĐẦU
SÔNG THƯƠNG
BÊN ĐỤC BÊN TRONG
Vũ Hải
Vũ Hải
Hỏi
Đáp
Ở đâu năm cửa
Sông nào sáu khúc
Sông nào bên đục, bên trong
Núi nào thắt cổ bồng
Tiết 10: NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI
NÚI ĐỨC THÁNH TẢN
Vũ Hải
Vũ Hải
HỎI
ĐÁP
Ở đâu năm cửa
Sông nào sáu khúc
Sông nào bên đục, bên trong
Núi nào thắt cổ bồng
Đền nào thiêng nhất.. Thanh
Vũ Hải
ĐỀN SÒNG – Nơi thờ Liễu Hạnh công chúa
Vũ Hải
Vũ Hải
Vũ Hải
HỎI
ĐÁP
Ở đâu năm cửa
Sông nào sáu khúc
Sông nào bên đục, bên trong
Núi nào thắt cổ bồng
Đền nào thiêng nhất.. Thanh
Ở đâu…có thành tiên xây
Tiết 10: NHỮNG CÂU HÁT NGHĨA TÌNH
LẠNG SƠN
Vũ Hải
THÀNH LẠNG SƠN
Vũ Hải
? Nội dung của lời hát đối là gì? Theo em, có điều gì thú vị trong cách hỏi của chàng trai? (Trong bài vì sao chàng trai, cô gái lại dùng những địa danh
(với những đặc điểm của từng địa danh) như vậy để hỏi đáp?)
- Chàng trai và cô gái dùng những địa danh và đặc điểm từng địa danh để hỏi đáp.
- Vì đây là thể loại hát đố, một hình thức để trai gái thử tài nhau. Các địa danh trong bài đều là những địa danh có đặc điểm lịch sử văn hóa nổi bật.
Qua lời hỏi đáp em thấy chàng trai, cô gái là người như thế nào? Họ đều thể hiện một tình cảm chung, đó là tình cảm gì?
HỎI
ĐÁP
Rất hóm hỉnh, bí hiểm. Chàng trai đã chọn được nét tiêu biểu của từng địa danh để hỏi
Rất sắc sảo, những nét đẹp riêng về thành quách, đền đài, sông núi của mỗi miền quê đều được “nàng” thông tỏ
Bài 3:
Qua phần hỏi, ta thấy chàng trai là
một người như thế nào?
Qua phần đáp, cô gái đã thể hiện mình là
một người như thế nào?
Qua phần đối đáp, cô gái và chàng trai
đều thể hiện một tình cảm chung, đó là gì?
=> Cả cô gái và chàng trai đều có niềm tự hào và tình yêu tha thiết đối với quê hương, đất nước; thể hiện sự hiểu biết về kiến thức địa lí, lịch sử bằng hình thức đố đáp.
“Đây là thể loại đối đáp thường gặp trong ca dao trữ tình giao duyên cổ truyền Việt Nam. Có lời hỏi của bên nam (nữ) và lời đáp của bên nữ (nam) xoay quanh một chủ đề về sản vật hoặc về cảnh giàu đẹp của quê hương, đất nước. Mối quan hệ giữa người hỏi và người đáp có khi lạ, khi quen nhưng cả hai bên đều lịch sự, tế nhị, duyên dáng và đều thông minh khi hỏi cũng như khi trả lời.”
Bố cục: Hai phần
Bài 4
Thể thơ: Lục bát biến thể
Hình thức: Đối đáp
Tình cảm: Niềm tự hào, sự hiểu biết và tình yêu quê hương đất nước sâu sắc của chàng trai và cô gái.
Phần đầu: Câu hỏi của chàng trai
Phần sau: Lời đáp của cô gái
Xuất hiện nhiều trong ca dao, dân ca
Là hình thức trai gái thử tài đo độ hiểu biết kiến thức địa lí, lịch sử.
Câu hỏi và lời đáp hướng về
địa danh ở Bắc Bộ - những vùng có dấu tích văn hoá nổi bật.
Bài 4
Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát,
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai
Trả lời câu hỏi
Hai dòng thơ đầu
Từ ngữ ?
Biện pháp nghệ thuật ?
Hai dòng thơ sau
Tác dụng ?
Biện pháp nghệ thuật ?
Khái quát
Tình cảm
Bài ca là lời của ai nói với ai?
Bức tranh hoàn chỉnh về vẻ đẹp của người con gái trên cánh đồng lúa quê hương mênh mông bát ngát. Bài ca dao thể hiện tình yêu, lòng tự hào, ý tình kết bạn tinh tế và sâu sắc.
Hai câu đầu
Bài 4
Tác dụng: Diễn tả sự rộng lớn, trù phú, đầy sức sống của cánh đồng.
Hai câu sau
Lời của chàng trai thấy cánh đồng mênh mông bát ngát và cô gái mảnh mai, trẻ trung , đầy sức sống Chàng trai ngợi ca vẻ đẹp của quê hương đất nước và cô gái Bày tỏ tình cảm.
Câu thơ dài, sử dụng từ ngữ địa phương
BPNT: điệp từ, đảo ngữ. đối xứng, từ láy
BPNT: So sánh: “Thân em như chẽn lúa đòng đòng”
Tác dụng: Cho thấy hình ảnh cô gái trẻ trung, phơi phới, tràn đầy sức sống.
*Tổng kết
Nghệ thuật
- Sử dụng kết cấu lời hỏi đáp, lời chào mời, lời nhắn gửi…, thường gợi nhiều hơn tả.
- Có giọng điệu tha thiết, tự hào.
- Cầu tứ đa dạng, độc đáo.
- Thể thơ lục bát và lục bát biến thể..
Nội dung
Ca dao bồi đắp thêm tình cảm cao đẹp của con người đối với quê hương, đất nước.
Luyện tập
Đặc điểm hình thức nổi bật của bài ca dao thứ nhất là gì?
A. Bố mẹ - Con cái
C. Thầy giáo – Học trò
D. Chàng trai – Cô gái
B. Ông bà - Cháu
Trong bài ca dao thứ nhất, ai đối đáp với ai?
Những địa danh nào được nêu trong bài ca dao thứ nhất?
Thành Hà Nội, Sông Lục Đầu, Sông Thương, Núi Đức Thánh Tản, Đền Sòng
Thành Hà Nội, Núi Đức Thánh Tản, Đền Sòng
Sông Lục Đầu, Sông Thương, Sông Hồng
Đền Tản Viên, Đền Sòng, Sông Thương, Sông Hồng
Là địa danh thiên nhiên
Là địa danh nhân tạo, mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa
Vừa là địa danh thiên nhiên, vừa là địa danh nhân tạo, mang ý nghĩa lịch sử - văn hóa
Đều thuộc 36 phố phường
Hà Nội
Những địa danh được nêu trong bài ca dao thứ nhất có đặc điểm gì chung?
GV: Nguyễn Thị Lệ Giang
nguon VI OLET
