Bài 3. Thoát hơi nước

Điều gì sẽ xảy ra nếu cây không thoát hơi nước?
N­íc
Động lực nào giúp dòng mạch gỗ di chuyển từ rễ lên lá?

Lực đẩy (áp suất rễ)
Lực hút do thoát hơi nước của lá.
-Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ.

BÀI 3
THOÁT HƠI NƯỚC
I. VAI TRÒ CỦA QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC
Sơ đồ về nhu cầu nước của cây
 Lượng nước thoát ra ngoài môi trường rất lớn so với lượng nước mà cây sử dụng.
1. Lượng nước cây sử dụng và vai trò của nó trong cây:
I. VAI TRÒ CỦA QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC
Khoảng 2% lượng H2O cây hấp thụ được sử dụng để tạo vật chất hữu cơ, bảo vệ cây khỏi hư hại bởi nhiệt độ không khí, tạo môi trường cho các hđ sống.
VD: Cây ngô phải thoát 250kg nước → 1 kg chất khô. Lúa mì, khoai tây thoát 600kg nước → 1 kg chất khô.
? Thoát hơi nước là gì?
-THN là sự mất nước từ bề mặt lá qua hệ thống khí khổng là chủ yếu và một phần từ thân, cành.
2. Vai trò của thoát hơi nước đối với đời sống của cây:
-Tạo lực hút đầu trên của dòng mạch gỗ
-Tạo ĐK để khí khổng mở ra cho khí CO2 khuếch tán vào thực hiện quá trình QH, giải phóng ôxi, điều hòa không khí
-Giúp hạ nhiệt độ của lá, tránh cho lá cây không bị đốt nóng khi nhiệt độ quá cao, đảm bảo cho các quá trình sinh lý xảy ra bình thường
*Vậy nước trong cây sẽ thoát qua bộ phận nào?
II. THOÁT HƠI NƯỚC QUA LÁ

-Lớp cutin do tế bào biểu bì của lá tiết ra cũng làm nhiệm vụ thoát hơi nước.
1. Lá là cơ quan thoát hơi nước:
-Thoát hơi nước chủ yếu qua khí khổng, khí khổng phân bố chủ yếu ở mặt dưới lá
CO2
1. Lá là cơ quan thoát hơi nước:
II. THOÁT HƠI NƯỚC QUA LÁ
1. Lá là cơ quan thoát hơi nước:
a. Qua khí khổng: ( 90%)
2. Hai con đường thoát hơi nước: qua khí khổng và qua cutin
1. Lá là cơ quan thoát hơi nước:

Khi no nứơc: Thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày căng theo → khí khổng mở.
Khi mất nước: Thành mỏng hết căng, thành dày duỗi → khí khổng đóng.
1. Lá là cơ quan thoát hơi nước:
2. Hai con đường thoát hơi nước: qua khí khổng và qua cutin
a. Qua khí khổng: ( 90%)
- Khí khổng gồm 2 TB hình hạt đậu nằm cạnh nhau tạo thành lỗ khí, vách trong dày hơn vách ngoài.
 
-Sự đóng mở của khí khổng phụ thuộc hàm lượng nước trong tế bào khí khổng:
-Lớp cutin dày: Thoát hơi nước giảm.
-Lớp cutin mỏng: Thoát hơi nước tăng.
-Thoát mạnh ở lá non, giảm ở lá trưởng thành, tăng ở lá già
a. Qua khí khổng: ( 90%)
2. Hai con đường thoát hơi nước: qua khí khổng và qua cutin
b- Qua lớp cutin:
Trên biểu bì lá
CUTIN
III. CÁC TÁC NHÂN ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC :
- Nước : khi tế bào đủ nước →khí khổng mở, thoát hơi nước tăng
- Ánh sáng : khí khổng mở khi cây được chiếu sáng, độ mở khí khổng tăng từ sáng đến trưa và nhỏ lúc chiếu tối
- Nhiệt độ, gió, một số ion khoáng: ảnh hưởng đến thoát hơi nước, ion K+ làm tăng độ mở của khí khổng
Trong các tác nhân đó, tác nhân nào quan trọng nhất? Tại sao?
+ Hàm lượng nước trong tế bào khí khổng là quan trọng vì hàm lượng nước liên quan đến việc điều tiết độ mở của khí khổng. Còn các tác nhân khác ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước đều thông qua sự điều tiết của các tế bào khí khổng.
IV. CÂN BẰNG NƯỚC VÀ TƯỚI TIÊU HỢP LÍ CHO CÂY TRỒNG :
Cân bằng nước tính bằng sự so sánh lượng nước do rễ hút (A) vào và lượng nước thoát ra (B)
A=B mô cây đủ nước cây phát triển bình thường
A>B mô dư nước cây phát triển bình thường
A Tưới nước dựa vào đặc điểm di truyền, pha sinh trưởng, phát triển của giống và loài cây đặc điểm đất, thời tiết
CỦNG CỐ:
CÂU 1:Khí khổng mở khi:
A. Tế bào mất nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo thành mỏng.
B. Tế bào no nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo thành mỏng.
C. Tế bào mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng.
D. Tế bào no nước, thành mỏng hết căng nước và thành dày duỗi thẳng.
CÂU 2:
Cây trong vườn có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn cây trên đồi vì:
I. Cây trong vườn được sống trong môi trường có nhiều nước hơn cây ở trên đồi.
II. Cây trên đồi có quá trình trao đổi chất diễn ra mạnh hơn.
III. Cây trong vườn có lớp cutin trên biểu bì lá mỏng hơn lớp cutin trên biểu lá của cây trên đồi.
IV. Lớp cutin mỏng hơn nên khả năng thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn.
A. II, III, IV C. I, II, IV.
B. I, IV D. III, IV.

CÂU 3:

Con đường thoát hơi nước qua bề mặt lá (qua cutin) có đặc điểm là:
A. Vận tốc nhỏ, không được điều chỉnh.
B. Vận tốc lớn, không được điều chỉnh bằng việc đóng, mở khí khổng.
C. Vận tốc nhỏ, được điều chỉnh bằng việc đóng, mở khí khổng.
D. Vận tốc lớn, được điều chỉnh bằng việc đóng, mở khí khổng.

CÂU 5:
Tác nhân chủ yếu điều tiết độ mở của khí khổng ở lá là:
A. Hàm lượng CO2 trong tế bào lá.
B. Hàm lượng nước trong tế bào khí khổng.
C. Cường độ ánh sáng mặt trời.
D. Hàm lượng chất hữu cơ trong tế bào lá.

- Tại sao khi đánh cây đi trồng ở nơi khác, người ta chọn ngày râm mát và phải tỉa bớt lá hoặc cắt ngọn?
TL:
- Nhằm mục đích làm giảm sự thoát hơi nước qua lá khi cây chưa bén rễ.
- Khi đánh cây, bộ rễ bị tổn thương nên lúc mới trồng rễ chưa thể hút nước để bù vào lượng nước đã mất qua lá. Lúc đó nếu bị mất nhiều nước cây sẽ héo rồi chết.
Hướng dẫn về nhà
Đọc phần ghi nhớ và mục em có biết
Tìm hiẻu ý nghĩa của việc trồng nhiều cây xanh với môi trường
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT