CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 9
GIÁO VIÊN : TRẦN THỊ TÚ ANH
a) Nhà vừa mở tiệc đoàn viên.
Hoa soi ngọn đuốc hồng chen bức là.
( Nguyễn Du - Truyện Kiều)
b) Cả lớp hát bài "Tiến lên đoàn viên".
? đoàn viên ( a) : sum họp, đoàn tụ
đoàn viên ( b) : thành viên của một đoàn thể, một tổ chức ( đoàn viên công đoàn, đoàn viên Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh).
Tiết 21
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
Phan Bội Châu
(Ngữ văn 8 - Tập1)
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
Phan Bội Châu
(Ngữ văn 8 - Tập1)
Töø “kinh teá” trong baøi thô coù nghóa gì?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): tức là trị nước cứu đời.
Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
Phan Bội Châu
(Ngữ văn 8 - Tập1)
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
Ngày nay, em thường nghe nói từ "kinh tế" trong những trường hợp nào?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
Ngày nay, em thường nghe nói từ "kinh tế" trong những trường hợp nào?
Trong những trường hợp này, chúng ta có hiểu từ "kinh tế" theo nghĩa cụ Phan Bội Châu đã dùng hay không ?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
+ kinh tế ( ngày nay): toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.
Ngày nay, em thường nghe nói từ "kinh tế" trong những trường hợp nào?
Trong những trường hợp này, chúng ta có hiểu từ kinh tế theo nghĩa cụ Phan Bội Châu đã dùng hay không ?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
+ kinh tế ( ngày nay): toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.
* Ví d? :
Chị Dậu vẫn thiết tha :
Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
( Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
b) Mày đúng là kẻ khốn nạn.
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
+ kinh tế ( ngày nay): toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.
* Ví d? :
Chị Dậu vẫn thiết tha :
Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
( Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
b) Mày đúng là kẻ khốn nạn.
Khốn nạn (a) : khốn khổ đến mức thảm hại, đáng thương( lời than thở).
khốn nạn (b) : hèn mạt, không còn chút nhân cách, đáng khinh bỉ, nguyền rủa( tiếng chửi rủa).
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
+ kinh tế ( ngày nay): toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.
Qua các ví dụ trên, em có nhận xét gì về nghĩa của từ ?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
+ kinh tế ( ngày nay): toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.
? Từ vựng của ngôn ngữ không ngừng phát triển.
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1): mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
? Nghĩa chuyển
* Ví dụ:
a) - G?n xa nơ n?c y?n anh,
Ch? em s?m s?a b? h�nh choi xu�n.
D?p dìu t�i t? giai nh�n,
Ng?a xe nhu nu?c �o qu?n nhu n�m.
- Ng�y xu�n em h�y cịn d�i,
Xĩt tình m�u m? thay l?i nu?c non.
( Nguyễn Du-Truyện Kiều)
- Xác định nghĩa của từ "xuân" trong hai trường hợp trên?
Nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1):mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
? Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
* Ví dụ:
a) - G?n xa nơ n?c y?n anh,
Ch? em s?m s?a b? h�nh choi xu�n.
D?p dìu t�i t? giai nh�n,
Ng?a xe nhu nu?c �o qu?n nhu n�m.
- Ng�y xu�n em h�y cịn d�i,
Xĩt tình m�u m? thay l?i nu?c non.
( Nguyễn Du-Truyện Kiều)
Chỉ ra mối liên quan giữa nghĩa chuyển và nghĩa gốc?
Giữa xuân(1) và xuân(2) có quan hệ tương đồng ( nét giống nhau).
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1):mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
? Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Mùa xuân là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân. ( Hồ Chí Minh)
Tu?i xu�n ch?ng ti?c s� chi b?c d?u. ( T? H?u)
Xác định nghĩa của các từ "xuân"trên ?
xuân(1): mùa mở đầu một năm.
xuân(2): tươi đẹp
xuân(3): tuổi tr?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân (1): mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b :
+ tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
? Nghĩa chuyển
Ví dụ b :
Du?c l?i nhu c?i t?m lịng,
Giở kim thoa v?i khan h?ng trao tay.
- Cung nh� h�nh vi?n xua nay,
Cung phu?ng b�n th?t cung tay buơn ngu?i.
- Xác định nghĩa của từ "tay" trong hai trường hợp trên?
Nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển?
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ Xuân (1): mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b :
+ tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
? Nghĩa chuyển
Ví dụ b :
Du?c l?i nhu c?i t?m lịng,
Giở kim thoa v?i khan h?ng trao tay.
- Cung nh� h�nh vi?n xua nay, Cung phu?ng b�n th?t cung tay buơn ngu?i.
- Chỉ ra mối liên quan giữa nghĩa chuyển và nghĩa gốc?
- Giữa tay(1) và tay(2) có quan hệ tương cận
( nét gần gũi).
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ Xuân(1): mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân (2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b : + tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
Nghĩa chuyển
? Chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ
Ví dụ b :
Du?c l?i nhu c?i t?m lịng,
Giở kim thoa v?i khan h?ng trao tay.
- Cung nh� h�nh vi?n xua nay,
Cung phu?ng b�n th?t cung tay buơn ngu?i.
- Chỉ ra mối liên quan giữa nghĩa chuyển và nghĩa gốc?
- Giữa tay(1) và tay(2) có quan hệ tương cận
( nét gần gũi).
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1):mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b : + tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
Nghĩa chuyển
? Chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ
Ví dụ b :
Du?c l?i nhu c?i t?m lịng,
Giở kim thoa v?i khan h?ng trao tay.
- Cung nh� h�nh vi?n xua nay,
Cung phu?ng b�n th?t cung tay buơn ngu?i.
- Chỉ ra mối liên quan giữa nghĩa chuyển và nghĩa gốc?
- Giữa tay(1) và tay(2) có quan hệ tương cận
( nét gần gũi).
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1):mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b : + tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ
? Nghĩa của từ phát triển từ nghĩa gốc sang nghĩa chuyển.
* Ghi nhớ : SGK/56
Nêu cách phát triển từ vựng tiếng Việt?
-Nghĩa của từ ngữ được phát triển cụ thể như thế nào?
-Có mấy phương thức chuyển nghĩa?
-
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
* Ví dụ:
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1):mùa mở đầu một năm.
Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b : + tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
Nghĩa chuyển
Chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ
Nghĩa của từ phát triển từ nghĩa gốc sang nghĩa chuyển.
* Ghi nhớ : SGK/56
Chỉ ra điểm giống nhau và khác nhau giữa hai phương thức chuyển nghĩa?
Ví dụ a:
(1) Há miệng ra.
(2) Miệng chén
(3) Nhà có năm miệng ăn.
? Các nghĩa (2),(3) là nghĩa ổn định của từ miệng, được chuyển nghĩa dựa theo phương thức ẩn dụ và hoán dụ ngôn ngữ.
Ví dụ b:
(1) Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
(Viễn Phương)
(2) Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu)
? Nghĩa chỉ "Bác Hồ" của từ mặt trời, nghĩa chỉ "dồng bào Việt Bắc" của từ áo chàm không phải là nghĩa ổn định của các từ đó. Đây là ẩn dụ, hoán dụ tu từ
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
II/ Luyện tập :
Bài 1/56:
a)Đề huề lưng túi gió trăng,
Sau chân theo một vài thằng con con.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
b)Năm em học sinh lớp 9A có chân trong đội tuyển của trường đi dự “Hội khỏe Phù Đổng”.
c) Dù ai nói ngả nói nghiêng,
Thì ta vẫn vững như kiềng ba chân
(Ca dao)
d) Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
II/ Luyện tập :
Bài 1/56:
a) chân ? nghĩa gốc
b) chân ? nghĩa chuyển ( phương thức hoán dụ)
c) chân? nghĩa chuyển ( phương thức ẩn dụ)
d) Chân? nghĩa chuyển ( phương thức ẩn dụ)
a)Đề huề lưng túi gió trăng,
Sau chân theo một vài thằng con con.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Chaân : boä phaän döôùi cuøng cuûa cô theå ngöôøi hay ñoäng vaät duøng ñeå ñi, ñöùng
nghóa goác
b)Năm em học sinh lớp 9A có chân trong đội tuyển của trường đi dự “Hội khỏe Phù Đổng”.
Chaân : moät vò trí trong ñoäi tuyeån
nghóa chuyeån ( phöông thöùc hoaùn duï)
c) Dù ai nói ngả nói nghiêng,
Thì ta vẫn vững như kiềng ba chân
(Ca dao)
Chaân: boä phaän döôùi cuøng cuûa chieác kieàng, coù taùc duïng ñôõ cho caùc boä phaän phía treân
nghóa chuyeån ( phöông thöùc aån duï)
d) Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Chaân:vò trí tieáp giaùp vôùi ñaát vaø maây
nghóa chuyeån ( phöông thöùc aån duï)
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
II/ Luyện tập :
Bài 1/56:
Bài 2/57:
- "Trà" ( trà a-ti-sô, trà sâm.): sản phẩm từ thực vật, được chế biến dưới dạng khô, dùng để pha nước uống.
? Từ "trà" được chuyển nghia theo phương thức ẩn dụ.
Trà: búp hoặc lá cây chè đã sao, để chế biến, để pha nước uống( pha trà)
Dựa vào định nghĩa trên, hãy nêu nghia c?a t? "tr�" trong nh?ng c�ch d�ng nhu: tr� a-ti-sơ, tr� h� th? ơ, tr� s�m, tr� linh chi, tr� t�m sen, tr� kh? qua ( mu?p d?ng)
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
II/ Luyện tập :
Bài 1/56:
Bài 2/57:
Baøi taäp boå sung :
Baøi 1 : Xaùc ñònh nghóa goác, nghóa chuyeån cuûa caùc töø in ñaäm vaø noùi roõ phöông thöùc chuyeån nghóa:
(a) - Thöông ai con maét laù raêm
Loâng maøy laù lieãu thöông naêm nhôù möôøi.
( Ca dao)
- Caây naøy nhieàu maét quaù
- Maét na heù môû nhìn trôøi trong veo.
- Maét löôùi naøy to quaù
(b) - Caùi ñaàu ngheânh ngheânh ( Toá Höõu)
- Ñaàu töôøng löûa löïu laäp loøe ñaâm boâng.
( Nguyeãn Du)
- Ñaàu suùng traêng treo. ( Chính Höõu)
- Anh ta coù caùi ñaàu truyeät vôøi, nhôù ñeán töøng chi tieát.
- Nhaø aáy vöøa nuoâi theâm moät ñaàu lôïn nöõa.
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
II/ Luyện tập :
Bài 1/56:
Bài 2/57:
Baøi taäp boå sung :
Baøi 1 : Xaùc ñònh nghóa goác, nghóa chuyeån cuûa caùc töø in ñaäm vaø noùi roõ phöông thöùc chuyeån nghóa:
(a) - Thöông ai con maét laù raêm
Loâng maøy laù lieãu thöông naêm nhôù möôøi
( Ca dao)
nghóa goác
- Caây naøy nhieàu maét quaù
nghóa chuyeån
Maét na heù môû nhìn trôøi trong veo.
( Trần Đăng Khoa)
nghóa chuyeån
- Maét löôùi naøy to quaù
nghóa chuyeån
Chuyeån theo phöông thöùc aån duï
(b) - Caùi ñaàu ngheânh ngheânh ( Toá Höõu)
nghóa goác
- Ñaàu töôøng löûa löïu laäp loøe ñaâm boâng.
( Nguyễn Du)
nghóa chuyeån ( aån duï)
Ñaàu suùng traêng treo. ( Chính Höõu)
nghóa chuyeån (aån duï)
- Anh ta coù caùi ñaàu truyeät vôøi, nhôù ñeán töøng chi tieát.
nghóa chuyeån ( hoaùn duï)
- Nhaø aáy vöøa nuoâi theâm moät ñaàu lôïn nöõa.
nghóa chuyeån ( hoaùn duï)
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:
II/ Luyện tập :
Bài 1/56:
Bài 2/57:
Bài tập bổ sung :
Bài 2 :
" Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm" ( Minh Huệ)
Từ Người Cha trong câu thơ trên được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa không? Vì sao?
? Từ "người cha " được dùng theo nghĩa chuyển. Nhưng không thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa vì nghĩa chuyển này của từ "người cha " chỉ có tính chất lâm thời ( gắn với văn cảnh), chứ chưa làm thay đổi nghĩa của từ v� khơng th? dua v�o d? gi?i thích trong t? di?n.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
Xã hội phát triển, từ vựng của ngôn ngữ cũng không ngừng phát triển
Một trong những cách phát triển từ vựng tiếng Việt là phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng.
Phương thức
chuyển nghĩa
Phương thức
hoán dụ
Nghĩa chuyển
Phương thức
ẩn dụ
Tiết 21: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
I/ Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ :
* Ví dụ:
- Ví dụ 1 SGK/55
+ kinh tế ( Phan Bội Châu): trị nước cứu đời.
+ kinh tế ( ngày nay): toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.
Ví dụ 2 SGK/55,56
Ví dụ a:
+ xuân(1):mùa mở đầu một năm.
?Nghĩa gốc
+ xuân(2): tuổi trẻ
?Nghĩa chuyển
?Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.
Ví dụ b : + tay (1): bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.
?Nghĩa gốc
+ tay (2) : người chuyên, giỏi về một hoạt động, một môn, một nghề nào đó.
?Nghĩa chuyển
?Chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ
?Nghĩa của từ phát triển từ nghĩa gốc sang nghĩa chuyển.
* Ghi nhớ : SGK/56
II/ Luy?n t?p :
Bài tập 1/56:
a) chân ? nghĩa gốc
b) chân ? nghĩa chuyển ( phương thức hoán dụ)
c) chân? nghĩa chuyển ( phương thức ẩn dụ)
d) chân ?nghĩa chuyển ( phương thức ẩn dụ)
Bài 2/57:
- "Trà" ( trà a-ti-sô, trà sâm.): sản phẩm từ thực vật, được chế biến dưới dạng khô, dùng để pha nước uống.
? Từ "trà" được chuyển nghia theo phương thức ẩn dụ.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc phần ghi nhớ
- Tìm ví dụ về sự phát triển nghĩa của từ vựng trên cơ sở nghĩa gốc
- Tìm ví dụ về hai phương thức phát triển nghĩa của từ vựng: phương thức ẩn dụ và phương thức hoán dụ.
- Làm tiếp các bài tập 4,5/57.
- Soaïn baøi: “Chuyeän cuõ trong phuû chuùa Trònh”
+ Ñaëc ñieåm cuûa theå vaên tuøy buùt ( so vôùi theå truyeän).
+ Thoùi aên chôi xa hoa cuûa chuùa Trònh vaø caùc quan laïi haàu caän.
+ Söï nhuõng nhieãu daân cuûa boïn quan laïi haàu caän trong phuû chuùa.
CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ
CÁC EM HỌC SINH
nguon VI OLET
