Bài 41. Quá trình hình thành loài

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trình bày các cơ chế cách li và vai trò của chúng trong quá trình tiến hóa?
- Cách li địa lí: là những trở ngại về mặt địa lí như ( núi, sông, đại dương…) ngăn cản các loài gặp gỡ và giao phối với nhau.
- Cách li sinh sản:
+ cách li trước hợp tử: là những trở ngại ngăn cản các sinh vật giao phối với nhau, gồm (cách li sinh thái, cách li tập tính, cách li cơ học)
+ cách li sau hợp tử: là những trở ngại ngăn cản việc tạo con lai hoặc ngăn cản tạo con lai hữu thụ
- Vai trò: từ QT ban đầu tách thành nhiều QT, nếu các NTTH phân hóa vốn gen đến mức làm xuất hiện cách li sinh sản thì loài mới sẽ hình thành.
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
*) THỰC CHẤT QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI


- Theo quan điểm của Dacuyn
Loài mới được hình thành dần dần qua nhiều dạng trung gian dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên theo con đường phân ly tính trạng.
- Theo quan điểm thuyết tiến hóa tổng hợp, hiện đại
Hình thành loài mới là một quá trình lịch sử cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ra kiểu gen mới, cách ly sinh sản với quần thể gốc.
Nhắc lại quan điểm về quá trình hình thành loài của Đacuyn và thuyết tiến hóa tổng hợp ?
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
I. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG ĐỊA LÍ
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
I. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG ĐỊA LÍ
*) Ví dụ
: Loài chim sẽ ngô có 3 nòi chính
- Nòi Châu Âu
- Nòi Ấn Độ
- Nòi Trung Quốc
Khác nhau về màu lông và chiều dài sải cánh
Ba nòi địa lí trên khác nhau ở những điểm nào ?
Nguyên nhân nào gây ra sự sai khác đó ?
*) Nguyên nhân:
- Do loài mở rộng khu phân bố, trong những điều kiện sống khác nhau, CLTN đã tích lũy các biến dị tổ hợp theo nhưng hướng khác nhau  nòi địa lí.
Có và không có dạng lai nói lên điều gì ?
- Có dạng lai: vẫn sinh sản bình thường -> cùng loài
- Không có dạng lai: cách li sinh sản -> hình thành loài mới
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
I. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG ĐỊA LÍ

ĐB, BDTH, CLTN
ĐK địa lí khác nhau
Nòi địa lí
Cách li sinh sản
- Khái quát:
Loài mới
Loài ban đầu
Sự hình thành loài bằng con đường địa lí đã giải thích cho quan niệm của Dacyun như thế nào ?
- Hình thành loài bằng con đường địa lí đã giải thích cho quan niệm của Dacuyn về con đường phân li tính trạng dưới tác dụng của CLTN.
Hãy phân tích vai trò của điều kiện địa lí đối với sự hình thành loài ?
*) Kết luận
- Vai trò của điều kiện địa lí: làm cho các loài cách li nhau
- Thường gặp ở những loài phát tán mạnh
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
II. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG SINH THÁI
Cỏ băng, cỏ sâu róm ở bãi bồi sông Vonga.
*) Ví dụ:
- Quần thể cỏ băng, cỏ sâu róm bài bồi sông Vonga
Ra hoa, kết quả muộn
- Quần thể cỏ băng, cỏ sâu róm trên bờ sông
Ra hoa, kết quả sớm
Chịu ảnh hưởng của lũ
Không chịu ảnh hưởng của lũ
Các quần thể này ít sai khác về hình thái, chỉ khác nhau về đặc tính sinh thái (chu kỳ sinh sản)  dần dần không giao phối với nhau.
- Cùng khu vực địa lý, chịu ảnh hưởng các nhân tố sinh thái khác nhau  Các quần thể của loài được chọn lọc theo hướng thích nghi với những điều kiện sinh thái khác nhau  hình thành nòi sinh thái  Loài mới.
Các quần thể này chịu ảnh hưởng của những nhân tố sinh thái khác nhau như thế nào ? Dẫn đến kết quả gì ?
Do đâu mà chúng có sự sai khác như vậy ?
*) Kết luận
- Thường gặp ở thực vật và động vật ít di chuyển.
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
II. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG SINH THÁI
Khái quát:

ĐB, BDTH, CLTN
ĐK sinh thái khác nhau
Loài mới
Loài ban đầu
Nòi sinh thái
CL sinh sản
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
II. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG SINH THÁI
- Các quần thể cá hồi ở hồ Xevan.
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
III. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG ĐỘT BIẾN LỚN

ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP NHÓM 1
Lúa mì đen tứ bội (4n)
Lúa mì đen lưỡng bội (2n)
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP 2
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
III. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG ĐỘT BIẾN LỚN

1. Đa bội hóa khác nguồn.
*) Lai xa: là lai giữa hai cá thể thuộc hai loài khác nhau
*) Ví dụ: Sự hình thành loài lúa mì Triticum aestivum
*) Cơ chế : Lai xa và đa bội hóa  Tạo ra loài mới (thể song nhị bội), thường gặp ở thực vật.
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
III. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG ĐỘT BIẾN LỚN
2. Đa bội hóa cùng nguồn
- Đa bội hóa cùng nguồn : được hình thành do lai cùng loài
- Cơ chế:
+ Trong giảm phân: Sự kết hợp của 2 giao tử 2n -> thể tứ bội 4n
+ Trong nguyên phân: Ở giai đoạn tiền phôi -> thể tự đa bội (sinh sản vô tính)
- Được coi là loài mới: cách li sinh sản với loài gốc 2n (lai giữa 2n x 4n tạo ra thể 3n bất thụ), phổ biến ở thực vật.
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
3. Cấu trúc lại bộ nhiễm sắc thể
III. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG ĐỘT BIẾN LỚN
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
3. Cấu trúc lại bộ nhiễm sắc thể
III. HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG ĐỘT BIẾN LỚN
*) Cơ chế:
- Liên quan đến các đột biến cấu trúc NST, đảo đoạn, chuyển đoạn, làm thay đổi chức năng của gen, kích thước và hình dạng NST.
*) Kết quả:
- Xuất hiện một số cá thể mang đột biến, nếu thích nghi chúng sẽ phát triển và chiếm 1 phần trong khu phân bố dạng gốc, sau đó lan rộng ra.
BÀI 41. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
*) CỦNG CỐ
- Loài mới không xuất hiện với một cá thể duy nhất mà phải là một quần thể hay một nhóm quần thể tồn tại và phát triển như một mắt xích trong hệ sinh thái, đứng vững qua thời gian dưới tác dụng của chon lọc tự nhiên.
- Hình thành loài:
Khác khu:


Khác khu:
Diễn ra nhanh
Diễn ra chậm
Diễn ra chậm
Con đường địa lí
Đột biến lớn
Con đường sinh thái
- Làm bài tập cuối bài và xem trước bài 42