Bài 56. Cây phát sinh giới Động vật

Giáo viên: Phạm Thị KHUYÊN
Tiết 55
CÂY PHÁT SINH GiỚI ĐỘNG VẬT
KIỂM TRA BÀI CŨ
So sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính?
- Là hình thức sinh sản không có tế bào sinh dục đực, cái kết hợp.
- Phân đôi, mọc chồi.
- Là hình thức sinh sản có sự kết hợp của tế bào sinh dục đực & cái  hợp tử.
- Trứng thụ tinh phát triển thành phôi, phôi phát triển trong hoặc ngoài cơ thể mẹ.
Bài 56 CÂY PHÁT SINH GIỚI ĐỘNG VẬT
NỘI DUNG BÀI HỌC
I – BẰNG CHỨNG VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT
II – CÂY PHÁT SINH GIỚI ĐỘNG VẬT
I – BẰNG CHỨNG VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT
- Ngay từ đầu thế kỉ XIX, người ta đã phát hiện ra những di tích của động vật trong các lớp đá, được gọi là di tích hóa thạch (hình 56.1)
Hóa thạch cá vây chân cổ
Ảnh minh họa cho Hóa thạch lưỡng cư cổ
Vây đuôi
Vảy
Di tích của nắp mang
- Di tích hóa thạch lưỡng cư cổ được phát hiện cách đây khoảng 350 triệu năm. Trên hóa thạch cổ này còn mang đậm nét những đặc điểm của cá vây chân cổ
- Năm 1861 người ta đã phát hiện được di tích hóa thạch của chim cổ in trong đá, có niên đại khoảng 150 triệu năm về trước.
Đuôi dài có 23 đốt sống đuôi
Lông vũ
Vuốt sắc
Hóa thạch chim cổ
Hàm có răng
Đuôi dài
Ảnh minh họa cho Di tích hóa thạch chim cổ được phục chế
- Trên hóa thạch này, chim cổ vẫn mang nhiều đặc điểm của bò sát
Di tích của nắp mang
Hoá thạch cá vây chân cổ
Vây đuôi
Chi năm ngón
? Quan sát hình ảnh và cho biết đặc điểm nào của lưỡng cư cổ giống với cá vây chân cổ
Cả 2 đều có vây đuôi, vảy và nắp mang
Hóa thạch lưỡng cư cổ
Vảy
? Quan sát hình và cho biết lưỡng cư cổ có đặc điểm nào giống lưỡng cư ngày nay
Giống: Có 4 chi, 5 ngón
3 ngón đều có vuốt
Hàm có răng
Đuôi dài có 23 đốt sống đuôi
Lông vũ, cánh
Chân có 3 ngón trước, 1 ngón sau
? Quan sát hình trên và cho biết đặc điểm giống nhau của chim cổ và bò sát ngày nay
Giống nhau: Hàm có răng, đuôi dài, ngón có vuốt
Những đặc điểm giống và khác nhau đó nói lên điều gì về mối quan hệ họ hàng giữa các nhóm động vật?
- Lưỡng cư có nguồn gốc từ cá vây chân cổ.
- Chim có nguồn gốc từ bò sát cổ.
Trả lời
KẾT LUẬN:
- Lưỡng cư cổ bắt nguồn từ cá vây chân cổ
- Bò sát cổ bắt nguồn từ lưỡng cư cổ
- Chim cổ bắt nguồn từ bò sát cổ
II – CÂY PHÁT SINH GIỚI ĐỘNG VẬT
Theo học thuyết tiến hóa, những cơ thể có tổ chức càng giống nhau phản ánh quan hệ nguồn gốc càng gần nhau. Người ta có thể minh họa quan hệ họ hàng giữa các loài sinh vật bằng một cây phát sinh
1. Động vật nguyên sinh
2. Ruột khoang
3. Giun dẹp
4. Giun tròn
5. Giun đốt
6. Thân mềm
7. Chân khớp
8. Động vật có xương sống
Cây phát sinh là một sơ đồ hình cây phát ra những nhánh từ một gốc chung ( tổ tiên chung). Các nhánh ấy lại phát ra những nhánh nhỏ hơn từ những gốc khác nhau và tận cùng bằng một nhóm động vật. Kích thước của các nhánh trên cây phát sinh càng lớn bao nhiêu thì số loài của nhánh đó càng nhiều bấy nhiêu. Các nhóm có cùng nguồn gốc có vị trí gần nhau thì có quan hệ họ hàng gần nhau hơn. Ví dụ : Cá, Bò sát, Chim và Thú có quan hệ họ hàng gần với nhau hơn so với quan hệ họ hàng của chúng với Giáp xác, Nhện và Sâu bọ.

Cây phát sinh giới động vật cho biết mức độ quan hệ họ hàng của các nhóm động vật
Cây phát sinh giới động vật biểu thị điều gì?
Nhóm có vị trí gần nhau, cùng nguồn gốc có quan hệ họ hàng gần hơn nhóm ở xa
Mức độ quan hệ họ hàng được thể hiện trên cây phát sinh như thế nào?
Vì kích thước trên cây phát sinh lớn thì số loài đông.
Tại sao khi quan sát cây phát sinh lại biết được số lượng loài của nhóm động vật nào đó?
Chân khớp có quan hệ gần với Thân mềm hơn.
Vì chúng bắt nguồn từ những nhánh có cùng một gốc chung và chúng có vị trí gần nhau hơn so với động vật có xương sống.
Ngành Chân khớp có quan hệ họ hàng gần với Thân mềm hay Động vật có xương sống hơn? Tại sao?
Thân mền có quan hệ với ngành Giun đốt gần hơn.
Vì có chung nhánh cây và gần nhau hơn.
Thân mềm có quan hệ họ hàng gần với ngành Ruột khoang hơn hay ngành Giun đốt hơn Tại sao
Khi một nhóm động vật mới xuất hiện, chúng phát sinh biến dị cho phù hợp với môi trường và dần dần thích nghi. Ngày nay do khí hậu ổn định, mỗi loài tồn tại có cấu tạo thích nghi riêng với môi trường.
Tại sao ngày nay vẫn còn tồn tại những động vật có cấu tạo phức tạp như động vật có xương sống bên cạnh động vật nguyên sinh có cấu tạo rất đơn giản ?
Trả lời
Khi nhìn cây phát sinh giới động vật chúng ta biết được điều gì?
Cây phát sinh phản ánh:
+ Mức độ quan hệ giữa các nhóm động vật
+ Quá trình tiến hoá của các nhóm động vật từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp.
+ Biết được số lượng của các nhóm động vật
Giới Động vật từ khi được hình thành đã có cấu tạo thường xuyên thay đổi theo hướng thích nghi với những thay đổi của điều kiện sống. Các loài động vật đều có quan hệ họ hàng với nhau. Người ta đã chứng minh lưỡng cư cổ bắt nguồn từ cá vây chân cổ, chim cổ và thú cổ bắt nguồn từ bò sát cổ... Qua cây phát sinh ta thấy được mức độ quan hệ họ hàng của các nhóm động vật với nhau, thậm chí còn so sánh được nhánh nào có nhiều hoặc ít hơn nhánh khác.
KẾT LUẬN:
Bạn có biết ?
Trái đất được ra đời 4 tỉ 600 triệu năm về trước. 3 tỉ triệu về trước vi khuẩn và vi khuẩn lam đã xuất hiện.
Ảnh chụp năm 1972
1 tỉ năm trước sinh vật đa bào xuất hiện, ban đầu là tập đoàn tảo, sau đó là rong biển
Bạn có biết ?
Choanoflagellate
900 triệu năm trước Choanoflagellate phát triển. Những sinh vật nguyên sinh này được xem là tổ tiên của toàn bộ giới động vật, đặc biệt là giun dẹp. Chúng có cấu trúc cơ bản và bằng chứng ADN cho thấy mối liên hệ gần gũi
Bạn có biết ?
Ruột khoang ( Sứa ) xuất hiện ở đại dương khoảng 600 triệu năm về trước
Bạn có biết ?
Giun dẹp cũng xuất hiện vào khoảng 600 triệu năm về trước. Là động vật sớm nhất có não đơn giản
Bạn có biết ?
Giun tròn xuất hiện vào Kỷ Ediacara, là một kỷ địa chất trong đại Tân Nguyên Sinh . Khoảng 635 triệu năm đến 542 triệu năm về trước
Bạn có biết ?
Ngành giun đốt có khoảng 9.000 loài thuộc 4 lớp khác nhau.
Bạn có biết ?
Mực Sepioteuthis sepioidea
Ngành Thân mềm xuất hiện vào Kỷ Ediacara hoặc Kỷ Cambri khoảng 542 triệu năm về trước
Bạn có biết ?
Một số loài Động vật chân khớp.
Từ trái sang, trên xuống
1. Hóa thạch bọ ba thùy Kolihapeltis
2. Lớp Miệng đốt Stylonurus
3. Bọ cạp Scorpio maurus
4. Giáp mềm Callinectes sapidus
5. Rết cái với trứng của nó
6. Bướm phượng Papilio glaucus
Ngành chân khớp xuất hiện vào khoảng 540 triệu năm về trước. Là động vật không có xương sống
Bạn có biết ?
Siêu lớp cá không hàm là động vật có xương sống đầu tiên xuất hiện trên trái đất thuộc bộ cá giáp vào khoảng 505 triệu năm trước.
Bạn có biết ?
Động vật có xương sống được chia ra thành 7 lớp khác nhau:
Lớp cá không hàm
Lớp cá sụn
Lớp cá xương
Lớp động vật lưỡng cư
Lớp động vật bò sát
Lớp chim
Lớp thú
Bạn có biết ?
Loài bò sát đầu tiên xuất hiện khoảng 600 triệu năm về trước
Chim khoảng 150 triệu năm
Con thú đầu tiên xuất hiện vào khoảng 200 triệu năm trước có hình dạng tựa như chuột sống trên cây cùng thời với khủng long, thú ăn thịt khoảng 65- 55 triệu năm trước
Bạn có biết ?
Thú răng kiếm đầu tiên xuất hiện là hổ ở Bắc Mĩ vào khoảng 1 triệu năm trước
Hươu sừng rộng xuất hiện khoảng 30 000 năm trước, khi khí hậu trái đất đã ấm hơn và một phần rừng rậm đã biến thành đồng cỏ
Bạn có biết ?
Voi ma mút xuất hiện khoảng 19 000 năm đến 10 000 năm trước, đúng vào thời kì băng hà, lúc đó 1 phần 3 trái đất đã bị băng tuyết bao phủ dày đặc.
Bạn có biết ?
Hóa thạch người – vượn cổ được tìm thấy có niên đại khoảng 3 triệu năm trước.
CHÀO TẠM BIỆT