Sự khác nhau giữa trục bánh xe bò ngày xưa và trục bánh xe đạp, trục bánh xe ôtô ngày nay?
Mất hàng chục thế kỉ để tạo ra sự khác biệt giữa hai loại trục bánh xe. Sự phát minh ra ổ bi
Bài 6:
LÖÏC MA SAÙT
I. THẾ NÀO LÀ LỰC MA SÁT?
Lực ma sát là lực:
Xuất hiện tại bề mặt tiếp xúc của các vật
Có tác dụng cản trở chuyển động của vật.
Vậy lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt vật khác.
II. CÁC LOẠI LỰC MA SÁT
1. LỰC MA SÁT TRƯỢT
Lực xuất hiện như hai trường hợp trên gọi là lực ma sát trượt.
C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kĩ thuật.
-Bánh xe ngừng quay trên mặt đường khi thắng mạnh.
-Trượt tuyết.
-Đẩy cái hòm trên mặt sàn.
Hòn bi đang lăn trên sàn rồi từ từ dừng lại. Tại sao?
Do có lực ma sát lăn tác dụng lên hòn bi và cản trở chuyển động của nó.
Fms
Vậy lực ma sát lăn xuất hiện trong trường hợp nào? Có tác dụng gì?
2. Lực ma sát lăn:
L?c ma s�t lan sinh ra khi m?t v?t lan tr�n b? m?t c?a v?t kh�c, c?n tr? chuy?n d?ng lan c?a v?t.
C2: Hãy tìm ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và kĩ thuật.
-? c�c ? bi c?a b? ph?n quay.
-Xe ch?y tr�n du?ng.
-D?y v?t n?ng tr�n con lan.
Hình 6.1b 3 người đẩy
thùng trượt trên sàn.
Hình 6.1a Chỉ 1 người đẩy
thùng trên những bánh xe.
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây, trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt, ma sát lăn?
Có ma sát lăn.
Có ma sát trượt
Hai trường hợp trên chứng tỏ:
độ lớn ma sát lăn rất nhỏ
so với ma sát trượt.
Người ta tính được nếu thay ma sát trượt bằng
ma sát lăn có thể giảm lực ma sát đến 30 lần.
Hai loại lực ma sát trượt và ma sát lăn có điểm gì giống nhau?
Đều xuất hiện khi vật này chuyển ñộng trên bề mặt của vật khác.
Đều có tác dụng ngăn cản chuyển động, vì vậy lực ma sát luôn ngược chiều chuyển động của vật.
Vậy nếu một vật đứng yên có chịu tác dụng của lực ma sát không? Chịu tác dụng trong trường hợp nào?
3.Lực ma sát nghỉ:
TN:Hình 6.2
trang 22 SGK
Fk
Fms
C4:Tại sao trong TN trên, mặc dù có lực kéo
tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?
Vật đứng yên chứng tỏ giữa mặt bàn với vật có một
lực cản. Lực này đặt lên vật cân bằng với lực kéo để
giữ cho vật đứng yên.
Lực này gọi là lực ma sát nghỉ.
Lực ma sát nghỉ:
Chỉ xuất hiện khi có ngoại lực tác dụng lên vật đang đứng yên.
Giữ cho vật không bị trượt hoặc lăn khi vật bị tác dụng của lực khác.
C5: Hãy tìm các VD khác về lực ma sát nghỉ trong đời sống và ki thu?t.
-Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi di chuy?n.
-Ma sát ở băng truyền tải trong các nhà máy.
-Ma sát ở dây cu-roa.
Lực ma sát có lợi hay có hại?
Có lợi
Làm giảm ma sát
Làm tăng ma sát
Cách làm giảm ma sát
Cách làm tăng ma sát
Tra dầu mỡ
thường
xuyên
Gắn ổ bi
Thay ma sát
trượt
thành ma
sát lăn,bề
mặt nhẵn…
Tăng độ nhám bề mặt, bánh xe có khía, rãnh sâu….
Có hại
III. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KI THUẬT
VI. VẬN DỤNG :
Hãy giải thích
các hiện
tượng sau và
cho biết trong
các hiện
tượng n�y
ma sát có
ích hay có hại:
Giải thích: Khi đi trên sàn đá hoa mới lau d? bị ngã vì lực ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nh?, nh? cĩ ma s�t ta m?i khơng b? ng�.
Ma sát trong trường
hợp n�y có ích.
Khi đi trên sàn đá hoa m?i
lau d? bị ngã.
Giải thích:Khi đó lực ma sát nghỉ giữa lốp xe và mặt đất quá nhỏ làm bánh xe quay trượt t?i ch?, nh? cĩ ma s�t xe m?i chuy?n d?ng du?c.
Ma sát trong trường hợp n�y có ích.
b. Ô tô chạy vào
đường có bùn
d? bị sa lầy.
Giải thích :Giầy đi lâu do ma sát trượt giữa mặt đất với đế giầy làm đế bị mòn.
Ma sát trong trường hợp n�y có hại.
c.Giầy đi lâu
đế bị mòn.
Giải thích : Ô tô nặng nên
mặt lớp sâu để tăng ma
sát tức tăng độ bám giữa
lốp xe với mặt đường. Do
đó khi chuyển động làm
xe không bị trượt,khi
thắng xe dể dừng lại.
Ma sát trong trường
hợp này có lợi.
d. Mặt lốp ô tô
phải có rãnh sâu hơn
xe đạp.
Giải thích: Để tăng ma sát giữa dây cung với dây đàn, nhờ đó đàn kêu to.
e. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo đàn cò hay violon
Lực ma
sát trượt
Lực ma
sát lăn
Lực ma
sát nghỉ
Lực ma
sát có lợi
Lực ma
sát có hại
Làm tăng ma sát :làm cho bề mặt gồ ghề,sần sùi, lốp xe
có rãnh,đế dép có khía cạnh
Làm giảm ma sát:Tra dầu mỡ,lắp vòng bi, làm nhẵn bề mặt
BT 6.2 :Trong các cách làm sau đây,cách nào giảm được lực ma sát?
A. Tăng độ nhám mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích mặt tiếp xúc.
CŨNG CỐ
BT 6.1 :Trường hợp nào sau đây không phải là lực ma sát ?
A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường.
B. Lực xuất hiện làm mòn đế giày.
C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn.
D. Lực xuất hiện giữa dây curoa với bánh xe truyền chuyển động.
CŨNG CỐ
BT 6.5 : Một ôtô chuyển động thẳng đều khi lực kéo của động cơ ôtô là 800N. Tính độ lớn của lực ma sát tác dụng lên các bánh xe ôtô (bỏ qua lực cản của không khí ).
CŨNG CỐ
Ô�tô chuyển động thẳng đều khi lực kéo cân bằng
với lực ma sát.
Vậy: Fms = Fkéo = 800N
nguon VI OLET
