Bài 6. Trợ từ, thán từ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH
Kiểm tra bài cũ :
1) Từ ngữ địa phương là gì?
Trong dãy từ sau đây, từ nào là từ địa phương?
Bàn ủi, lợn, bát, muỗng,bông, trúng tủ, phao, chén
-Từ địa phương là những từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số )địa phương nhất định.
-Các từ địa phương trong dãy từ trên là:
bàn ủi,bông,muỗng,chén
Kiểm tra bài cũ :
2.Thế nào là biệt ngữ xã hội?
Tìm 3 từ biệt ngữ xã hội?
-Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ chỉ sử dụng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
-Ví dụ: phao(tài liệu),học tủ(học đoán mò)
trúng tủ(trúng với sự đã chuẩn bị)
 Tầng lớp người đi học.
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
Tìm hi?u nghia c?a 3 c�u tr�n gi?ng v� kh�c nhau nhu th? n�o?
-Gi?ng: d?u thụng bỏo s? vi?c nú an com.
-Khỏc:Cõu b thờm t? nh?ng,cõu c thờm t? cú.
-Việc thêm từ những, có trong mỗi câu biểu thị ý nghĩa gì?
b, Đánh giá nó ăn nhiều ,quá mức bình thường
c,Đánh giá nó ăn ít, chưa đạt mức bình thường
Từ những và từ có dùng trong câu biểu thị thái độ gì của người nói đối với sự việc?
Từ những và từ có dùng để biểu thị thái độ nhấn mạnh,đánh giá người nói đối với sự vật,sự việc được nói đến trong câu.
I-Trợ từ:
Ví dụ:
a.Nó ăn hai bát cơm.
b.Nó ăn những hai bát cơm.
c.Nó ăn có hai bát cơm
-Gi?ng: d?u thụng bỏo s? vi?c nú an com.
-Khỏc:Cõu b thờm t? nh?ng
cõu c thờm t? cú.
Từ những và từ có gọi là trợ từ
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
Bài tập:.Em hãy đặt câu có các trợ từ: chính,đích,ngay và nêu tác dụng của 3 trợ từ này?

a.Nói dối là tự hại cho chính mình
b.Tôi đã gọi đích tên nó ra.
c.Bạn không tin ngay tôi ư?
Dùng để nhấn mạnh đối tượng được nói đến là:
mình,nó,tôi.
Bài tập:
a.Nói dối là tự hại cho chính mình
b.Tôi đã gọi đích tên nó ra.
c.Bạn không tin ngay tôi ư?
Từ việc phân tích từ những và từ có gọi là trợ từ,theo em trợ từ là gì?
?Ghi nh?( xem SGK)
Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật,sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.
Ví dụ: những,có,chính,đích,ngay…
-Gi?ng: d?u thụng bỏo s? vi?c nú an com.
-Khỏc:Cõu b thờm t? nh?ng
cõu c thờm t? cú.
Từ những và từ có gọi là trợ từ
I-Trợ từ:
Ví dụ:
a.Nó ăn hai bát cơm.
b.Nó ăn những hai bát cơm.
c.Nó ăn có hai bát cơm
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
II-THÁN TỪ
Đọc các VD sau:
aNày!Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn!Nó cứ làm in như nó trách tôi;nó kêu ư ử,nhìn tôi,như muốn bảo tôi rằng”A!Lão già tệ lắm!Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à”
(Nam Cao,Lão Hạc)
b.-Này,bảo bác ấy trốn đi đâu thì trốn.Chứ cứ nằm đấy chốc nữa họ vào thúc sưu,không có,họ lại đánh trói thì khổ.Người ốm rề rề như thế nếu lại phải một trận đòn ,nuôi mấy tháng cho hoàn hồn
-Vâng,cháu cũng đã nghĩ như cụ..Nhưng để cháo nguội,cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.
(Ngô Tất Tố,Tắt đèn)
Các từ này,a,vâng,trong đoạn trích biểu thị điều gì?
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
II-THÁN TỪ
1.Ví dụ:
-Abộc lộ tình cảm,cảm xúc
-Này,vânggọi đáp.
-Có thể làm thành một câu độc lập
-Có thể kết hợp những từ khác làm thành một câu ,thường đứng đầu câu
Qua tìm hiểu những nội dung trên ,em hiểu thán từ là gì?
Nhận xét cách dùng từ : này ,a ,vâng?
Các từ: này ,a ,vâng dùng để bộc lộ tình cảm,cảm xúc người nói hoặc dùng để gọi đáp.

TIẾT 24: TRỢ TỪ-THÁN TỪ
II-THÁN TỪ
1.Ví dụ:
-Abộc lộ tình cảm,cảm xúc
-Này,vânggọi đáp.
-Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm,cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp.Thán từ thường đứng ở đầu câu,có khi nó được tách ra thành một câu đặc biệt.
-Thán từ gồm 2 loại chính:
* Thán từ bộc lộ tình cảm,cảm xúc:
a, ái,ơ, ôi,ô hay,than ôi, trời ơi…
* Thán từ gọi đáp: này,ơi,vâng,dạ,ừ…
Ghi nhớ (xem SGK)
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
III-LUYỆN TẬP:
1-Cỏc tr? t? l�:
-chớnh (cõu a)
-ngay (cõu c)
-l� (cõu g)
-nh?ng (cõu i)
1-Trong các câu dưới đây từ in đậm nào là trợ từ,từ nào không phải là trợ từ?
a.Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.
b. Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm”Tắt đèn”
c.Ngay tôi cũng không biết đến việc này.
d.Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.
e.Cha tôi là công nhân.
g.Cô ấy đẹp ơi là đẹp.
h.Tôi nhớ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.
i.Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
III-LUYỆN TẬP:
2-Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong các câu sau:
a.Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến…Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gởi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gởi cho tôi lấy một đồng quà.
(Nguyên Hồng,Những ngày thơ ấu)
b. Hai đứa mê nhau lắm.Bố mẹ đứa con gái biết vậy,nên cũng bằng lòng gả.nhưng họ thách cưới nặng quá:nguyên tiền mặt phải mất 100 đồng bạc lại còn cau còn rượu…cả cưới nữa thì mát đến cứng hai trăm bạc.
(Nam Cao,Lão Hạc)
c.Tính ra cậu Vàng cậu ấy ăn khỏe hơn cả tôi, ông giáo ạ!
(Nam Cao,Lão Hạc)
d.Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám.
Tựa nhau trông xuống thế gian cười.
( Tản Đà,Muốn làm thằng Cuội)
2-Nghĩa của từ in đậm trong những câu sau là:
a.lấy:nhấn mạnh mức độ tối thiểu.
b.nguyên :nhấn mạnh chỉ riêng một thứ.
c.đến: nhấn mạnh mức độ nặng nề.
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
III-LUYỆN TẬP:
3-Chỉ ra thán từ trong các câu dưới đây(trích “Lão Hạc” của Nam cao)
a.Đột nhiên lão bảo tôi:
-Này!Thằng cháu nhà tôi đến một năm nay,chẳng có giấy má gì đấy ông giáo ạ!
À!Thì ra lão đang nghĩ đến thằng con lão.
b.-Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!..Nó mua về nuôi,định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt…
Ấy sự đời lại cứ thường như vậy đấy.
c.-Vâng!Ông giáo dạy phải!Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
d.Chao ôi!Đối với những người ở quanh ta nếu ta không cố tìm mà hiểu họ,thì ta chỉ thấy học gàn dở,ngu ngốc,bần tiện,xấu xa,bỉ ổi…
e.Hỡi ơi Lão Hạc!Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…
3-Cỏc thỏn t? l� :
a. N�y!,�!.
b.?y!
c.Võng!.
d.Chao ụi!
e.H?i oi
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
III-LUYỆN TẬP:
4.Các thán từ in đậm trong những câu sau đây bộc lộ những cảm xúc gì:
a.Chuột Cống chùi bộ râu và gọi đám bộ hạ:”Kìa chúng bay đâu,xem thằng Nồi Đồng hôm nay có gì chén được không?”
Lũ chuột bò lên chạn leo lên bát Nồi Đồng.Năm sáu thằng xúm lại húc mõm vào cố mãi mới lật được cái vung nồi ra:”Ha ha!Cơm nguội!Lại có một bát cá kho!Cá rô kho khế:Vừa dừ vừa thơm.Chít chít,anh em ơi lại đánh chén đi thôi!)
(Nguyễn Đình Thi,Cái tết của Mèo Con)
Bác Nồi Đồng run như cầy sấy:”Bùng boong. Ái ái! Lạy các cậu các ông ăn thì ăn,nhưng đừng đánh đổ tôi xuống đất.Cái chạn cao thế này,tôi ngã xuống không vỡ cũng bẹp chết mất”.
b.Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ,Nhớ rừng)
4-Cỏc thỏn t? in d?m trong nh?ng cõu sau b?c l? nh?ng c?m xỳc:
a- Ha ha! ?bi?u th? s? thớch chớ.
�i ỏi! ? bi?u th? s? s? hói.
b-Than ụi! ? t? ý ti?c nu?i.
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
III-LUYỆN TẬP:
5. Đặt 5 câu với 5 thán từ khác nhau:
5- Chao ôi! Trăng đến rằm là trăng tròn.
-Mẹ ơi! Con đi học.
-Ừ! Con đi học đi.
-Ủa! Bạn đến hồi nào vậy?
Vâng! Tôi mới đến.
6.Hãy giải thích ý nghĩa câu tục ngữ:
“Gọi dạ, bảo vâng”
6-Câu tục ngữ “Gọi dạ ,bảo vâng” dạy ta cáh sử dụng thán từ gọi đáp biểu thị sự lễ phép.
?C?NG C? -HU?NG D?N T? H?C:
Củng cố:
-Trợ từ là gì?
Bài vừa học:
-Học thuộc các ghi nhớ.
-Xem lại các bài tập trên.
-Bài tập về nhà:Viết đoạn văn ngắn(khoảng 10 câu)trong đó có dùng trợ từ-thán từ.
Bài sắp học:
Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự.
-Đọc đoạn văn của Nguyên Hồng tr/72-73.
-Trả lời câu hỏi SGK.
-Suy nghĩ và tập làm trước bài tập 1,2 phần luyện tập.
TIẾT 24: TRỢ TỪ - THÁN TỪ
-Thế nào là thán từ?





XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHOẺ QUÝ THẦY CÔ.
Giáo viên: Dương Thị Hậu