Bài 8. Cấu tạo và tính chất của xương

- Từ hình ảnh bên, hãy suy ra bộ xương có những chức năng gì?
- Bộ xương người gồm 3 phần chính: xương đầu, xương thân, xương chi.
- Là bộ phận nâng đỡ, bảo vệ cơ thể.
- Là chỗ bám của các cơ.
TIẾT 8 CHỦ ĐỀ: VẬN ĐỘNG

Bài 8 Cấu tạo và tính chất của xương
I. Cấu tạo của xương
II. Sự to ra và dài ra của xương

NỘI DUNG:
III. Thành phần hóa học và tính chất của xương

I. Cấu tạo của xương
1. Cấu tạo của xương dài
Quan sát hình vẽ hãy mô tả cấu tạo của xương dài?
Sụn
Mô xương xốp
Nan xương
Ai chỉ cho em biết các chú thích của hình sau ?
Mô xương xốp
Đầu
dưới
Thân
xương
Mô xương xốp
Sụn
khớp
Đĩa sụn
Màng xương
Mô xương cứng
Khoang tủy
Đầu
trên
Mô xương cứng
Sụn đầu khớp
Màng
trong
xương
Tủy vàng
Mô xương cứng
Màng xương
Sợi liên kết
Mạch
máu
Cấu tạo hình ống của thân xương, nan xương ở đầu xương xếp vòng cung có ý nghĩa gì?
Ứng dụng trong đời sống?
Cấu tạo hình ống giúp xương nhẹ và vững chắc.
Nan xương xếp vòng cung có tác dụng phân tán lực tác động lên xương, làm tang khả năng chịu lực.
Người ta ứng dụng xương hình ống và cấu trúc hình vòm vào kiến trúc xây dựng=>đảm bảo độ bền vững và tiết kiệm nguyên liệu.Như xây trụ cầu, cột, vòm cửa,…..
2. Chức năng của xương dài
Sụn bọc đầu xương.
- Mô xương xốp gồm các nan xương
- Giảm ma sát trong khớp xương.
- Phân tán lực tác động.
- Tạo các ô chứa tủy đỏ xương
Màng xương
Mô xương cứng
Khoang xương
- Giúp xương phát triển to về bề ngang.
Chiu lực, đảm bảo vững chắc.
Chứa tuỷ đỏ ở trẻ em, sinh hồng cầu; chứa tuỷ vàng ở người lớn.
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
2.Chức năng của xương dài :
3. Cấu tạo xương ngắn và xương dẹt
Đọc thông tin trong SGK và quan sát hình vẽ cho biết cấu tạo của xương ngắn và xương dẹt?
Không có cấu tạo hình ống
-Ngoài là mô xương cứng (mỏng )
-Trong toàn là mô xương xốp ,chứa tuỷ đỏ
II. Sự to ra và dài ra của xương
Đọc thông tin trong sách, quan sát hình 8.4 và 8.5
Sụn tăng trưởng ở xương trẻ em
Vai trò của sụn tăng trưởng trong sự dài ra của xương
Hình 8-5: Vai trò của sụn tăng trưởng trong sự dài ra của xương
Dựa vào kiến thức toán học :Em hãy nhận xét khoảng cách hai điểm B và C ,A và B ,C và D ban đầu với sau vài tháng làm thí nghiệm ?
Sau vài tháng nhận thấy :khoảng cách hai đỉnh B và C không đổi ,còn khoảng cách giữa các đỉnh Avà B ,C và D dài hơn trước
Về mặt cấu tạo thì đoạn AB và CD có gì khác đoạn BC ?
Đoạn AB và đoạn CD có sụn tăng trưởng, còn đoạn BC không có sụn tăng trưởng.
Từ đó em hãy rút ra vai trò của sụn tăng trưởng ?
Sụn tăng trưởng giúp xương dài ra .

Hãy giải thích xương dài ra như thế nào ?
Bề ngang của xương to ra là nhờ phần nào của xương ?
Xương to ra về bề ngang do sự phân chia của các tế bào ở màng xương .
- Xương dài ra do sự phân chia các tế bào ở lớp sụn tăng trưởng.
- Xương to thêm nhờ sự phân chia của các tế bào ở màng xương.
Cho biết xương to ra và dài ra do đâu?
II. Sự to ra và dài ra của xương
Hình 8-4: Phim chụp sụn tăng trưởng ở xương trẻ em
Ở tuổi dậy thì các tế bào của sụn tăng trưởng phân chia rất nhanh nên đây là lứa tuổi có sự thay đổi nhanh về chiều cao .Vì thế chúng ta cần có chế độ dinh dưỡng hợp lí và tập thể dục thể thao vừa sức, thường xuyên, đều đặn để bộ khung xương phát triển tốt và khỏe mạnh.
Dựa vào kiến thức môn thể dục em hãy kể tên một số môn thể thao giúp phát triển chiều cao nhanh ?
Một số môn thể thao giúp phát triển nhanh chiều cao như :bơi lội ,bóng đá,bóng rổ ,cầu lông hay đi xe đạp ….


Dựa vào kiến thức môn ……………Em hãy cho biết chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp phát triển nhanh chiều cao ?
Chế độ dinh dưỡng hợp lý là :bữa ăn phải đủ bốn nhóm chất :gluxit- protein –lipit và tinh bột.Ngòai ra phải cung cấp thêm vitamin và khoáng chất đặc biệt là canxi.Canxi có nhiều trong tôm ,cua ,tép trứng ,sữa đậu nành và các loại rau .Cần ăn uống đa dạng các loại thức ăn ,không kiêng kem và thường xuyên tắm nắng để phát triển chiều cao tối ưu
Chiều cao trung bình của người Việt Nam là 1,64 m ở nam và 1,53 m ở nữ, thấp hơn so với nhiều nước. Cứ 10 năm, chiều cao người Việt chỉ tăng thêm 1 cm.
Nhìn vào trên ta thấy chiều cao trung bình của ngườì Việt Nam thấp hơn rất nhiều so với các nước trên thển giới .Nên các em đang ở lứa tuổi phát triển là những chủ nhân tương lai của đất nước phải về nhà lựa chọn cho mình một môn thể thao phù hợp và tích cực luyện tập kết hợp với ăn uống đủ chất dinh dưỡng để phát triển được chiều cao tối ưu. Góp phần nâng cao chiều cao của nước nhà .
THÍ NGHIỆM 1 :
Bọt khí
Ngâm xương trong axit để làm gì ? Chất nào đã hòa tan trong dd axit ? Chất nào còn lại ? Từ kết quả thí nghiệm suy ra tính chất gì ?
Suy đoán xem xương cứng hay mềm ?
THÍ NGHIỆM 2 :
Đốt xương thì chất nào bị cháy ?
Chất nào còn lại trong xương ?
Suy ra tính chất gì ?
III. Thành phần hóa học và tính chất của xương
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Thí nghiệm1: Lấy một xương đùi ếch trưởng thành .Ngâm trong cốc đựng dung dịch axit clohidric 10% .Sau 10-15 phút lấy ra ,thử uống cong xem xương cứng hay mềm ?
Có hiện tượng nổi bọt khí
Khí CO2 chứng tỏ xương có muối CaCO3.
2HCL + CaCO3. -> CACL2 + CO2 +H2O
-Xương mềm dẻo, uốn cong được.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Thí nghiệm 2: Đốt một xương đùi ếch trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi xường không cháy nữa ,không còn thấy khói bay lên .Bóp nhẹ phần xương đã đốt .Có nhận xét gì ?
Xương cháy có mùi khét
Cháy chỉ có thể là chất hữu cơ
Đốt xương bóp thấy xương vỡ vụn ra
Xương gồm 2 thành phần chính là : chất cốt giao ( hữu cơ ) và muối khoáng( Chủ yếu là Canxi.
 Chất hữu cơ giúp xương có tính đàn hồi , mềm dẻo .
 Chất khoáng giúp xương có tính bền chắc.
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Từ các thí nghiệm trên, em có thể rút ra kết luận gì về thành phần, tính chất của xương?
Xương gồm 2 thành phần hoá học là:cốt giao và muối khoáng (chủ yếu là canxi ). Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xương bền chắc và có tính mềm dẻo.
Xương có hai đặc tính cơ bản: mềm dẻo và bền chắc. Nhờ tính mềm dẻo nên xương có thể chống lại tất cả các lực cơ học tác động vào cơ thể, nhờ tính bền chắc mà bộ xương có thể nâng đỡ cơ thể. Độ bền chắc của xương người trưởng thành có thể gấp 30 lần so với loại gạch tốt. Sở dĩ xương có được hai tính chất trên là nhờ vào thành phần hóa học. Xương được cấu tạo từ 2 chất chính: một loại chất hữu cơ gọi là cốt giao và một số chất vô cơ là các muối can-xi. Chất khoáng làm cho xương bền chắc, cốt giao đảm bảo tính mềm dẻo. Tỉ lệ cốt giao thay đổi tùy theo tuổi. Trong xương người trưởng thành, cốt giao chiếm 1/3 còn các muối can-xi chiếm khoảng 2/3. Nếu ta đem tách riêng hai chất này thì xương không đạt đủ hai đặc tính trên.
Về tỉ lệ chất cốt giao thay đổi theo lứa tuổi . Ở trẻ em cốt giao nhiều hơn nên xương mềm dẻo hơn, còn người già cốt giao ít hơn.
Tại sao xương người già giòn ,dễ gãy?


Thành phần cốt giao ít nên giòn dễ gãy.
Xương người già dòn dễ gãy và các tế bào xương không còn khả năng phân chia vì thế xương người già khi bị gãy sẽ lâu lành hơn trẻ em. Còn xương trẻ em các tế bào còn khả năng phân chia nên nhanh chóng hình thành các tế bào xương mới vì thế dễ tạo ra các tật ở chỗ bị gãy nếu ta băng bó không cẩn thận.
- Xương gồm 2 thành phần hoá học là:cốt giao và muối khoáng (chủ yếu là canxi ). Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xương bền chắc và có tính mềm dẻo.
BÀI TẬP: Hãy xác định các chức năng tương ứng với các phần của xương:
Sụn đầu xương
Sụn tăng trưởng
Mô xương xốp
Mô xương cứng
Tủy xương
Sinh ra hồng cầu, chứa mỡ ở người già.
Giảm ma sát trong khớp.
Xương lớn lên về bề ngang
Phân tán lực, tạo ô chứa tủy
Chịu lực.
Xương dài ra.
Về nhà học bài, trả lời câu hỏi SGK.
- Đọc phần “Em có biết”.
- Chuẩn bị trước bài mới.