Bài 9. Quan hệ quốc tế trong và sau thời kì Chiến tranh lạnh

Trường THPT Lý Chính Thắng
Hà Tĩnh

Giáo viên: Phan Trung Kiên
CHúc các em có giờ học hứng thú và bổ ích
Hình ảnh trên phản ánh điều gì trong Quan hệ quốc tế sau chiến tranh thế giới thứ hai?


QUAN HỆ QUỐC TẾ
(1945 - 2000)
CHƯƠNG IV
BÀI 9
QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH LẠNH
1. Mâu thuẫn Đông – Tây và sự khởi đầu của chiến tranh lạnh
LIÊN XÔ
MĨ
Dựa vào hai bức hình dưới đây hãy phân tích về mâu thuẫn giữa hai nước Liên Xô và Mĩ


Hãy nêu và phân tích nguồn gốc dẫn tới chiến tranh lạnh giữa hai phe – tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa
- Do sự đối lập về mục tiêu và chiến lược giữa 2 cường quốc Liên Xô và Mỹ:
+ Liên Xô: Chủ trương duy trì hòa bình, an ninh thế giới bảo vệ CNXH và ủng hộ phong trào cách mạng thế giới

+ Mĩ: Ra sức chống phá Liên Xô và các nước XHCN, đàn áp phong trào cách mạng thế giới nhằm thực hiện mưu đồ bá chủ thế giới.
Nguồn gốc
Liên xô
Mĩ
Duy trì hòa bình, an ninh thế giới bảo vệ CNXH. Ủng hộ phong trào cách mạng thế giới.
Ra sức chống phá Liên Xô và các nước XHCN, đàn áp phong trào cách mạng thế giới.
=>Sự mâu thuẫn về mục tiêu, chiến lược Xô – Mĩ.
- Ngày 12/3/1947, Mĩ chính thức phát động chiến tranh lạnh thông qua bài diễn văn đọc trước quốc hội Mĩ của Tổng thống Tơruman.
Thông điệp của tổng thống Mĩ Tơruman tại Quốc Hội ngày 12-3-1947
Những hành động cụ thể của hai cường quốc Xô - Mĩ dẫn tới chiến tranh lạnh giữa hai phe – tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa
Về kinh tế:
Đầu tháng 6/1947, Mĩ đề ra “Kế hoạch Mácsan” để giúp các nước Tây Âu khôi phục kinh tế nhưng mục đích là khống chế và chi phối các nước này.
=> Tạo nên sự phân chia đối lập về kinh tế và chính trị giữa Tây Âu và Đông Âu
HÀNH ĐỘNG
Bản đồ các nước đã nhận viện trợ
theo Kế hoạch Marshall. 
Ngoại trưởng Mĩ
G. Mácsan
HÀNH ĐỘNG
Kinh tế:
1/1949, Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) nhằm hợp tác, giúp đỡ các nước XHCN.
HÀNH ĐỘNG
Tháng 1- 1949, Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế ( SEV)
Quân sự:
+ 4/4/1949, Mĩ thành lập khối quân sự Bắc Đại tây Dương (NATO) nhằm chống LX và XHCN Đông Âu
HÀNH ĐỘNG
4/1949, Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương
( NATO)
Quân sự:
5/1955, thành lập Tổ chức Hiệp ước Vácsava mục đích phòng thủ của các nước XHCN.
HÀNH ĐỘNG
Trụ sở NATO tại Bruxells – Bỉ
I - MÂU THUẨN ĐÔNG – TÂY VÀ SỰ KHỞI ĐẦU CỦA CHIẾN TRANH LẠNH
BÀI 9
QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH LẠNH
Khối quân sự Vácxava
Khối quân sự NATO
Với những sự kiện này đã đánh dấu sự xác lập của trật tự 2 phe, 2 cực. Chiến tranh lạnh bao trùm toàn thế giới.
NATO
CENTO
SEATO
ANZUS
VACXAVA
Quân số
5.373.100
3.660.200
Xe tăng
Máy bay chiến đấu
Tàu chiến các loại
Vũ khí hạt nhân chiến lược
59.470
30.690
7.130
7.876
102
499
1.398
1.018
Bảng so sánh lực lượng quân sự giữa hai khối NATO và Vacsava (giữa thập kỉ 70)
LIÊN XÔ
MĨ
600
8500
5500
10100
4000
1800
9000
11200
6000
2800
1965
1970
1975
1980
1985
Biểu đồ về việc chạy đua vũ trang giữa Liên Xô và Mĩ
KẾ HOẠCH
MÁC SAN 6/1947
Khống chế
TỔ CHỨC
QUÂN SỰ NATO
4/1949 – chống XHCN
T? CH?C
VACSAVA 5/1955
Phịng th?
TỔ CHỨC SEV
1/1949 – Tương trợ
TƯ BẢN CHỦ NGHĨA

TÂY ÂU
MĨ
LIÊN XÔ
ĐÔNG ÂU
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Sơ đồ hành động của Mĩ và Liên Xô trong
Chiến tranh lạnh
Hình thành sự đối lập về kinh tế, chính trị và quân sự giữa 2 phe TBCN và XHCN;
Trật tự 2 cực xác lập do Mĩ và Liên Xô đứng đầu.
HẬU QUẢ
Chiến tranh lạnh làm cho thế giới luôn trong tình trạng căng thẳng
BÀI 9
QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH LẠNH
III - XU THẾ HOÃN ĐÔNG – TÂY VÀ CHIẾN TRANH LẠNH CHẤM DỨT
Những sự kiện chứng tỏ xu thế hòa hoãn 2 phe TBCN và XHCN ?
+ Đầu những năm 70, Liên Xô và Mĩ đã có nhiều cuộc gặp gỡ thương lượng.
+ 11/1972, Hiệp định về những cơ sở của quan hệ Đông Đức và Tây Đức
BÀI 9
QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH LẠNH
III - XU THẾ HOÃN ĐÔNG – TÂY VÀ CHIẾN TRANH LẠNH CHẤM DỨT
+ Định ước Henxiki (8-1975) khẳng điịnh những nguyên tắc trong quan hệ giữa các quốc Châu Âu.
+ Tháng 12-1989, tại đảo Manta (Địa Trung Hải) hai nhà lãnh đạo là M.Goocbachốp (Liên Xô) và G.Busơ (Mĩ) đã chính thức tuyên bố chấm dứt chiến tranh lạnh, mở ra thời kì sau chiến tranh lạnh
Bush, Gorbachov tại Hội nghị Malta,1989
Vì sao hai cường quốc Xô - Mĩ lại đi đến tuyên bố chấm dứt chiến tranh lạnh
* Nguyên nhân Xô - Mỹ kết thúc “chiến tranh lạnh”:

- Cả 2 nước đều quá tốn kém và suy giảm “thế mạnh” nhiều mặt
- Đức, Nhật, Tây Âu vương lên mạnh trở thành đối thủ cạnh tranh gay gắt với Mỹ
- Liên Xô lâm vào tình trạng trì trệ, khủng hoảng
- Xô, Mỹ thoát khỏi thế đối đầu để ổn định và nâng cao vị thế của mình
BÀI 9
QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH LẠNH
IV - THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH
Xu thế phát triển thế giới sau chiến tranh lạnh ?
- Trật tự thế giới 2 cực đã tan rã. Trật tự thế giới mới đang trong quá trình hình thành theo xu hướng “đa cực” với sự vươn lên của Mĩ, Liên Minh Châu Âu, Nhật Bản, Nga và Trung Quốc…
- Các quốc gia hầu như đều điều chỉnh chiến lược phát triển, tập trung vào phát triển kinh tế.
- Mĩ ra sức thiếp lập trật tự thế giới “đơn cực” để làm bá chủ thế giới.
BÀI 9
QUAN HỆ QUỐC TẾ TRONG VÀ SAU THỜI KÌ CHIẾN TRANH LẠNH
IV - THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH
- Sau Chiến tranh lạnh, tuy hòa bình thế giới được củng cố, nhưng xung đột, tranh chấp và nội chiến lại xảy ra ở nhiều khu vực.

- Vụ khủng bố ngày 11-9-2001 ở Mĩ đã gây ra những khó khăn, thách thức mới đối với hòa bình, an ninh của các dân tộc.
- Những di chứng của thời kì Chiến tranh lạnh
- Những xung đột quân sự gay gắt do những bất đồng, mâu thuẫn về sắc tộc, tôn giáo, tranh chấp lãnh thổ...
- Chủ nghĩa khủng bố quốc tế, nhất là từ sau sự kiện ngày 11/09/2001 và như Fidel Castro nhấn mạnh:
"Chủ nghĩa khủng bố ngày nay là một hiện tượng
nguy hiểm không thể bào chữa được về mặt đạo lí và cần phải được loại trừ"
Sau Chiến tranh lạnh, tuy hoà bình thế giới được củng cố, nhưng thế giới còn chất chứa nhiều nguy cơ mất ổn định, đe doạ hoà bình an ninh thế giới. Đó là nguy cơ nào?
Ngày nay, sức mạnh của các quốc gia dựa trên 4 yếu tố :
- Một nền sản xuất phồn vinh
- Một nền tài chính vững mạnh
- Một nền công nghệ có trình độ cao
- Một lực lượng quốc phòng hùng mạnh
Từ sau Chiến tranh lạnh, sức mạnh của các quốc gia dựa trên những yếu tố nào?