Chào mừng Cô và các bạn đến với buổi thuyết trình của nhóm 3 ngày hôm nay .
Nguyễn Võ Thanh Tuyền
Nguyễn Thị Yến Nhi
Đặng Kim Ngân
Đặng Thị Như Ý
Nguyễn Hương Cầm
Võ Nguyễn Mỹ Tuyền
Trần Gia Huệ
Lê Thị Quỳnh Như
CHỦ ĐỀ 4
CÁC CẶP PHẠM TRÙ CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật
Cái chung và cái riêng
Nguyên nhân và kết quả
Nội dung và hình thức
Là phạm trù dùng để chỉ những mặt, những thuộc tính giống nhau ở nhiều sự vật, hiện tượng, quá trình riêng lẻ.
Cái chung
PHẠM TRÙ CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG & CÁI ĐƠN NHẤT.
Là phạm trù dùng để chỉ một sự vật, một hiện tượng, một quá trình riêng lẻ nhất định.
Cái riêng
PHẠM TRÙ CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG & CÁI ĐƠN NHẤT.
Là phạm trù dùng để chỉ những nét, những mặt, những thuộc tính, chỉ có ở một kết cấu vật chất nhất định và không lặp lại ở bất kì một kết cấu nào khác.
Cái đơn nhất
PHẠM TRÙ CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG & CÁI ĐƠN NHẤT.
Mối quan hệ biện chứng của cái chung, cái riêng, cái đơn nhất
Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng
Cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ đưa đến cái chung
Cái chung là 1 bộ phận của cái riêng, còn cái riêng không gia nhập vào cái chung
Cái đơn nhất có thể biến thành cái chung và cái chung có thể biến thành cái đơn nhất
Ý nghĩa phương pháp luận của cái chung, cái riêng, cái đơn nhất
Phải xuất phát từ cái riêng để tìm cái chung
Cần nghiên cứu cải biến cái chung khi áp dụng vào cái riêng
Không lảng tránh giải quyết những vấn đề chung khi giải quyết những vấn đề riêng
Khi cần thiết cần tạo cho cái đơn nhất biến thành cái chung và ngược lại
VÍ DỤ
Cái chung của thủ đô là thuộc tính “trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của một quốc gia”. Nhưng, từng thủ đô cụ thể còn có nhiều nét riêng khác về diện tích, dân số, vị trí địa lý, v.v. Cho nên, một thủ đô cụ thể – với tư cách là cái riêng – có nhiều đặc điểm, thuộc tính hơn thủ đô (với tư cách là cái chung). Do vậy, cái riêng phong phú hơn cái chung. Nhưng rõ ràng, thuộc tính “trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của một quốc gia dân tộc” sâu sắc hơn, nó phản ánh được bản chất sâu xa, ổn định, bền vững của thủ đô, những thuộc tính về dân số, vị trí, diện tích, v.v không nói lên được bản chất của thủ đô.
PHẠM TRÙ NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ.
PHẠM TRÙ NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ.
Cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản là nguyên nhân đưa đến kết quả là cuộc cách mạng vô sản nổ ra.
VÍ DỤ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ.
Nguyên nhân sinh ra kết quả như thế nào?
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ.
VÍ DỤ
Bão
Thiệt hại
Nguyên nhân
Kết quả
Tuy nhiên
Nguyên nhân và kết quả không chỉ có mối liên hệ về thời gian
VÍ DỤ
Sấm luôn luôn đến sau chớp, nhưng chớp không phải là nguyên nhân của sấm, mà là do sự phóng điện rất mạnh từ các đám mây tích điện, tốc độ lan truyền của ánh sáng lớn hơn tốc độ lan truyền của âm thanh nên ta thường thấy chớp trước khi nghe tiếng sấm.
Cùng một nguyên nhân có thể sinh ra nhiều kết quả khác nhau tùy vào hoàn cảnh cụ thể
Đốt ngọn lửa vào đèn dầu
Có ánh sáng để mọi người làm việc
Bấc ngắn, dầu dần cạn đi
Làm tăng nhiệt độ môi trường xung quanh
Cùng một kết quả có thể được gây nên từ nhiều nguyên nhân khác nhau
Vật thể nóng lên
Do cọ xác
Mặt trời chiếu vào
Do bị đốt nóng
TÍNH CHẤT
TÍNH TẤT YẾU
TÍNH KHÁCH QUAN
TÍNH PHỔ BIẾN
TÍNH KHÁCH QUAN
Sự vật hiện tượng tồn tại ngoài ý muốn của con người
Không phụ thuộc vào việc ta nhận thức được nó hay không
VÍ DỤ
Người cổ đại không tìm ra nguyên nhân của các hiện tượng tự nhiên nhưng người hiện đại đã tìm ra nguyên nhân của chúng
TÍNH PHỔ BIẾN
Mọi sự vật hiện tượng đều có nguyên nhân nhất định
Không có hiện tượng nào là không có nguyên nhân
VÍ DỤ
TÍNH TẤT YẾU
Một nguyên nhân nhất định trong một hoàn cảnh nhất định chỉ có thể gây ra một kết quả nhất định
VÍ DỤ
Nước cất ở áp suất 1 atm luôn sôi ở 1000C
Sắt để ngoài không khí sẽ bị gỉ
Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGUYÊN NHÂN – KẾT QUẢ
Cơ sở lý luận để giải thích một cách đúng đắn mối quan hệ nhân – quả.
Muốn khắc phục một hiện tượng tiêu cực thì phải tiêu diệt nguyên nhân sinh ra nó.
Phân loại nguyên nhân, tìm ra nguyên nhân cơ bản, nguyên nhân chủ yếu giữ vai trò quyết định đối với kết quả.
Biết sử dụng sức mạnh tổng hợp của nhiều nguyên nhân để tạo ra kết quả nhất định.
PHẠM TRÙ NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC.
Tổng hợp tất cả những mặt, những yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật.
Nội dung
Cách tổ chức kết cấu của nội dung, là mối liên hệ ổn định giữa các mặt, các yếu tố, bộ phận tạo thành nội dung.
Hình thức
VÍ DỤ
Một cái bàn học là toàn bộ những vật liệu gỗ, đinh,…là nội dung còn hình thức là sự sắp xếp những nguyên vật liệu đó.
TÍNH CHẤT VÀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC.
Thống nhất
HÌNH THỨC
NỘI DUNG
Lực lượng sản xuất là nội dung, Quan hệ sản xuất là hình thức(với tư cách là cơ sở hạ tầng thì nó lại là nội dung, kiến trúc thượng tầng lại là hình thức)
TÍNH CHẤT VÀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC.
HÌNH THỨC
NỘI DUNG
Quyết định
Để đáp ứng nội dung, nhiệm vụ các chức năng của nhà nước thay đổi thì hình thức bộ máy của nhà nước cũng thay đổi
TÍNH CHẤT VÀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC.
HÌNH THỨC
NỘI DUNG
Tác động trở lại
Dưới một hình thức kinh doanh phù hợp, số lượng vốn của doanh nghiệp không ngừng tăng lên. Đến 1 giai đoạn nhất định, nó đòi hỏi phải thay đổi cách thức tổ chức kinh doanh cũ, xác lập cách thức kinh doanh mới để bảo toàn vốn cũ và không ngừng thực hiện sự tăng trưởng của doanh nghiệp
TÍNH CHẤT VÀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC.
HÌNH THỨC
NỘI DUNG
Phải phù hợp
Trang bìa của một cuốn sách phải phụ thuộc vào nội dung của cuốn sách đó
Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN.
Cần tránh sự tách rời giữa nội dung và hình thức
Khi xem xét sự vật, hiện tượng trước tiên cần căn cứ vào nội dung
Cần biết sử dụng nhiều hình thức để phục vụ cho một nội dung nhất định
Thường xuyên đổi mới nội dung và hình thức hoạt động cho phù hợp với tình hình mới
Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức
Trong hoạt động thực tiễn cần lưu ý: Nắm được chìa khóa là cái chung sẽ giải quyết được cái riêng. Không nên tuyệt đối hóa cái chung hoặc cái riêng. Trong hoạt động thực tiễn phải tạo điều kiện cho cái đơn nhất có lợi cho con người dần trở thành cái chung và ngược lại
Trong hoạt động thực tiễn và nhận thức cần tôn trọng tính khác quan của mối quan hệ nhân quả. Phải biết xác định đúng nguyên nhân của các vấn đề nảy sinh để tìm cách giải quyết phù hợp. Cần khai thác, tận dụng những kết quả đã có được để thúc đẩy nguyên nhân tác động theo hướng tích cực phục vụ con người
V.I.Lênin viết trong “Bút ký triết học”: “Phát triển là một cuộc đấu tranh giữa các mặt đối lập”(V.I.Lênin Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, M.1978, t.29, tr379)
V.I.Lênin đã khẳng định luận điểm của ông dựa vào quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập
Nước ta quá độ lên chủ nghĩa xã hội trong bối cảnh quốc tế có những biến đổi to lớn và sâu sắc
Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, kinh tế tri thức và quá trình toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, tác động sâu sắc đến sự phát triển của nhiều nước.
Các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới biểu hiện dưới những hình thức và mức độ khác nhau vẫn tồn tại và phát triển.
Hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển là xu thế lớn
Nhưng đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp, chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột sắc tộc, tôn giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, khủng bố, tranh chấp lãnh thổ và tài nguyên tiếp tục diễn ra phức tạp
Lực lượng Densus 88 của Indonesia bắt giữ các phần tử khủng bố. Ảnh: JAKARTA POST
Người châu Á đối mặt với làn sóng kỳ thị trong thời dịch Covid-19. Ảnh: Getty Images.
Khu vực châu Á – Thái Bình Dương và Đông Nam Á phát triển năng động, nhưng cũng tiềm ẩn những nhân tố mất ổn định.
Tình hình đó tạo thời cơ phát triển, đồng thời đặt ra những thách thức gây gắt, nhất là đối với những nước đang và kém phát triển
Liên hệ nước ta
Văn kiện trình Đại Hội XI Của Đảng
Chương: CƯƠNG LĨNH XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
Đại hội Đảng XI:
“Sự nghiệm cách mạng là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên những thắng lợi lịch sử. Toàn bộ hoạt động của Đảng phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân. Quan liêu, tham nhũng, xa rời nhân dân sẽ dẫn đến những tổn thất khôn lường đối với vận mệnh đất nước của chế độ xã hội chủ nghĩa và của Đảng”
Dưới sự lãnh đạo của Đảng , quần chúng nhân dân đã phát huy vai trò của mình trong sự nghiệp đổi mới và đã đạt được những thành tựu cơ bản , thể hiện trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục, quốc phòng an ninh, đảm bảo sự ổn định và phát triển đất nước trong suốt thời kỳ đổi mới vừa qua.
Thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử :
Đất nước thực hiện thành công bước đầu công cụ đổi mới, ra khỏi tình trạng kém phát triển; đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt.
Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết dân tộc được củng cố , tăng cường.
Độc lập, chủ quyền thống nhất toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa được giữ vững vị thế và uy tính của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao.
Sức mạnh tổng hợp của đất nước đã tăng lên rất nhiều, tạo tiền đề để nước ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ theo con đường xã hội chủ nghĩa.
Ý nghĩa của nó trong quá trình hội nhập quốc tế của nước ta ngày nay
Trong quá trình hội nhập ngày nay có nhiều mặt đối lập như mâu thuẫn :
Mâu thuẫn phải được giải quyết bằng con đường đấu tranh và phát triển. Để khắc phục được những đối lập phải xác định đúng lúc chín mùi, tìm ra phương thức, phương tiện và lực lượng giải quyết không được vội vàng khi chưa đủ điều kiện.
Thuận lợi >< khó khăn
Thời cơ >< thách thức
Thời cơ, thuận lợi :
Đất nước ta đã thống nhất được đường lối, chính sách, đối ngoại.
Tích cực, chủ động hội nhập giúp ta càng vững bước và phát triển hơn trên con đường hội nhập.
Việc tham gia hội nhập quốc tế giúp ta mở rộng thị trường, có nhiều cơ hội hơn thúc đẩy và phát triển đất nước, ta có thể có được vị thế bình đẳng như các thành viên khác trong những chính sách thương mại toàn cầu, có được quyền lợi, quyền thương lượng và tiếng nói.
Quá trình hội nhập khiến các nước phụ thuộc nhau và giúp đỡ nhau cùng phát triển duy trì trật tự xã hội.
Thách thức , khó khăn
Còn nhiều khó khăn trong vấn đề an ninh,trật tự, giữ gìn bản sắc dân tộc. Đứng trước nguy cơ có lối sống thực dụng chạy theo lợi nhuận . Chịu sự ràng buộc về thương mại, kinh tế của các nước đang phát triển. Trình độ còn thấp, quản lí nhà nước còn chưa mạnh, cạnh tranh hàng hóa còn rất nhiều mặt hạn chế.
Cảm ơn cô và các bạn đã chú ý lắng nghe !
nguon VI OLET
