Bài 46
Cơ chế điều hòa sinh sản
Giáo viên hd : Cô. Nguyễn Thị Vân Anh
Giáo sinh : Lê Đại Dương
Lớp giảng dạy : 11A5
I. Tác động của hoocmôn:
1. Sinh trứng:
Sơ đồ cơ chế điều hòa sinh trứng
Trình bày cơ chế điều hòa sinh trứng
Cho biết tên các hoocmôn ảnh hưởng đến quá trình sinh trứng
Các hoocmôn ảnh hưởng đến quá trình sinh trứng:
FSH, LH, Ơstrôgen và prôgestêrôn.
Tuyến yên
Tuyến yên
Buồng trứng và thể vàng
Kích thích phát triển nang trứng
Kích thích nang trứng chín, rụng trứng và duy trì thể vàng
Làm niêm mạc tử cung dày lên
Các hoocmôn điều hòa sinh trứng
Sơ đồ cơ chế điều hòa sinh trứng
1. Sinh trứng:
Hãy giải thích tại sao sự điều hòa tạo trứng được thực hiện theo cơ chế liên hệ ngược.
Nếu Ơstrogen và Progestêrôn nồng độ cao sẽ gây ức chế tiết GnRH và LH.
Tại sao trứng chín rụng theo chu kì.
Do nồng độ Hoocmôn biến đổi theo chu kì (nhờ quá trình liên hệ ngược)
Ngoài tác dụng của các hoocmôn sự rụng trứng còn chịu ảnh hưởng của các tác động giao phối.
VD: ở loài thỏ và mèo chỉ sau khi giao phối trứng mới rụng
Và chu kì chín và rụng trứng ở các loài động vật là khác nhau. VD: Chuột chu kì là 5 ngày, Bò là 21 ngày.
Trong sản xuất làm thế nào để kích thích trứng chín và rụng
Trứng chín và rụng dưới tác động của hoocmôn như vậy muốn kích thích trứng chín và rụng có thể sử dụng hoocmôn tiêm hoặc trộn vào thức ăn. VD như các loại thuốc kích thích trứng chín, rụng.
2. Sinh tinh
Trình bày cơ chế điều hòa sinh tinh.
Cho biết tên hoocmôn kích thích sinh sản tinh trùng của quá trình sinh tinh.
Các hoocmôn kích thích sinh sản tinh trùng của quá trình sinh tinh: FSH, LH, Testôtêrôn.
Các hoocmôn điều hòa sinh tinh
Tuyến yên
Kích thích ống sinh tinh sản xuất ra tinh trùng
Tuyến yên
Kích thích tế bào tuyến kẽ sản xuất ra testosterôn
Tinh hoàn
Kích thích phát triển ống sinh tinh và sản xuất ra tinh trùng
2. Sinh tinh
Hãy giải thích tại sao sự điều hòa sinh tinh được thực hiện theo cơ chế liên hệ ngược
Nếu testôtêrôn tiết ra quá nhiều sẽ tác động trở lại gây ức chế tiết LH, FSH tinh trùng lại được sản sinh.
Liên hệ ngược có vai trò như thế nào trong điều hòa tiết testôtêrôn và hoạt động của vùng dưới đồi.
- Liên hệ ngược điều hòa hoocmôn trong máu.
- Điều hòa việc sinh tinh
Tại sao nói điều hòa sinh sản chủ yếu là điều hòa sinh tinh và sinh trứng.
Sinh sản là quá trình kết hợp tế bào sinh dục đực và cái để tạo thành hợp tử phát triển thành cơ thể mới.
Dựa vào quá trình sinh trứng để tránh thụ thai có thể có những biện pháp nào?
Dùng các biện pháp để ngăn không cho tinh trùng gặp trứng và thụ tinh với trứng đã thụ tinh làm tổ trong tử cung hình thành thai.
- Tính ngày trứng rụng: tránh tinh trùng gặp trứng trong thời gian có thể thụ tinh.
- Bao cao su: ngăn tinh trùng tiếp xúc với trứng.
- Thuốc viên tránh thai (có chứa Ơstrôgen và prôgestêrôn): tác động đến hoocmôn, điều khiển quá trình chín và rụng của trứng.
- Dụng cụ tử cung: ngăn không cho trứng đã thụ tinh làm tổ trong tử cung.
- Các biện pháp triệt sản ở nam và nữ: ngăn không cho sản sinh tinh trùng và trứng (các biện pháp này có tính vĩnh viễn)
II. Tác động của môi trường
Thí nghiệm1: Hai đàn cá của cùng một loài cá chép được nuôi trong 2 bể với các điều kiện sống như nhau chỉ khác về chế độ chiếu sáng: một bể chế độ chiếu sáng bình thường. Còn một bể ởi nơi bóng tối. Sau một thời gian đến kì sinh sản thì chỉ có đàn cá nuôi trong bể có chế độ ánh sáng bình thường mới đẻ.
Thí nghiệm trên yếu tố nào ảnh hưởng tới sinh sản của hai đàn cá?
Yếu tố ánh sáng
II. Tác động của môi trường
Thí nghiệm 2: Cá rô phi có nguồn gốc ở vùng xích đạo có nhiệt độ trung bình 300C, mỗi năm đẻ 11 lứa và đẻ quanh năm. Khi nuôi cá ở nhiệt độ 16 – 180C, thì cá ngừng đẻ?
Thí nghiệm trên yếu tố nào ảnh hưởng tới sinh sản của hai đàn cá?
Yếu tố nhiệt độ
II. Tác động của môi trường
Thí nghiệm 3. Cóc đẻ rộ trong tháng 4 lên khối lượng 2 buồng trứng giảm. Sau đó nếu có được ăn đầy đủ, thì đến tháng 10, hai buồng trứng mới phục hồi khối lượng và lại có khả năng sinh đẻ.
Thí nghiệm trên yếu tố nào ảnh hưởng tới sinh sản của hai đàn cá?
Yếu tố chế độ dinh dưỡng
II. Tác động của môi trường
Ánh sáng: chế độ chiếu sáng ảnh hưởng trực tiếp đến sinh sản ở động vật.
VD: Nếu không được chiếu sáng thường xuyên cá cái sẽ không đẻ trứng
Nhiệt độ: nhiệt độ có ảnh hưởng đến sinh sản ở động vật.
VD: cá rô phi sinh trưởng ở nhiệt độ 300C nhưng khi nuôi ở nhiệt độ 16 – 180C, thì cá ngừng đẻ.
Chế độ dinh dưỡng: Động vật không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng sẽ ngừng đẻ.
CỦNG CỐ
Lưu ý: Nữ vị thành niên nếu lạm dụng thuốc tránh thai có thể dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn như: vô sinh
Theo tổ chức y tế thế giới ở những người phụ nữ hút thuốc thì Hormon sinh dục nữ Estrogen có thể bị giảm rất trầm trọng, những phụ nữ này thường có những biểu hiện rối loạn chu kỳ kinh nguyệt như hiếm kinh, mất kinh.
Cơ chế điều hòa sinh tinh
Tinh hoàn
Testosteron
GnRH
LH
FSH
Cơ chế điều hòa sinh trứng
GnRH
LH
FSH
Nang trứng
nguon VI OLET
