Chào mừng các bạn đến với bài thuyết trình của nhóm 6
Đề tài: Đặc điểm văn hóa vùng Nam Bộ
Nhóm 6
Trịnh Thị Thanh
Nguyễn Thị Thúy
Hà Thị Thu Thủy
Dương Thị Linh Thương
Trần Thị Phú
Ngô Thị Nhung
Vùng văn hóa Nam Bộ
1. Đặc điểm lịch sử
2. Vị trí địa lý
3. Đặc điểm dân tộc
4. Con người
5. Đặc điểm văn hóa
6. Đặc điểm kinh tế
7. Danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử
1. Đặc điểm lịch sử:
● Sau sự biến mất của nền văn hóa Ốc Eo ( Vương quốc Phù Nam chủ nhân của nền văn hóa Ốc Eo) cuối thế kỉ VI thì Nam Bộ trở thành vùng hoang vu hiểm trở.
● Chỉ mới khoảng thế kỉ XIII người Khơme mới từ Campuchia đến cư trú rải rác thành những nhóm nhỏ tại Thủy Chân Lạp ( tên gọi của vùng Nam Bộ xưa).
● Thế kỉ XVI – XVII cư dân Việt từ Đàng trong ( sau đó từ miền Trung và miền Bắc) vào lập nghiệp ngày càng đông.
Năm 1698: chúa Nguyễn cử Nguyễn Hữu Cảnh vào lập phủ Gia Định.
Năm 1757: Nam Bộ hình thành chính thức đến mũi Cà Mau xác lập chủ quyền của Việt Nam.
Năm 1862: người Pháp xâm lược Nam Bộ.
Năm 1945: người dân Nam bộ bước vào kháng chiến chống Mỹ.
Năm 1975: Nam Bộ hoàn toàn dành được độc lập, người dân bắt đầu đi lên xây dựng kinh tế xã hội trong nền hòa bình.
2. Vị trí địa lý:
a, Đặc điểm địa hình:
- Nam Bộ là khu vực phía cực Nam của Việt Nam trên lưu vực hạ lưu trên sông Đồng Nai và Cửu Long. Địa hình của Nam Bộ khá bằng phẳng, phía Tây giáp vịnh Thái Lan, phía Đông và Đông Nam giáp biển Đông, phía Bắc và Tây Bắc giáp Campuchia và một phần phía Tây Bắc giáp Nam Trung Bộ.
- Nam Bộ gồm 2 tiểu vùng: Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ
+ Đông Nam Bộ gồm các tỉnh: TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh và Bà Rịa - Vũng Tàu. Ở vùng này có độ cao từ 0 – 986m, đất ở đây chủ yếu là đất đỏ Bazan và đất phù sa cổ. Khu vực đồng bằng sông nước ở đây chiếm diện tích khoảng 6 triệu 130 nghìn ha, cùng trên 4 nghìn kênh rạch với tổng chiều dài lên đến 5700km.
+ Tây Nam Bộ gồm các tỉnh: Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp, Cần Thơ, Sóc Trăng, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau. Ở đây độ cao trung bình gần 2m chủ yếu là đất phù sa mới, có một số núi thấp ở khu vực miền Tây tỉnh An Giang và Kiên Giang.
b, Đặc điểm khí hậu:
- Nam Bộ nằm trong vùng đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa và cận xích đạo nên nền nhiệt ẩm phong phú, ánh nắng dồi dào thời gian bức xạ dài nhiệt độ và tổng tích ôn cao, độ ẩm trung bình 80- 82%.
- Khí hậu nơi đây được chia thành 2 mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô
+ Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11
+ Mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau
Chính những đặc điểm khí hậu này cũng đã ảnh hưởng rất lớn đến đặc điểm văn hóa nơi đây.
3. Đặc điểm dân tộc:
Hiện nay Nam Bộ là nơi cư trú của người Việt và các dân tộc thiểu số là cư dân bản địa : Stiêng, Mạ, chơra hoặc di dân như Khơme, Hoa, Chăm, Tày, Nùng, Mường, Thổ.
Do vậy, Nam Bộ cũng được coi là một vùng đất đa dân tộc. Tuy nhiên chủ thể văn hóa chính của toàn vùng vẫn là người Việt.
Người Hoa
Người Chăm
Người khơme
Người stieng
-Phong tục tập quán:
Do Nam Bộ là vùng đất đa dân tộc nên phong tục tập quán nơi đây thể hiện nét đặc sắc và riêng biệt của mỗi dân tộc khác nhau
+ Người Hoa thường ở nhà Bazan, hai chái sống gắn bó với nhau trong một khu vực. Trong thôn xóm đều có chùa, đền, miếu để thờ cúng.
+ Người Khơme nhà ở lợp bằng lá dừa nước, có tiếng nói và chữ viết riêng sống xen kẽ với người Kinh, Hoa trong các phum, sóc, ấp. Có các ngày lễ lớn là lễ Chôn Chơ Nam Thơ Mây( năm mới), lễ Phật Đản, lễ Đôn – Ta ( xá tội vong nhân), lễ hội Óoc-om-bôk ( cúng trăng)
+ Người Chăm đây là dân tộc duy nhất ở Việt Nam mà nam giới mặc váy với trang phục và cách thẩm mỹ
+ Người STiêng :. Họ sống định canh định cư theo từng gia đình tin vào sức mạnh thần bí của sấm sét, trời đất, mặt Trăng, mặt Trời. Tính tuổi theo mùa rẫy.
+ Người chơro coi trọng chế độ mẫu hệ và phụ hệ như nhau, tin vào thần linh hay kiêng kỵ và cúng tế như lễ cúng thần rừng, thần lúa. Phụ nữ thường đeo vòng đồng,bạc và dây cư
4. Đặc điểm con người:
Tính cách của người Việt Nam Bộ cũng có nhiều nét khác biệt với người Việt ở đồng bằng Trung và Nam Trung Bộ: cởi mở, không ưa sự ràng buộc, chuộng sự bình đẳng. Trong mưu sinh thì có tinh thần mạo hiểm, bươn chải, đầu óc sáng tạo, nhanh nhạy với cái mới.Trong ứng sử thì bộc trực,hào hiệp, trọng nghĩa, khinh tài, phóng khoáng, bao dung, thích ăn chơi xả láng.
Ngoài tính hiếu khách, tính bộc trực mạnh mẽ, hào phóng và đơn hậu. Người Nam Bộ còn biết bao nét đẹp truyền thống đáng trân trọng như : tấm lòng nhân hậu, bao dung, tư chất thông minh và giàu nghị lực.
Người dân có đầu óc thực tế,năng động “ miệng nói tay làm” ,lấy thực tiễn làm thước đo chân lý,ít giáo điều,nhiều sáng tạo ,khai thác tự nhiên trong sự hài hoà với tự nhiên “ chung sống với lũ- là một biểu hiện tiêu biểu” .
Đặc biệt, phụ nữ Nam Bộ rất đỗi vị tha,dịu dàng mà lại khéo tay,chiều chuộng nhưng đáng quý nhất là sự hi sinh cho chồng con,cho quê hương đất nước.
5. Đặc điểm văn hóa:
a,Văn hóa vật chất:
-Văn hóa ẩm thực:
+ Đông Nam Bộ:
• Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng(Tây Ninh)
• Dế cơm chiên nước mắm Đồng Nai
+ Tây Nam Bộ: thiên nhiên ưu đãi nhất là sông Tiền và sông Hậu – Như dòng sữa mẹ quanh năm trở nặng phù sa bù đắp cho miệt vườn ngày thêm xanh tươi, trù phú nên có nhiều loại trái cây.
• Bánh Cống xoài Cà Ná( đặc sản Sóc Trăng)
• Nem chua Cái Răng ( Cần Thơ)
• Bún mắm Sóc Trăng
- Văn hóa trang phục ( truyền thống và hiện đại)
+ Chiếc áo bà ba gọn nhẹ rất tiện dụng khi trèo ghe, bơi xuồng, tát mương, cắm câu giăng lưới và có túi để có thể để được vài vật dụng cần thiết
+ Chiếc khăn rằn được dùng để chế đầu, lâu mồ hôi và có thể dùng quấn ngang người để thay quần
+ Riêng trong các ngày lễ thì trang phục của người Nam Bộ chỉnh tề ngày ngắn, lịch sự hơn.
+ Trang phục thường nhật của năm giới người Khơme Nam Bộ cũng là bộ bà ba đen,quấn khăn rằn. Trong dịp lễ Tết họ mặc áo bà ba trắng,quần đen( hoặc áo đen hoặc quằng khăn quàng trắng chéo ngang hông vắt lên vai trái)
+Người Chăm Nam Bộ cũng sử dụng những trang phục dân tộc nhưng có tiếp ngận ảnh hưởng trang phục của các dân tộc người cộng cư. Phụ nữ Chăm khi tiếp xúc với khách hoặc khi ra đường đều đội khăn để chế kín tóc.
+ Trang phục lễ tang thường lấy màu trắng làm màu chủ đạo, vì đó là màu tang tóc. Vải để may đồ tang là loại vải thô, thưa mà dân thường gọi là vải tám, vải này rất rẻ tiền ,không bền, không đẹp,cốt là để biểu thị tình cảm của người đang sống với người đã khuất với ý nghĩa cha mẹ hoặc ông bà mất rồi,con cái quá đau buồn không thiết đến việc ăn mặc nữa.
- Văn hóa kiến trúc, điêu khắc
+ Kiến trúc đình chùa: gỗ dùng trong kiến trúc đình, chùa Nam Bộ đồ dân làng tận dụng gỗ tại chỗ trong quá trình khai hoang, giá thành không đáng kể. Và vì ít có bão nên bộ khung sườn gỗ dùng trong kiến trúc đình chùa ở đây độ vậy cũng thanh mảnh hơn so với Bắc Bộ
+ Đình Nam Bộ là một quần thể kiến trúc nghệ thuật gồm nhiều nhà vuông có 4 cột cái rất to( tứ cột). Nhà vuông là một loại hình kiến trúc tôn giáo đặc trưng cho Nam Bộ . Nhà này nóc ngắn so với chiều dài diềm mái và có 4 mái trải rộng ra 4 phía . Một ngôi đình Nam Bộ khi bước qua cổng thù có một bệ gạch được xây ở giữa sân đình gọi là đàn xã tắc
+ Nghệ thuật điêu khắc cổ Đông Nam Bộ tượng thần Ấn Độ Giáo : surya, laksmi,Uma Ganesa các năm thần và nữ thần có niên đại từ tk V đến XI với chất liệu da thạch mịn tượng phật có niên đại từ tk IV đến X, chất liệu gỗ bằng lăng và sa thạch mịn.
b, Văn hóa tinh thần:
-Ngôn ngữ
+ Tiếng nói : vùng Nam Bộ có rất nhiều tiếng nói dân tộc khác nhau, nhưng tiếng Việt được sử dụng trong giao tiếp là chính, đó là sự thống nhất chung trong một lãnh thổ
+Chữ viết chung là chữ Quốc ngữ, bên cạnh đó còn có một số dân tộc sử dụng chữ viết riêng như chữ Hán, chữ Khơme
-Về tôn giáo
Nam Bộ là vùng đất nhiều tôn giáo,tín ngưỡng đan xen lẫn nhau. Hay nói cách khác, diện mạo tôn giáo ở đây đa dạng và phức tạp.
VD: Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Hồi giáo
Nam Bộ còn là quê hương của những tín ngưỡng địa phương như: Cao Đài, Hoà Hảo
-Nét đẹp văn hóa sông nước:
Đến với Nam Bộ bạn nhất định không thể bỏ qua chợ nổi- một nét văn hóa độc đáo mà chỉ những người dân vùng sông nước mới có được, chợ Nổi là khu vực mua bán mà cả người mua lẫn người bán đều phải dùng thuyền hoặc ghé để làm phương tiện đi lại, vẫn chuyển. Thường thù chợ sẽ họp vào buổi sáng sớm ở ngã các con kênh, còn sông giao nhau và mực nước vừa không quá thấp và không quá cao. Chợ Nổi không chỉ là nơi mua bán các mặt hàng mà còn là nơi thu hút khách du lịch tham quan, thích khám phá nét đặc sắc về văn hóa của vungd đất sông nước này.Nếu đến Nam Bộ mà không ghé thăm chợ Nổi thì coi như bạn chưa thể khám phá hết được nét đẹp văn hóa nơi đây.
Nam Bộ gồm 7 chợ Nổi tập trung nhiều nhất ở miền Tây
• Chợ Nổi Cái Bè – Tiền Giang
• Chợ Nổi Cái Răng - Cần Thơ • Chợ nổi Phong Điền, Cần Thơ. • Chợ nổi Trà Ôn, Vĩnh Long
• Chợ nổi Ngã Bảy, Hậu Giang. • Chợ nổi Long Xuyên • Chợ nổi Ngã Năm, Sóc Trăng
6. Về kinh tế:
a, Nông nghiệp:
+ Sản xuất lúa nước: chủ yếu tập trung ở Đồng bằng sông Cửu Long – đồng bằng lớn nhất nước ta. Và chúng ta cũng biết được rằng đb sông Cửu Long là vùng đứng đầu cả nước về sản lượng lúa chiếm ½ cả nước
+ Ngoài ra với vị trí địa lý đa số tỉnh giáp biển Nam Bộ còn có lợi thế mạnh về nghề nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản, có nhiều đk thuận lợi cho việc chăn nuôi gia cầm với số lượng lớn đứng đầu cả nước .
+ với địa hình núi thấp, đất bazan phù sa màu mỡ thì Nam Bộ rất phát triển trong việc trồng cây công nghiệp: cà phê, cao su, hồ tiêu cùng các cây ăn quả khác ,......
Nam Bộ được xem là nền kinh tế có phát triển nhất của nước ta hiện nay.
-Với những cánh đồng rộng lớn cò bay thẳng cánh và khí hậu thuận lợi thì Nam Bộ đã trở thành vựa trái cây của cả nước với đầy đủ các loại trái cây.
Và để quảng bá thương hiệu trái cây cũng như là tỏ lòng biết ơn với thiên nhiên thì người dân Nam Bộ đã có một 5 hội lớn trong năm đó là “ LỄ HỘI TRÁI CÂY,” một lễ hội mà nhắc tới thì ai ai cũng biết.
Lễ hội trái cây được tổ chức lần đầu vào năm 2004 đến nay đã trải qua 15 mùa. Tuy đây không phải là một lễ hội lâu đời của Nam Bộ nhưng dường như nó đã trở thành một lễ hội độc đáo và đặc trưng cho con người nơi đây mà mỗi khi nhắc đến ai cũng phải háo hức. Ở lễ hội thường được tổ chức vào khoảng cuối tháng 5 và đầu tháng 6 thời gian kéo dài 1 tuần. Ở lễ hội này thì tất cả những người dân trồng trái cây của Nam Bộ sẽ bày các loại hoa quả mà họ trồng được ra để mọi người chiêm ngưỡng , thường thức và cảm nhận.
-Có nhiều những quả với kích cỡ khổng lồ hoặc với những hình dạng độc đáo khiến người tham gia lễ hội không thể rời mắt được bởi trước mắt chúng ta giống như là thiên đường của tất cả các loại hoa quả như ta đi lạc vào hoa quả sơn của tề thiên đại thánh vậy. Ở đây ta sẽ được thưởng thức trái ngon 4 mùa vs nhiều loại quả chưa biết đến và còn có thể mua về làm quà với giá cả vô cùng hợp lí.
Lễ hội trái cây không chỉ là nơi chiêm ngưỡng và buôn bán hoa quả mà đây còn là nơi để trao đổi kinh nghiệm trồng trọt vs nhau để làm sao trái cây ngày càng đa dạng và ngày càng có chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của mọi người.
Cứ mỗi lần nhắc đến lễ hội trái cây lòng ta lại thấy náo nức lạ thường thật khó có thể diễn tả nổi cảm xúc khi bước vào lễ hội này và chỉ muốn nhắc các bạn rằng nếu có cơ hội hãy thử đến lễ hội trái cây một lần tôi xin đảm bảo lòng bạn sẽ lưu luyến mãi mà không muốn về.
Lễ hội trái cây Nam Bộ
b, Công nghiệp:
Hàng công nghiệp xuất khẩu của Nam Bộ 2016-2017
-Theo báo cáo của bộ kế hoạch và đầu tư trong 6 tháng đầu năm 2019, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn của vùng Đông Nam Bộ đạt 7,9% cao hơn bình quân cả nước (6,76%), thu ngân sách nhà nước đạt gần 298.058 tỉ đồng, đạt 49,73% kế hoạch, kim ngạch xuất khẩu đạt 46.822 triệu USD.
-Dự kiến hầu hết các chỉ tiêu kinh tế- xã hội năm 2019 của các tỉnh trong vùng điều đạt và vượt kế hoạch đề ra. Trong đó GRDP ước đạt 8,29%, các chỉ tiêu về kim ngạch xuất nhập khẩu, tổng mức lưu chuyển hàng hóa, thu hút đầu tư số lượng khách du lịch... tăng trưởng khá cao.
- Đối với vùng Đồng bằng sông Cửu Long, 6 tháng đầu năm 2019 GRDP của vùng đạt khoảng 7,5% , cao hơn bình quân cả nước, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 8.844 triệu USD, tăng 11% so với cùng kì năm 2018.
Thu ngân sách nhà nước cao nhất từ trước tới nay khoảng 54.803 nghìn tỷ đồng, đạt 64% dự toán trung ương giao. Thu hút vốn đầu tư nước ngoài đạt khá với 110 dự án mới, số vốn đăng kí là 975 triệu USD.
- Dự kiến năm 2019 có 11/14 chỉ tiêu đạt và vượt so với nghị quyết của hội đồng nhân dân các tỉnh đề ra. Về tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công, đến 30 tháng 7/2019 giải ngân toàn vùng là gần 17.100 tỉ đồng trên tổng số gần 46.100 tỉ đồng, đạt 38,59%, cao hơn mức bình quân chung cả nước.
c, Dịch vụ:
- Khu vực dịch vụ ở Nam Bộ rất đa dạng bao gồm các hoạt động du lịch, thương mại, vận tải và bưu chính viễn thông.
- Tp. Hồ Chí Minh là đầu mối giao thông vận tải quan trọng hàng đầu của Nam Bộ và cả nước.Nam Bộ là địa bàn có sưc hút mạnh nhất nguồn đầu tư nước ngoài.Nam Bộ dẫn đầu cả nước trong hoạt động xuất nhập khẩu. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực là dầu thô, thực phẩm chế biến, hàng may mặc, dày dép, đồ gỗ, ..., tỉ lệ hàng xuất khẩu đã qua chế biến đang được nâng lên. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là máy móc thiết bị, nguyên liệu trong sản xuất, hàng tiêu dùng cao cấp.
- Tp.Hồ Chí Minh là trung tâm du lịch lớn nhất cả nước. Các tuyến du lịch từ tp.HCM đi Vũng Tàu, Đà Lạt, Nha Trang, ĐB sông Cửu Long, ... Quanh năm diễn ra sôi động.
7. Danh lam thắng cảnh:
Có vẻ như thiên nhiên rất ưu ái cho Nam Bộ bởi đã ban cho nơi này vô số các danh lam thắng cảnh tươi đẹp hùng vĩ mà khi chúng ta đặt chân đến mảnh đất này thì không thể bỏ qua
• Nhà thờ Đức Bà
•Núi Sập, An Giang • Núi Đá Dựng, Hà Tiên. • Chợ Bến Thành, TP HCM.
• Văn Thánh Miếu, Vĩnh Long • Núi Sam- Châu Đốc. • Miếu Bà Chúa Xứ- An Giang
• Hà Tiên Thập cảnh. • Đồi Tức Dụp • Núi Ba Thê
• Vườn quốc gia Tràm Chim • Trại rắn Đồng Tâm • Cù Lao Thái Sơn
• Đảo Ngọc Phú Quốc • Ao Bà Om
• Chợ nổi Nam Bộ
Tóm lại, văn hóa Nam Bộ có nhiều nét riêng so với vùng khác. Vùng đất vừa có bề dày trong diễn trình lịch sử của văn hóa Việt Nam; lại là vùng đất giàu sức trẻ của cả các tộc người ở đây. Vị thế địa chính trị; địa văn hóa của Nam Bộ khiến nó trở thành trung tâm mà quá trình tiếp biến văn hóa diễn ra nhanh chóng cả về bề mặt lẫn bề sâu; cả về lượng và chất; tạo cho vùng văn hóa Nam Bộ có những đặc thù riêng và trở thành một gương mặt riêng khó lẫn trong diện mạo các vùng văn hóa ở nước ta.
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe bài thuyết trình của nhóm 6
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe bài thuyết trình của nhóm 6
nguon VI OLET
