Toán học là một môn khoa học tự nhiên. Môn Toán là môn học làm nền tảng cho nhiều môn học khác, cũng là môn thi bắt buộc đối với nhiều kì thi và là môn học lấy điểm hệ số 2 khi tính điểm. Học sinh được làm quen với toán ngay từ khi còn nhỏ, đến trường Mầm non các em đã được học thành môn học. Ở trường THCS thì các em đã xác định được tầm quan trọng của môn toán.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
PHẦN MỞ ĐẦU
PHẦN MỞ ĐẦU
Xuất phát từ một trong những yêu cầu về nội dung, phương pháp dạy học ở trường THCS là: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.” đây là một trong những khâu quyết định trực tiếp đến chất lượng môn học nói chung và môn toán nói riêng.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
PHẦN MỞ ĐẦU
Với phân môn đại số cần rèn cho HS khả năng suy luận hợp lí và logic, rèn khả năng quan sát, dự đoán, khả năng sử dụng ngôn ngữ, diễn đạt chính xác ý tưởng của mình, hiểu được ý tưởng của người khác, rèn khả năng vận dụng toán học vào đời sống và vào các môn học khác. Bồi dưỡng cho các em các phẩm chất của tư duy như linh hoạt, độc lập, sáng tạo. Trong môn Toán, yêu cầu cơ bản là phải làm cho HS hiểu nội dung bài học, biết vận dụng kiến thức đã học vào việc giải toán và ứng dụng vào thực tế.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
PHẦN MỞ ĐẦU
Để giúp HS đạt được những yêu cầu trên thì tiết Luyện tập có vai trò quan trọng. Phương pháp dạy của thầy và phương pháp học của trò ra sao để đạt được những yêu cầu trên. Với những lí do đó, được sự thống nhất của BGH trường THCS Lộc Thành B, tổ Toán - Lí – Tin – CN xây dựng chuyên đề “ Phát huy tính tích cực, chủ động của HS qua tiết Luyện tập đại số”.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
B. PHẦN NỘI DUNG
I. THỰC TRẠNG:
Trong môn học này ở trường THCS thì phân môn đại số chiếm 50%, riêng ở lớp 6 thì Số học chiếm 79%. Số tiết Luyện tập chiếm khoảng 30% tổng số tiết của phân môn Đại số. Qua thực tế giảng dạy và dự giờ chúng tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn sau:
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
B. PHẦN NỘI DUNG
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của ban giám hiệu.
- GV trong tổ đã được đào tạo đạt chuẩn và trên chuẩn, có 3 GV tin học, nhiều GV đã mạnh dạn áp dụng CNTT vào soạn giảng, có GV đạt GVG cấp Huyện, Tỉnh.
GV được dạy đúng chuyên môn, đa số có tâm huyết với nghề. Luôn có tinh thần học hỏi, rèn luyện để nâng cao tay nghề, nâng cao chất lượng giảng dạy.
GV tích cực đổi mới phương pháp dạy học, bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng.
Có đủ phòng học chính khóa, số lượng HS / lớp không quá đông nên thuận lợi trong việc giảng dạy, hướng dẫn, kiểm tra ...
Có tiết phụ đạo trong TKB chính khóa, tạo điều kiện thuận lợi cho HS tham gia học phụ đạo và chất lượng tiết phụ đạo được tăng lên.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
I. THỰC TRẠNG
2. Khó khăn:
Chất lương đầu vào của HS còn quá thấp một phần là do không thi tuyển sinh vào lớp 6.
Chất lượng học sinh không đồng đều, sự chênh lệch giữa HS Khá giỏi và HS yếu kém ngày càng lớn. Thực tế cho thấy tỉ lệ HS khá, giỏi tăng hàng năm, tỉ lệ HS trung bình giảm trong khi đó tỉ lệ HS yếu kém lại không giảm.
Tỉ lệ HS dân tộc trong lớp còn cao ( Khối 6 sấp xỉ 30% ), khả năng tiếp thu, tính toán của các em còn hạn chế.
Một số HS có quá nhiều lỗ hổng kiến thức vì vậy HS dễ chán nản và không ham thích học Toán. Khả năng tiếp thu của HS còn hạn chế và chưa linh động trong việc xử lý các tình huống Toán học đơn giản nên kết quả học tập chưa cao
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
I. THỰC TRẠNG:
2. Khó khăn:
Đa phần HS chưa xác định đúng được động cơ và mục đích học tập, không thể hiện được ý thức phấn đấu, vươn lên.
Chưa có sự quan tâm đúng đắn từ phía phụ huynh. Nhiều gia đình HS hầu như khoán trắng việc học của con em mình cho nhà trường.
Việc ôn luyện cả về lý thuyết lẫn bài tập ở nhà của các em chưa đảm bảo yêu cầu nên khi lên lớp các em tiếp thu chậm, rất nhiều em không biết làm các bài tập vận dụng như thế nào.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
I. THỰC TRẠNG:
2. Khó khăn:
* Về phía giáo viên: Một số GV còn chưa mạnh dạn thoát khỏi sự lệ thuộc vào sách giáo khoa. Nội dung kiến thức trong tiết Luyện tập còn ôm đồm, chưa lựa chọn các dạng bài tập, các đơn vị kiến thức trọng tâm, cơ bản.
Trong tiết Luyện tập phương pháp có khi còn đơn điệu, thường gọi HS khá giỏi lên sửa bài tập mà thiếu chú ý đến việc dạy phương pháp học, phương pháp giải bài tập cho HS. Điều đó có thể dẫn đến tình trạng HS yếu ỉ lại vào HS khá giỏi, đợi bạn giải trên bảng xong chép vào vở do vậy tiết Luyện tập trở thành tiết sửa bài tập.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
Việc tổ chức hoạt động nhóm đôi khi chưa đạt hiệu quả một phần do việc phân chia nhóm chưa hợp lí, nội dung để thảo luận chưa phù hợp. Có những tiết GV giao cùng một bài cho tất cả các nhóm cùng thảo luận, không quy định thời gian, có khi sửa hết bài của 4; 5 nhóm làm mất nhiều thời gian và HS khá giỏi có thể không phát huy được hết khả năng của mình. Có đôi lúc trong 1 tiết GV tổ chức nhiều hoạt động nhóm nhưng cũng rất đơn điệu khi cứ giao bài cho các nhóm thảo luận nhưng lại gọi HS đại diện các nhóm lên bảng trình bày khi các nhóm chưa thảo luận.
Chưa có nhiều giải pháp tạo hứng thú cho các em khi dạy tiết luyện tập như ngại việc chuẩn bị giáo án điện tử, ngại chuẩn bị đồ dùng dạy học ( bảng phụ, phiếu học tập…) chưa đầu tư nghiên cứu kĩ chương trình để thiết kế các hoạt động tạo sự hứng thú cho HS.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
II.1. Việc chuẩn bị ở tiết lý thuyết:
Để dạy – học tốt tiết Luyện tập Đại số đòi hỏi có sự phối hợp tốt giữa thầy và trò. Làm thế nào để phát huy tính tích cực, chủ động của cả 3 đối tượng HS không phải là vấn đề đơn giản.
Thông thường tiết Luyện tập được thực hiện sau tiết lý thuyết, do vậy ở tiết trước GV cần :
Chốt lại những kiến thức cơ bản yêu cầu HS học thuộc.
Giao bài tập về nhà cho HS, có bài tập dành riêng cho HS khá giỏi, GV cần hướng dẫn những bài khó, chỉ ra kiến thức nào cần áp dụng để giải quyết bài toán khó cho các em.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
VD:
- Tiết 49 Luyện tập sau bài Phương trình chứa ẩn ở mẫu ( Lớp 8) : GV cần dặn dò HS ôn lại cách giải PT bậc nhất, phương trình tích, PT chứa ẩn ở mẫu, 7 hằng đẳng thức đáng nhớ, hướng dẫn cho HS bài 33 cách tìm các giá trị của a để biểu thức có giá trị bằng 2.
HS cần chuẩn bị tốt ở nhà theo yêu cầu của GV.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
II.2. Một số giải pháp khi dạy tiết luyện tập:
1 . Lựa chọn nội dung luyện tập :
GV cần xác định rõ nội dung cần luyện tập: Trong tiết này có thể có kiến thức mới nào cần truyền thụ cho các em hay chỉ áp dụng kiến thức đã học vào giải toán.
Kiến thức trong tiết luyện tập cũng cần đảm bảo đủ theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Lựa chọn dạng bài tập: Vì lượng bài tập sau mỗi bài học và trong mỗi bài luyện tập rất đa dạng và phong phú, bên cạnh đó có nhiều bài tập trong sách bài tập. Để tránh việc ôm đồm kiến thức mà không đảm bảo nội dung trọng tâm, cơ bản, GV cần lựa chọn dạng bài tập sao cho phù hợp với nội dung cần luyện tập. Từ bài tập đơn giản rồi nâng dần lên. Không cần sửa hết tất cả các câu trong cùng một bài, có thể thay đổi số liệu để tránh việc HS làm máy móc theo sách giải hoặc theo bài người khác đã giải điều này giúp GV đánh giá chính xác năng lực của HS và HS cũng tích cực hơn khi làm bài mới.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
Ví dụ: Tiết 50 lớp 9 luyện tập sau bài Đồ thị hàm số:
y = f(x)= ax2 Gv có thể chia thành các nội dung sau:
a. Vẽ đồ thị hàm số: y = - x2; y= 4x2; y = 4x -1
b. Tính giá trị của hàm số: Tính f( -2); f(1/3 ); f(0) của hàm số y = -x2
c. Tìm hệ số a: Bài 7a; bài 8a
d. Tìm tọa độ của điểm thuộc đồ thị khi biết tung độ hoặc biết hoành độ: bài 8b;c
e. Tìm giao điểm của hai đồ thị ( lấy luôn hàm số y= 4x2 ; y=4x-1 ở câu a)
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
2. Tổ chức các hoạt động :
a. Hoạt động tập thể ôn lại lí thuyết:
- Trước hết cần cho cả lớp ôn lại kiến thức đã học ở tiết trước hoặc các tiết trước đó mà có liên quan đến nội dung cần luyện tập. Hoạt động này có thể lồng ghép vào các dạng bài tập
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
VD: Tiết 19 Luyện tập sau bài Số thực Lớp 7: Cần cho HS ôn lại tập hợp số Tự nhiên, Tập hợp số nguyên.
Khi luyện tập về dạng toán tìm x
( -5,6.x + 2,9.x – 3,68 = - 9,8)
cần ôn lại cho HS về dấu khi thực hiện các phép tính.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
2. Tổ chức các hoạt động :
b. Đối với dạng bài tập cơ bản ( nhận biết, thông hiểu):
- Để vận dụng, khắc sâu kiến thức thường thực hiện qua việc giải bài tập. Để phát huy tính tích cực, chủ động của HS thì GV cần hỏi HS cách giải bài tập này như thế nào, cần vận dụng kiến thức nào vào bài này để xác định hướng đi của các em là đúng hay sai trước khi cho HS lên bảng làm và để HS yếu chưa biết cách làm cũng có thể làm được khi bạn hoặc GV đã chỉ ra cách làm.
- GV cần phân chia cho phù hợp với từng đối tượng HS, có thể trong cùng một bài yêu cầu HS yếu , TB lên làm một ý nhỏ phù hợp với khả năng của các em. HS khá giỏi làm câu khó hơn
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
* VD: Tiết 52 Luyện tập sau bài Quy tắc “ Dấu ngoặc” Lớp 6:
Dạng 1: Tính tổng: a. ( - 25) + 7 + 8 + 25;
b. ( -5) + ( -10) + 16 + ( -1)
Dạng 2: Tính nhanh: a. ( 2017 – 978) – 2017;
b. ( - 2020) – ( 67 – 2020)
Với hai dạng này HS cần nêu cách thực hiện trước khi lên bảng. Câu a dành cho HS TB, yếu; câu b dành cho HS Khá, giỏi.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
2. Tổ chức các hoạt động :
c. Đối với dạng bài tập khó ( nâng cao, vận dụng):
* GV có thể tổ chức hoạt động nhóm để HS thảo luận, phân tích đưa ra cách giải và thống nhất lựa chọn phương pháp tối ưu nhât.
- Chia nhóm để HS thảo luận: Căn cứ vào khả năng học tập của HS và cách bố trí chỗ ngồi. GV có thể chia nhóm HS theo bàn, theo nhóm bàn hoặc theo nhóm HS khá giỏi; nhóm HS trung bình; nhóm HS yếu kém để giao nội dung thảo luận một cách phù hợp.
Ví dụ: Thảo luận theo bàn với nội dung thảo luận nhỏ như bài 17; 19 / 13 SGK Toán 6 tập 1. Thảo luận theo nhóm HS có cùng lực học để giải quyết bài toán tìm x. Với bài chỉ có 2 bước dành cho HS TB, yếu. Với bài có nhiều hơn hai bước dành cho HS khá giỏi...
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
VD: Tìm x, biết:
a/ 2x – 50 = 75;
b/ 3 – ( 2x +4) = (-2)3 . ( -4)
Câu a dành cho nhóm HS TB, yếu. Câu b dành cho nhóm HS khá giỏi.
- Để tổ chức được hoạt động này GV cần chuẩn bị phiếu học tập, bảng nhóm, nếu chuẩn bị được trên máy chiếu thì hoạt động này đạt hiệu quả hơn.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
2. Tổ chức các hoạt động :
Hoạt động trò chơi:
Đây là hoạt động vừa gây hứng thú cho HS vừa rèn cho HS khả năng tư duy logic, tính nhanh nhẹn, tinh thần đoàn kết tham gia trong cùng một đội chơi. Vì vậy trong tiết luyện tập, để tạo sự hứng thú cho các em GV nên tạo ra các trò chơi, ví dụ trò chơi ô chữ bí mật; Trò chơi tìm hình nền; trò chơi vui để học...
- GV cần chuẩn bị nội dung câu hỏi hoặc bài tập nhỏ phù hợp với từng trò chơi. Hoạt động này nên thiết kế trên máy để giảm bớt thời gian và tất cả HS theo dõi được. Có thể sử dụng bảng phụ kẻ ô sẵn thay cho máy chiếu.
- VD:
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
3. Một số lưu ý khi dạy tiết luyện tập:
- GV giải kỹ từng bài tập ở nhà, xem kỹ các trường hợp có thể xảy ra.để từ đó tìm ra thuật Toán đơn giản, giúp HS từng bước nắm được kiến thức và có hứng thú học tập.
- Cần hỏi HS xem còn có cách nào khác để giải quyết bài toán này không, đôi khi các em có những cách làm khác thì GV cần xem xét xem đúng hay sai, nếu sai cần chỉ ra để các em khắc phục. VD các em có thể rút gọn phân số sai như sau:
- Bài này các em đã rút gọn nhanh 30 và 15 là sai, thực hiện thứ tự các phép tính sai.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
3. Một số lưu ý khi dạy tiết luyện tập:
- GV phải nhiệt tình, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, kiên nhẫn trong giảng dạy, từng bước giúp HS khắc phục những sai sót, hạn chế dù rất nhỏ, tạo mọi điều kiện cho phép, nhất là hình thành từng bước động cơ, thái độ trong học tập, tạo sự phấn khởi và niềm tin trong học Toán cho HS. Đôi lúc cũng nên kể cho HS nghe một vài mẩu chuyện có liên quan đến môn học trong thực tế để HS thấy tiết học bớt khô khan hoặc một vài câu nói vui để gây sự thoải mái, hứng thú cho HS. Không nên quá nghiêm khắc làm HS sợ, hay khó gần gũi GV.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
C. KẾT LUẬN:
Với đặc điểm trường có nhiều HS dân tộc và HS yếu kém thì việc phát huy tính chủ động, tích cực của HS khi dạy học tiết luyện tập trong môn Toán là một việc hết sức quan trọng. Việc này đòi hỏi có sự nhiệt tình, cố gắng của thầy và trò. Với các giải pháp nêu trên mặc dù đã thu được kết quả nhất định song cũng không tránh khỏi hạn chế, thiếu sót. Tổ Toán- Lí rất mong nhận được sự góp ý của đồng nghiệp và cấp trên để chuyên đề này có tính khả thi cao, có thể áp dụng rộng rãi trong trường để tiết Luyện tập đại số đạt kết quả cao và mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng môn học.
Tổ chúng tôi xin chân thành cảm ơn.
CHUYÊN ĐỀ: PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG TiẾT LUYỆN TẬP ĐẠI SỐ
nguon VI OLET
