1
Quản lý
tài chính công
ThS. Võ Công Khôi
Học viện Chính trị - hành chính khu vực III
2
Nội dung chuyên đề
Tài chính công
Quản lý
tài chính công
Tài chính
Quản lý thu
NSNN
Qlý tài chính ở
CQNN, ĐVSNC
Quản lý NSNN
Qlý các quỹ
TC ngoài NSNN
Qlý hoạt động
tín dụng NN
Quản lý Quỹ
Hỗ trợ PT
Quản lý thu
NSNN
Quản lý cân
đối thu - chi
Quản lý Quỹ
Dự trữ QG
Quản lý Quỹ
BHXH
Qlý tài chính
ở CQNN
Qlý tài chính
ở đơn vị sự
nghiệp công
Cải cách
Tài chính công
Qlý huy động
vốn TDNN
Qlý sử dụng
vốn TDNN
Tín dụng
xuất khẩu
Bđảm tiền vay
trả nợ vay
3
Kết cấu
1. TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG & QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG
1.1. Tổng quan về tài chính công
1.2. Tổng quan về quản lý tài chính công
2. QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
2.1. Khái niệm ngân sách nhà nước
2.2. Quản lý thu ngân sách nhà nước
2.3. Quản lý chi ngân sách nhà nước
2.4. Quản lý cân đối ngân sách nhà nước
3. QUẢN LÝ TÀI CHÍNH Ở CƠ QUAN NHÀ NƯỚC
4
Tài liệu tham khảo
Joseph E.Stiglits, Kinh tế học công cộng, Nxb. Khoa học & kỹ thuật, H, 1995.
Ngân hàng thế giới, Báo cáo của nhóm công tác chung giữa Chính phủ Việt Nam và các nhà tài trợ về đánh giá chi tiêu công, 2000.
Học viện Tài chính, Giáo trình Quản lý tài chính công, Nxb Tài chính, H, 2007.
Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật Ngân sách nhà nước, Nxb.CAND,H,2007.
Trần Văn Giao, Giải đáp về quản lý tài chính công, Nxb.CTQG, H, 2009.
5
1.1. Tổng quan về tài chính công
1.1.1. Khái niệm
1.1.2. Đặc điểm
1.1.3. Chức năng
1.1.4. Cơ cấu
1.1.5. Vai trò
6
Tài chính công là gì ?
7
Thuật ngữ tài chính công
được hợp thành bởi:
Tài chính
Công
8
Tài chính là gì ?
Biểu hiện bên ngoài của tài chính:
Các hiện tượng thu vào bằng tiền
Các hiện tượng chi ra bằng tiền
Nội dung bên trong là các quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị nảy sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính, trong quá trình tạo lập & sử dụng các quỹ tiền tệ.
9
Thuật ngữ "công" ?
Sở hữu công cộng
Vì lợi ích công cộng
Chủ thể mang tính quyền lực nhà nước
Trên phạm vi toàn quốc, toàn xã hội
10
Định nghĩa Tài chính công
Các hoạt động thu và chi bằng tiền do Nhà nước tiến hành;
Phản ánh các mối quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị trong quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ của Nhà nước;
Nhằm thực hiện các chức năng vốn có của Nhà nước và đáp ứng các nhu cầu của xã hội.
11
Đặc điểm
Về chủ thể
Về nguồn
hình thành
Tính hiệu quả
chi tiêu công
Phạm vi
12
Chức năng phân bổ nguồn lực
là khả năng khách quan của tài chính công mà nhờ vào đó, các nguồn lực thuộc quyền chi phối của các chủ thể công được tổ chức, sắp xếp, phân phối một cách có tính toán, cân nhắc theo những tỷ lệ hợp lý nhằm nâng cao tính hiệu quả kinh tế - xã hội của việc sử dụng các nguồn lực đó.
13
Chức năng tái phân phối thu nhập
là khả năng khách quan của tài chính công mà nhờ vào đó, tài chính công được sử dụng vào việc phân phối và phân phối lại các nguồn tài chính trong xã hội nhằm thực hiện mục tiêu công bằng xã hội trong phân phối và hưởng thụ kết quả của sản xuất xã hội.
14
Chức năng điều chỉnh & kiểm soát
là khả năng khách quan của tài chính công để có thể thực hiện việc điều chỉnh lại quá trình phân phối các nguồn lực tài chính và xem xét lại tính đúng đắn, tính hợp lý của các quá trình phân phối đó trong mọi lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế quốc dân.
15
Cơ cấu tài chính công
Ngân sách
nhà nước (NSNN)
Các quỹ tài chính công
ngoài NSNN
Tài chính
cơ quan nhà nước
Tài chính
đơn vị công lập
cung ứng DVC
Tín dụng
nhà nước
16
Vai trò của Tài chính công
Trong việc đảm bảo duy trì sự tồn tại và hoạt động của bộ máy nhà nước:
+ Khai thác, động viên và tập trung các quỹ công cho các nhu cầu chi tiêu của nhà nước;
+ Phân phối các nguồn tài chính đã tập trung trong các quỹ công cho các nhu cầu chi tiêu của nhà nước;
+ Kiểm tra, giám sát để đảm bảo cho các nguồn tài chính đã phân phối được sử dụng một cách hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả nhất;
17
Vai trò của Tài chính công
Trong hệ thống tài chính của nền kinh tế quốc dân:
+ Chi phối các hoạt động của tài chính tư;
+ Hướng dẫn các hoạt động của tài chính tư;
+ Điều chỉnh các hoạt động của tài chính tư;
18
Vai trò của Tài chính công
Trong việc hiện các mục tiêu của kinh tế vĩ mô:
+ Thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng trưởng kinh tế;
+ Thực hiện công bằng xã hội và giải quyết các vấn đề xã hội;
+ Thực hiện mục tiêu ổn định của kinh tế vĩ mô;
19
1.2. Tổng quan về
quản lý tài chính công
20
Định nghĩa
Quản lý tài chính công là hoạt động của các chủ thể quản lý tài chính công thông qua việc sử dụng các phưuơng pháp quản lý và các công cụ quản lý nhằm tác động và điều khiển hoạt động tài chính công theo các mục tiêu đã định.
21
Lựa chọn
chính sách
dưới khía cạnh
tài chính
Bản chất của
quản lý tài chính công
Giải quyết
những vấn đề
kỹ thuật
thuần tuý
22
Bản chất của
quản lý tài chính công
Quản lý tài chính công không phải là vấn đề mang tính kỹ thuật thuần tuý.
Quan trọng hơn, đó là sự lựa chọn chính sách của Chính phủ đưuợc phản ánh dưuới khía cạnh tài chính.
23
- Kỷ luật tài chính
- Huy động và phân bổ các nguồn lực
Mục tiêu của quản lý
tài chính công
- Hiệu quả hoạt động
24
Quản lý các quỹ
tài chính công
ngoài ngân sách
nhà nước
Nội dung cơ bản
quản lý tài chính công
Quản lý
ngân sách
nhà nước
25
Quản lý quá trình thu của NSNN
Đảm bảo tập trung một bộ phận nguồn lực tài chính quốc gia vào tay nhà nưuớc.
Đảm bảo khuyến khích, thúc đẩy sản xuất phát triển, tạo ra nguồn thu của NSNN ngày càng lớn.
Coi trọng yêu cầu công bằng xã hội, đảm bảo thực hiện nghiêm túc và đúng đắn chính sách, chế độ thu.
26
Quản lý quá trình chi của NSNN
Đảm bảo nguồn tài chính cần thiết cho việc thực hiện các nhiệm vụ của cơ quan công quyền.
Đảm bảo tính tiết kiệm và hiệu quả.
Gắn nội dung quản lý các khoản chi NSNN với quản lý các mục tiêu của kinh tế vĩ mô
27
Quản lý cân đối thu - chi NSNN
Trong thực tiễn, do nhiều nguyên nhân khác nhau mà hoạt động thu - chi không phải lúc nào cũng cân đối.
Có nhiều phương pháp giải quyết: tín dụng nhà nưuớc, hình thành quỹ dự trữ, dự phòng tài chính.
28
Quản lý quỹ TCC ngoài NSNN
Đ/v loại quỹ có chức năng dự trữ, dự phòng nguồn tài chính: xác định định mức hợp lý, xây dựng quy chế sử dụng quỹ, kiểm tra và kiểm soát việc tạo lập & sử dụng quỹ
Đ/v loại quỹ có chức năng hỗ trợ tăng trưuởng kinh tế, hỗ trợ vốn...: xác định n/cầu tài chính cần thiết, phưuơng thức huy động vốn...
29
Các quỹ tiền tệ
của Nhà nước
Ngân sách
Nhà nưuớc
Các Quỹ Dự
trữ quốc
gia
Quỹ Bảo
hiểm
xã hội, y tế
Quỹ hỗ trợ
hoạt động
kinh tế -
xã hội
Quỹ thực hiện
chương trình
mục tiêu
kinh tế -
xã hội
30
Bộ máy quản lý
tài chính công
gồm những cơ quan nào ?
31
Quốc hội
Chính phủ
Bảo
hiểm
xã
hội
Việt
Nam
HĐND và
UBND tỉnh
Tổng cục thuế
Kho bạc Nhà nuước
Tổng cục Hải quan
Cục quản lý công sản
Cục quản lý giá
Cục dự trữ quốc gia
HĐND và
UBND huyện
HĐND và
UBND cấp xã
Bộ Tài chính
Kiểm toán nhà nưuớc
Ngân hàng nhà nuước Việt Nam
UB Chứng khoán NN
32
2. Quản lý ngân sách nhà nuước
2.1. Ngân sách nhà nước
2.2. Quản lý thu NSNN
2.3. Quản lý chi NSNN
2.4. Quản lý cân đối NSNN
33
Ngân sách nhà nưuớc là gì ?
1) Phưuơng diện kinh tế, NSNN là bản dự toán các khoản thu và chi tiền tệ của một quốc gia, đưuợc cơ quan có thẩm quyền của nhà nước quyết định để thực hiện trong thời hạn nhất định, thưuờng là một năm.
34
Ngân sách nhà nước là gì ?
2, Phuương diện pháp lý, NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nưuớc đã đưuợc cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và đưuợc thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nưuớc (Điều 1 - Luật Ngân sách nhà nưuớc năm 2002)
35
Nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước
Nguyên tắc thống nhất, tập trung dân chủ
Nguyên tắc công khai, minh bạch
Nguyên tắc đảm bảo trách nhiệm
Nguyên tắc đảm bảo cân đối ngân sách
36
2.2. Quản lý
thu ngân sách nhà nưuớc
37
Thu NSNN ?
Thu NSNN là việc Nhà nuước dùng quyền lực của mình để tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quỹ NSNN nhằm bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
38
Thu thuế
39
Thu nhập
Khoản nộp
bắt buộc
Các tổ chức
và công dân
Nhà nưuớc
40
Thuế - nguồn thu chủ yếu của NSNN
Thuế là một hình thức động viên bắt buộc của nhà nước theo luật định nhằm tập trung một bộ phận thu nhập của tổ chức và công dân vào ngân sách nhà nước để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu công và phục vụ cho lợi ích công cộng
41
Đặc điểm của thuế
Là một phần thu nhập của xã hội được tập trung để phục vụ nhu cầu chi tiêu của nhà nước
Tính cưỡng chế
Tính không đối giá trực tiếp
Được dùng vào chi tiêu công cộng
Tính vĩnh viễn của thuế
42
Thu chi NSNN so với GDP
Đơn vị: ngàn tỷ
43
Cơ cấu thu ngân sách năm 2006
44
Cơ cấu thu ngân sách năm 2007
45
Cơ cấu thu ngân sách năm 2008
46
Thuế xuất nhập khẩu
trong tổng thu NSNN
Nguồn: Kinh tế 2004-2005 Việt Nam và Thế giới, tr.13
17.9
47
- Thuế trực thu
Thuế gián thu
Phân loại thuế theo
tính chất chuyển giao của thuế
48
Tỷ trọng thuế trực thu và thuế gián thu
49
Phân loại thuế theo chu kỳ
vận động của thu nhập
- Nhóm các sắc thuế đánh vào thu nhập hiện tại
- Nhóm các sắc thuế đánh vào tiêu dùng
- Nhóm sắc thuế đánh vào tài sản, vốn tích luỹ
50
Sắp xếp các sắc thuế vào 3 nhóm thuế (thu nhập, tiêu dùng và tài sản)
Thuế giá trị gia tăng -
Thuế thu nhập doanh nghiệp -
Thuế tiêu thụ đặc biệt -
Thuế xuất nhập khẩu -
Thuế thu nhập cá nhân -
Thuế sử dụng đất nông nghiệp -
Thuế tài nguyên -
Thuế thu nhập chuyển quyền sử dụng đất -
Thuế nhà, đất -
Thuế môn bài -
51
Quản lý
chi ngân sách nhà nước
52
Chi ngân sách nhà nưuớc
Chi NSNN là hoạt động phân phối và sử dụng quỹ NSNN theo dự toán NSNN đã đưuợc cơ quan có thẩm quyền quyết định nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nưuớc.
53
Quy mô chi NSNN so với GDP
54
Đặc điểm chi NSNN
- Chi NSNN gắn với quyền lực nhà nước
- Chi NSNN gắn với những nhiệm vụ của Nhà nước trong từng thời kỳ
- Chi NSNN là những khoản chi không hoàn trả trực tiếp
55
- Khoản chi có trong dự toán ngân sách được duyệt
- Chi đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức
- Được thủ trưởng đơn vị quyết định chi
Có đầy đủ chứng từ liên quan
Điều kiện chi NSNN
Qua đấu thầu, thẩm định giá đối với chi đầu tư XDCB, mua sắm trang thiết bị.
56
- Chi đầu tuư phát triển
Chi NSNN bao gồm:
- Chi thưuờng xuyên
57
Chi đầu tuư phát triển
Chi đầu tưu phát triển là quá trình phân phối và sử dụng một phần vốn tiền tệ từ quỹ NSNN để đầu tuư xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, phát triển sản xuất và dự trữ vật tư hàng hóa của nhà nước nhằm thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưuởng kinh tế và phát triển xã hội.
58
Đặc điểm chi đầu tư phát triển
Là khoản chi lớn của NSNN nhưng không có tính ổn định.
Xét theo mục đích và thời hạn tác động thì chi đầu tư phát triển mang tính chất chi cho tích lũy.
Luôn gắn với việc thực hiện mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.
59
Nội dung chi đầu tư phát triển
60
Chi thường xuyên
Chi thường xuyên là quá trình phân phối và sử dụng vốn NSNN để đáp ứng cho các nhu cầu chi gắn liền với việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công.
61
Đặc điểm chi thưuờng xuyên
Đại bộ phân mang tính ổn định rõ nét.
Xét theo cơ cấu và mục đích sử dụng thì chi thưuờng xuyên mang tính chất tiêu dùng xã hội.
Phạm vi và mức độ chi gắn chặt với cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nưuớc và sự lựa chọn cung ứng dịch vụ công.
62
Các nội dung chi thường xuyên
63
Nguyên tắc quản lý chi thuường xuyên
Nguyên tắc quản lý theo dự toán.
Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả.
Nguyên tắc chi trực tiếp qua Kho bạc.
64
Quản lý cân đối
ngân sách nhà nưuớc
65
Cân đối NSNN là gì?
Cân đối ngân sách là mối quan hệ cân bằng giữa tổng thu và tổng chi ngân sách nhà nuước
66
Nguyên tắc thực hiện
cân đối NSTƯ
Số bội chi phải nhỏ hơn số chi đầu tư phát triển
67
Nguyên tắc thực hiện
cân đối NS ĐP
Tổng chi không
vượt quá tổng thu
68
Bội chi ngân sách là gì?
- Bội chi ngân sách trong một thời kỳ là tình trạng số chi vưuợt quá số thu.
69
Mức bội chi ngân sách đuược phép là ...
dưuới 5% GDP
70
Thu - chi NSNN (tỷ đồng)
71
Phân loại bội chi NSNN
Căn cứ vào yếu tố thời gian: bội chi ngân sách trong ngắn hạn và trong dài hạn.
Căn cứ vào nguồn gốc của thâm hụt ngân sách: bội chi cơ cấu và bội chi chu kỳ.
72
Bội chi NSNN năm 2008 là 115.900 tỷ đồng, bằng 6,9% GDP
73
1, Nguyên nhân thâm hụt
ngân sách nhà nuước ?
2, Phưuơng thức xử lý ? (ưuu & khuyết điểm)
74
Nguyên nhân bội chi NSNN
Tác động của chu kỳ kinh doanh.
Hậu quả của tác nhân gây ra.
Chính sách cơ cấu thu - chi.
Điều hành ngân sách không hợp lý.
Phân cấp ngân sách còn bất cập.
Chủ truương chuyển đổi nền kinh tế.
75
- Phát hành tiền
Các biện pháp
xử lý bội chi NSNN
- Giảm chi tiêu
- Vay nợ (trong và ngoài nưuớc)
- Tăng thuế
76
Tỷ lệ vay trong nuước và vay nuước ngoài năm 2005
77
Tỷ lệ vay trong nước và vay nước ngoài năm 2007
78
Tiêu chí đánh giá mức độ nợ của quốc gia
Nguồn: Ngân hàng thế giới
79
Các ngưuỡng an toàn về nợ nưuớc ngoài của quốc gia cho giai đoạn 2007-2010
(theo QĐ 231/2006/QĐ-TTg ngày 16-10-2006
80
Một số chỉ số về nợ nuước ngoài của VN
81
Nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ (triệu USD)
Tổng duư nợ đến cuối năm
Nghĩa vụ trả nợ trong năm
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2007 2010
390
1465
8672
10411
11696
13028
14554
16123
19228
23000
537
578
592
643
723
1042
nguon VI OLET
