PHÒNG CHỐNG
BỆNH TAY CHÂN MIỆNG
TRONG MÔI TRƯỜNG MẦM NON
THÁNG 05/2011
TTYTDP TPHCM
TÌNH HÌNH TAY CHÂN MIỆNG
Bệnh tăng nhanh từ tháng 3/2011 :
- Tháng 4/2011 bệnh tăng hơn 5 lần so với những tháng đầu năm
225 PX có bệnh lưu hành
30% trẻ đang đi học mắc bệnh
6 ca tử vong, tất cả dưới 3 tuổi - có 3 trẻ đang đi học
Đặc biệt, phát hiện nhiều chùm ca bệnh ở nhiều trường mầm non và cả ở nhà trọ, cộng đồng
NGUY CƠ BỆNH LÂY BỆNH Ở TRƯỜNG MẦM NON
THƯỜNG QUI PHÒNG BỆNH TRUYỀN NHIỄM/TRƯỜNG HỌC
1_ Theo dõi, giám sát phát hiện sớm trẻ và thầy cô/nhân viên mắc bệnh
2_ Làm sạch/vệ sinh/khử khuẩn trường theo thường qui
3_ Kiểm soát và thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm
4_ Tiêm chủng phòng bệnh truyền nhiễm đã có vaccin phòng ngừa
5_ Hậu cần cung ứng và tổ chức bảo vệ trẻ và thầy cô/nhân viên
6_ Tổ chức và giám sát việc thực hiện các hoạt động phòng lây bệnh trong môi trường học đường
7_ Theo dõi/quản lý các bệnh truyền nhiễm thường xảy ra ở trẻ
8_ Thông báo ngay cho y tế cơ sở (trạm y tế phường xã) khi phát hiện trẻ mắc những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
TRƯỜNG MẦM NON TÍCH CỰC THỰC HIỆN
“THÁNG CAO ĐIỂM PHÒNG CHỐNG BỆNH CHÂN TAY MIỆNG - TPHCM”
PHÒNG CHỐNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG Ở TRƯỜNG MẦN NON
Mục tiêu : không để bệnh lây lan trong môi trường học đường
Các hoạt động tại trường mầm non :
1_ Truyền thông
2_ Tập huấn
3_ Theo dõi phát hiện trẻ bệnh
4_ Vệ sinh khử khuẩn
5_ Giám sát hoạt động
6_ Hậu cần
1_ Truyền thông
Đối tượng : thầy cô/nhân viên & phụ huynh
Nội dung : áp dụng tại trường và tại nhà
- Chăm sóc trẻ : vệ sinh & rửa tay thường xuyên cho trẻ và người chăm sóc trẻ, không để trẻ khỏe mạnh tiếp xúc/chơi với trẻ bệnh, người chăm sóc trẻ không cùng 1 lúc chăm sóc trẻ bệnh và trẻ khỏe mạnh, rửa tay ngay sau khi chăm sóc trẻ
- Theo dõi sức khỏe trẻ : phát hiện sớm trẻ mắc bệnh-cho trẻ ở nhà, theo dõi các dấu hiệu sớm về thần kinh cho trẻ nhập viện
Làm sạch-vệ sinh mỗi ngày kết hợp khử khuẩn mỗi tuần : nơi sinh hoạt/vui chơi/ăn nghỉ, vật dụng, đồ chơi, các bề mặt thường có tiếp xúc …, và khử khuẩn mỗi ngày khi có trẻ mắc bệnh
Thực hiện :
- Tranh ảnh : Áp phích/trường, tờ rơi - tài liệu/lớp, …
- Góc khử trùng : giới thiệu cho phụ huynh
- Phụ huynh - Cô giáo - Trường : thông tin, trao đổi, họp phụ huynh …
2_ Tập huấn
Mục tiêu : 100% trường và cô giáo/nv vệ sinh được tập huấn
Thực hiện : phối hợp với y tế tập huấn tại phường xã
Nội dung :
Bệnh : biểu hiện sớm bệnh truyền nhiễm, các dấu hiệu bệnh tay chân miệng, các biến chứng sớm về thần kinh
Phát hiện bệnh : triển khai phát hiện sớm trẻ mắc bệnh tại lớp
Làm sạch-vệ sinh-khử khuẩn
- Các định nghĩa : làm sạch, vệ sinh, khử khuẩn
- Chất khử khuẩn và nồng độ gốc
- Nồng độ hóa chất cần cho vệ sinh, khử khuẩn
- Cách pha & thực hành pha dd vệ sinh, khử khuẩn
- Khử khuẩn & Lịch làm sạch-vệ sinh-khử khuẩn trường, lớp
3_ Theo dõi, phát hiện sớm trẻ mắc bệnh
Mục tiêu : môi trường học đường an toàn trẻ nghi mắc bệnh không có mặt ở lớp học
Nội dung :
trẻ mắc bệnh tại nhà : phụ huynh không đưa trẻ đến trường, thông báo cho nhà trường
trẻ mắc bệnh tại trường : cách ly trẻ, thông báo phụ huynh cho trẻ về nhà-đưa trẻ đi khám bệnh
Thực hiện :
phụ huynh : thông báo, giải thích, vận động tạo đồng thuận
cô giáo/lớp học : theo dõi/chú ý quan tâm suốt thời gian trẻ có mặt ở lớp để phát hiện sớm các dấu hiệu khác thường
Cô giáo/nhân viên : ở nhà, tạm nghỉ khi đang chăm sóc người trong gia đình đang mắc bệnh truyền nhiễm
Nhà trường : có phòng cách ly cho trẻ bệnh
CÁC DẤU HIỆU CHỈ ĐIỂM BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Biếng ăn, mệt mõi
Thay đổi hành vi : lờ đờ, khóc thét/kích động
Sốt ≥ 38°C, nhức đầu
Da tái hoặc nổi ban
Mắt đỏ hoặc vàng nhẹ
Rối loạn thính giác
Tiêu chảy, ói mữa, đau bụng
Phân có đàm/máu, phân đen
Sổ mũi, ho, đau họng, khó thở
Đau lưng/chân/tay …
TRIỆU CHỨNG Ở MIỆNG
(Hình ảnh của BV NĐ1)
Tăng tiết nước bọt
Lở miệng
Vết loét đỏ hay bóng nước
Vòm khẩu cái, nướu, lưỡi, niêm mạc má
Đường kính 2 - 3 mm
TRIỆU CHỨNG Ở CHÂN, TAY, MÔNG, GỐI
(Hình ảnh / BV NĐ1)
Kích thước : 2 - 10 mm
Hình bầu dục, nổi cộm hay ẩn dưới da trên nền hồng ban, không đau.
Khi bóng nước khô, để lại vết thâm da, không loét.
Các dấu hiệu báo nặng của viêm não/màng não do virus
Khó ngủ, quấy khóc, run chi, giật mình
Đứng không vững, đi loạng choạng
Lờ đờ, gồng cứng, mắt trợn ngược, khóc quấy liên tục
Hãy đưa trẻ đến ngay bệnh viện khi trẻ
Sốt cao, bỏ ăn, bỏ bú
Biếng chơi, li bì, ngủ nhiều
Lừ đừ, vẻ mặt không lanh lợi
Bứt rứt, hoảng hốt
THEO DÕI CÁC BIỂU HIỆN THẦN KINH CỦA BỆNH TCM
Lưu ý : các biểu hiện thần kinh thường xuất hiện sớm, có thể trước khi có bóng nước ở tay, chân.
- Vì vậy, cần theo dõi trẻ ngay khi trẻ có biểu hiện sớm của bệnh : mệt mõi, biếng ăn, tăng tiết nước bọt, lở miệng …
4_ Làm sạch-vệ sinh-khử khuẩn trường lớp
Mục tiêu : thực hành vệ sinh-khử khuẩn đúng cách hoàn thiện qui trình tổ chức và thực hiện vệ sinh-khử khuẩn đều đặn, thường xuyên ở lớp học
Nội dung : chi tiết ở các slide sau
Thực hiện : tổ chức và phân công nhân sự
- Thao diễn : cách pha dung dịch khử trùng & thực hành khử trùng
- Xây dựng và triển khai : mô hình đảm bảo thực hiện mục tiêu
Tập trung cả trường/khối lớp : hóa chất và pha dd mẹ (0.5%)
Lớp học :
pha dd con theo các nồng độ khác nhau theo yêu cầu vệ sinh-khử trùng đồ chơi/vật dụng/các bề mặt môi trường (0.05% và 0.1%)
thực hiện vệ sinh-khử trùng đúng cách và đúng lịch
LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ KHUẨN
Làm sạch : Loại bỏ đất, bụi, chất hữu cơ bằng nước và xà phòng hoặc các chất lau nhà giảm mầm bệnh
Vệ sinh : Dùng hóa chất làm giảm mầm bệnh đạt ngưỡng an toàn (áp dụng đối với thực phẩm, đồ chơi và học cụ)
Khử trùng : Dùng hóa chất tiêu diệt mầm bệnh nhưng không loại trừ bào tử (spore)
Vệ sinh :
là 1 hình thức khử trùng – thay thế cho công việc lau chùi làm sạch mỗi ngày
nồng độ clor dùng trong vệ sinh thường thấp hơn khử trùng nhiều lần (thường sử dụng # 0.05% clo hoạt tính)
LÀM SẠCH : CÁC CHẤT LAU CHÙI-LÀM SẠCH & VỆ SINH
Thị trường có bán rất nhiều chất lau sàn có mùi thơm, sử dụng tiện lợi vì không phải lau lại bằng nước như trong sử dụng với xà phòng sử dụng các sản phẩm này để lau sàn làm sạch mỗi ngày thay thế xà phòng
Các loại này, trên nhản có ghi tác dụng diệt trùng, tuy nhiên qua khảo sát : tác dụng diệt trùng rất hạn chế vì vậy, không sử dụng cho mục đích khử trùng
Vật dụng/học cụ/đồ chơi/các đồ đạt thường hay tiếp xúc : làm sạch với nước và xà phòng hoặc vệ sinh mỗi ngày tối ưu là vệ sinh mỗi ngày
LÀM SẠCH - VỆ SINH MỖI NGÀY
CHẤT KHỬ TRÙNG CHỨA CLO - NỒNG ĐỘ GỐC
- Natri hypoclorit (nước javel) và Cloramin B là 2 loại hóa chất thường dùng để khử trùng bề mặt (vật dụng & bề mặt môi trường) trong lãnh vực y tế và gia dụng
- Khi hòa tan với nước, các hóa chất này sẽ giải phóng 1 lượng clo hoạt tính có tác dụng khử trùng
- Tùy theo nhà sản xuất : hóa chất khử trùng có hàm lượng clo hoạt tính khác nhau (nồng độ gốc), ví dụ
Cloramin B (dạng bột): nồng độ 25%
Nước javel (dạng dung dịch): 5% hoặc 3% …
phải xem trên nhản để biết hàm lượng (nồng độ) clo gốc của sản phẩm
Tùy theo mục đích, cách thức khử trùng, sự đề kháng của mầm bệnh, clo hoạt tính có trong dung dịch khử trùng đã pha có nồng độ khác nhau.
Ví dụ : nồng độ clo hoạt tính cần thiết cho
Vệ sinh dụng cụ/đồ chơi/bề mặt môi trường : 0.05%
Khử trùng bề mặt vật dụng/môi trường : 0.1% đến 1%
- Vì vậy trong việc pha dung dịch khử trùng, cần phải tính toán đủ khối lượng hóa chất cần thiết để đạt được dung dịch có nồng độ clo hoạt tính muốn sử dụng
tính khối lượng/thể tích hóa chất sử dụng và nước cho khử trùng
nồng độ clo gốc của sản phẩm
nồng độ clo cần cho khử khuẩn
CHẤT KHỬ TRÙNG CHỨA CLO - NỒNG ĐỘ VỆ SINH-KHỦ KHUẨN
NỒNG ĐỘ VỆ SINH-KHỬ KHUẨN
THƯỜNG DÙNG TRONG TRƯỜNG MẦM NON
(*) thay thế làm sạch mỗi ngày. Sử dụng dd khử trùng nồng độ clo 0.05%
Làm sạch*, vệ sinh** hàng ngày kết hợp khử trùng 1 lần trong tuần : các bề mặt, vật dụng, đồ chơi, học cụ, các đồ vật thường tiếp xúc, sàn nhà, hành lang…
Khử trùng nhà vệ sinh mỗi ngày
(*) lau chùi với nước và xà phòng hoặc chất lau nhà khác có trên thị trường
(**) lau chùi với hóa chất khử trùng: nồng độ clor 0.05%
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ TRÙNG
KHI KHÔNG CÓ DỊCH BỆNH
Nồng độ clor hoạt tính sử dụng để khử trùng
0.05 - 0.1 % (2 - 4 gam cloramin B trong 1 lít nước) : khử trùng môi trường nguy cơ nhiễm bẩn thấp - khu vực, nhà ở không có ca bệnh : kết hợp lau chùi, vệ sinh làm sạch mỗi ngày và khử trùng mỗi tuần.
0.1 - 0,5 % (4 - 20 gam cloramin B trong 1 lít nước) : khử trùng môi trường nguy cơ nhiễm bẩn nhiều - khu vực, nhà ở có ca bệnh : vệ sinh - khử khuẩn mỗi ngày
4 gam cloramin B # 1 muỗng cà phê
Lưu ý : Nếu có chất tiết/máu người bệnh thải ra môi trường cần phải xử lý khử trùng ngay trước khi khử trùng bề mặt
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ TRÙNG
KHI CÓ DỊCH BỆNH
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH – VỆ SINH – KHỬ TRÙNG
KHI CÓ DỊCH BỆNH
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH – VỆ SINH – KHỬ TRÙNG
KHI CÓ DỊCH BỆNH
CÁCH PHA HÓA CHẤT KHỬ TRÙNG
Nếu nước javel có nồng độ gốc clo là 3% : tính và điền số phần nước
Thực hành : với nước Javel có nồng độ gốc clo là 5%
Tính lượng javel và lượng nước để có 10 lít dd khử trùng có nồng độ clo 0.1%
Theo bảng trên : pha 1 phần javel vào 49 phần nước
Lượng nước : (10 lít/50) * 49 = 9.8 lít
Lượng javel : (10 lít/50) * 1 = 0,2 lít
CÁC CHẤT KHỬ KHUẨN TRÊN THỊ TRƯỜNG
Thị trường có bán rất nhiều chất tẩy trắng (sodium hypoclorit - nước javel)
Ngoài mục đích tẩy trắng đồ vải, sodium hypoclorit là chất khử trùng phổ biến trong y tế và gia đình
Qua khảo sát cho thấy
- Có loại có mùi thơm, làm giảm mùi nồng đặc trưng của hóa chất
- Nhiều sản phẩm không ghi nồng độ clo gốc
- Trên nhãn có hướng dẫn cách pha dd khử trùng vật dụng/đồ đạt/sàn nhà cho kết quả : nồng độ clo khi đã pha tương đương 0.05% ở hầu hết các sản phẩm có trên thị trường
VỆ SINH KHỬ KHUẨN : SỬ DỤNG NƯỚC JAVEL
Sử dụng sodium hypoclorit - nước javel để vệ sinh-khử trùng mỗi ngày/mỗi tuần
Vệ sinh mỗi ngày : pha theo hướng dẫn ghi trên nhãn (nồng độ clo 0.05%) để thay thế làm sạch mỗi ngày bằng nước và xà phòng/chất lau nhà.
Khử khuẩn mỗi tuần khi không có ca bệnh (nồng độ clo 0.1% - tăng gấp đôi nồng độ clor) : cùng 1 lượng nước nhưng lượng javel gấp 2 lần
Khử khuẩn mỗi ngày khi có ca bệnh (nồng độ clo 0.5 % - tăng nồng độ clor 10 lần) : cùng 1 lượng nước nhưng lượng javel gấp 10 lần
Chọn sản phẩm có mùi thơm
Không dùng sản phẩm tẩy đồ vải màu cho khử trùng
KHỬ KHUẨN NHÀ VỆ SINH
Trên thị trường có bán rất nhiều loại khử khuẩn và tẩy bẩn nhà vệ sinh
Thành phần : acid clohydic 15% hoặc Natri hypoclorit đậm đặc
Sử dụng : theo hướng dẫn ghi trên nhản (sản phẩm được dùng không pha với nước) khử khuẩn bệ cầu, bồn rửa tay …
sử dụng dd nước javel nồng độ clo 0.5 % để khử khuẩn sàn/tường nhà vệ sinh...
THỰC HÀNH : CÁC BƯỚC KHỬ TRÙNG
BỀ MẶT ĐỒ ĐẠC - VẬT DỤNG - MÔI TRƯỜNG
1_ Làm sạch: loại bỏ đất bụi, chất hữu cơ, mầm bệnh
Lau chùi, cọ rửa với:
nước và/hoặc
các chất tẩy rửa khác (xà phòng, nước lau nhà).
2_ Khử trùng: 2 bước
Lau ướt hoặc phun ướt các bề mặt hoặc nhúng ướt khăn vào dung dịch khử trùng có nồng độ clor phù hợp.
10 - 20 phút sau lau lại bằng nước sạch, sau đó lau khô.
Ghi chú : Hiệu quả khử trùng sẽ bị ảnh hưởng nếu các bề mặt
không được làm sạch trước khi khử trùng.
Bề mặt, vật dụng, môi trường nhiễm đất, bụi, chất hữ cơ phải được làm sạch bằng nước và xà phòng trước khi khử trùng.
Xử lý trước các vết máu, đàm nhớt, chất tiết của người bệnh trước khi khử trùng bề mặt, vật dụng, môi trường bằng giấy tẩm dung dịch 1% clor hoạt tính, sau đó cho vào túi xử lý.
5_ Giám sát hoạt động
Tổ chức 1 tổ giám sát : có lịch theo dõi/giám sát việc thực hiện làm sạch/vệ sinh/khử khuẩn tại lớp họ
đúng lịch
đúng cách
đầy đủ không bỏ sót
Cung ứng đủ hóa chất và các dụng cụ cho vệ sinh-khử trùng
nhà ăn/nhà vệ sinh : vòi nước & xà phòng, khăn lau
bố trí thêm vòi nước & xà phòng : những nơi thích hợp để học sinh có thể rửa tay khi cần
có sẳn khẩu trang & dung dịch alcol sát khuẩn nhanh bàn tay ở lớp học/nơi làm việc để sử dụng ngay khi phát hiện người mắc bệnh khi đang học tập/làm việc
tạo điều kiện và hướng dẫn trẻ thực hành vệ sinh
6_ Hậu cần
THEO DÕI-QUẢN LÝ TRẺ MẮC BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Trẻ nghỉ bệnh : tìm hiểu có phải bệnh truyền nhiễm không?
Nếu là bệnh truyền nhiễm : đó là bệnh gì? Bệnh truyền nhiễm được ghi nhận qua chẩn đoán khi đi khám bệnh (Bv, phòng khám …)
Khi trẻ đi học trở lại : giáo viên chủ nhiệm lớp ghi nhận các thông tin qua phụ huynh và ghi vào sổ quản lý bệnh
Trường tổng hợp : báo cáo mỗi tháng về TTYTDP QH hàng tháng (trước ngày 10 tháng kế tiếp) qua e.mail theo mẫu exel cài sẳn
THÔNG BÁO BỆNH TRUYỀN NHIỄM
NỘI DUNG THÔNG BÁO CHO Y TẾ ĐỊA PHƯƠNG
Nguy cơ dịch bộc phát trong trường/lớp học
≥ 2 ca bệnh liên tiếp trong 1 lớp học trong vòng 7-14 ngày
có ≥ 1 ca bệnh/lớp trong ≥ 2 lớp trong vòng 14 ngày
Danh mục bệnh truyền nhiễm nguy hiễm cần báo cáo ngay khi có chẩn đoán : tả, dịch hạch, viêm màng não não mô cầu, viêm não do virus, viêm phổi cấp nặng do vius, bệnh tử vong không rõ nguyên nhân, ngộ độc thức ăn …
Danh mục bệnh truyền nhiễm phải nghĩ học quản lý trẻ mắc bệnh truyền nhiễm
nguon VI OLET
