skkn chuyen de TNXH

 

I.                  ĐẶT VẤN ĐỀ

1/ Tầm quan trọng của chuyên đề

 So với Toán và Tiếng Việt, moân Töï nhieân & Xaõ hoäi cuõng laø moät moân hoïc raát quan troïng trong chöông trình giaùo duïc ôû baäc tieåu hoïc hieän nay. Ñoái vôùi moân hoïc naøy goàm heä thoáng kieán thöùc cô baûn raát caàn thieát cho cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa con ngöôøi. Khoâng  nhöõng theá maø moân hoïc naøy coøn giuùp hoïc sinh nhaän bieát veà caùc söï vaät hieän töôïng ñôn giaûn trong töï nhieân vaø xaõ hoäi, thöïc hieän ñöôïc caùc quy taéc giöõ veä sinh, an toaøn cho baûn thaân gia ñình vaø coäng ñoàng, yeâu thieân nhieân, gia ñình, tröôøng hoïc vaø queâ höông.

 

Môn tự nhiên và xã hội các lớp 1, 2,3 giúp cho học sinh nắm được một số kiến thức cơ bản về con người và sức khoẻ, và một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội. Trên cơ sở những kiến thức đó học sinh sẽ được rèn luyện các kỹ năng:

-Biết tự chăm sóc sức khoẻ bản thân; ứng xử hợp lý trong đời sống để phòng chống một số bệnh và tai nạn thường gặp trong cuộc sống.

-Quan sát, nhận xét , nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, biết cách diễn đạt những hiểu biết của mình về sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.

 

Từ đó giáo dục học sinh có ý thức thực hiện quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng và thêm yêu thiên nhiên , gia đình, trường học, quê hương. Từ những bài học cụ thể giáo viên dạy cho học sinh biết cách sử dung sách giáo khoa để khai thác kiến thức một cách  có hiệu quả.Giáo viên liên hệ kiến thức có liên quan trong cuộc sống để giáo dục học sinh nhằm giúp học sinh vận dụng những điều đã học vào cuộc sống một cách thành thục.

 

 Phöông phaùp daïy hoïc moân töï nhieân xaõ hoäi voâ cuøng quan troïng trong caùc quaù trình daïy hoïc. Muoán cho hoïc sinh hieåu ñöôïc baøi, naém vöõng kieán thöùc cuûa baøi hoïc ñoøi hoûi moãi ngöôøi giaùo vieân phaûi löïa choïn phöông phaùp phuø hôïp vôùi töøng baøi hoïc.

 

2/ Thực trạng của các tiết dạy qua việc dự giờ thăm lớp

Môn tự nhiên xã hội là môn học chủ yếu vận dụng vốn hiểu biết sẵn có của học sinh và hình ảnh trong sách giáo khoa, vật thật để khai thác kiến thức từ dễ đến khó.Vì vậy, cách học của học sinh phải chủ động , sáng tạo. Học sinh cần có khả năng quan sát, nhận xét tình huống gần gũi với thực tế, được nêu lên trong sách giáo khoa. Thông qua các hình ảnh và những câu gợi ý ngắn gọn , các em phải suy nghĩ để lựa chọn câu trả lời tốt nhất. Các em được tự do phát triển tư duy theo hướng đúng đắn đã được chỉ dẫn trong sách giáo khoa. Giáo viên là người chỉ dẫn giúp các em thảo luận, lựa chọn và tìm ra được những câu trả lời hay nhất, đúng nhất.

 

Tuy nhiên, trong thực tế khi dạy môn tự nhiên và xã hội ở các khối lớp 1, 2,3 giáo viên chưa phát huy được những ưu điểm của môn học. Qua việc dự giờ thăm lớp, nhìn chung giáo viên còn một số mặt hạn chế sau:

- Chưa áp dụng triệt để các lệnh trong SGK để khai thác kiến thức.

- Lựa chọn phương pháp dạy học chưa phù hợp.

- Hình thức dạy học còn hạn chế, chưa phát huy được tính chủ động, sáng tạo của học sinh, tiến trình tiết dạy còn gượng ép các hoạt động của thầy và trò chưa nhịp nhàng.

- Sử dung tranh SGK kết hợp vật thật chưa phù hợp, nhịp nhàng nên hiệu quả không cao.

 

II/ MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC MỞ CHUYÊN ĐỀ

               Moân TN&XH tuy kieán thöùc khoâng cao, khoâng khoù nhöng cuõng raát ña daïng, vaø haàu nhö GV khi daïy moân TN&XH coøn hôøi hôït qua loa. Vì theá trong khoái chuùng toâi ñaõ thoáng nhaát vaø ñöa ra moät soá phöông phaùp giaûng daïy ñeå phuø hôïp vôùi töøng baøi hoïc cuï theå vaø coù keát quaû giaûng daïy ngaøy moät chaát löôïng hôn ñeå phuø hôïp vôùi chuaån kieán thöùc hieän nay. Ñaây chính laø lí do maø chuùng toâi môû chuyeân ñeà moân hoïc naøy.

 

Việc mở chuyên đề nhằm định hướng cho tất cả các giáo viên trong nhà trường hiểu được SGK môn tự nhiên và xã hội, nắm vững quy trình tiết dạy, biết cách lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức dạy học cho phù hợp, biết cách khai thác triệt để các đồ dùng dạy học để tạo một không khí lớp học nhẹ nhàng, vui tươi và hiệu quả.Tạo điều kiện tối đa cho học sinh tự khám phá,mở mang kiến thức để từ đó các em sẽ dễ dàng vận dụng vào trong cuộc sống.

 

III. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHAÏM VI CHUYEÂN ÑEÀ.

1/ Ñoái töôïng :

Ñoái töôïng nghieân cöùu laø heä thoáng kieán thöùc moân TN&XH ôû lôùp 1.

Laø thöïc teá giaûng daïy cuûa giáo viên khoái 1, Tröôøng Tiểu Học Trần Quang Cơ

          2/ Phaïm vi :

            Moân TN&XH lôùp 1 coù ba chuû ñeà. Trong ñoù, coù ba tieát oân taäp vaø hai tieát thöïc haønh coøn laïi laø baøi môùi. Sau moãi chuû ñeà laø moät baøi oân taäp, moãi baøi oân taäp laïi coù nhöõng yeâu caàu rieâng khoâng gioáng nhau, vì theá khoâng theå ñi ñeán thoáng nhaát caùch daïy neân chuùng toâi khoâng ñöa vaøo chuyeân ñeà. Hai tieát thöïc haønh cuõng coù nhöõng ñaëc tröng rieâng cuûa kieåu baøi thöïc haønh, chuùng toâi  cuõng  xin pheùp khoâng ñeà caäp ñeán. Chuùng toâi thoáng nhaát vôùi nhau laø ñi saâu vaøo nghieân cöùu PPDH vaø hình thöùc toå chöùc daïy hoïc baøi môùi. Maët khaùc, coù raát nhieàu PPDH vaø hình thöùc toå chöùc daïy hoïc, song chuùng toâi thoáng nhaát chæ  ñöa ra nhöõng daïng baøi  chuû yeáu keøm theo ñoù laø PPDH vaø hình thöùc hoïc taäp töông öùng.

IV/-TẦM QUAN TRỌNG CỦA MÔN TN-XH Ở LỚP 1 NHẰM GIÚP HỌC SINH:

    Có một số kiến thức cơ bản ban đầu về:

-Con người và sức khoẻ ( cơ thể người, cách giữ vệ sinh cơ thể và phòng tránh tai nạn, bệnh tật, vui chơi an toàn

-Các thành viên trong gia đình, lớp học; một số sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.

    Bước đầu hình thành và phát triển những kỹ năng:

-Tự chăm sóc sức khoẻ cho bản thân. Ứng xử hợp lý trong đời sống để phòng tránh một số bệnh tật và tai nạn.

-Quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, biết cách diễn đạt những hiểu biết của mình về các sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.

    Hình thành và phát triển những thái độ và hành vi :

-Có ý thức thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

-Yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương.

V/-NỘI DUNG MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1:

    Chủ đề: Con người và sức khoẻ

              -Cơ thể người và các giác quan ( các bộ phận chính, vai trò nhận biết thế giới xung quanh của các giác quan; vệ sinh cơ thể và các giác quan; vệ sinh răng miệng). Ăn đủ no uống đủ nước.

              -Chủ đề này có 10 bài( trong đó Bài 10. Ôn tập: con người và sức khoẻ )

    Chủ đề: Xã hội

              -Gia đình: Các thành viên trong gia đình( ông, bà, cha, mẹ, anh chị em ruột). Nhà ở và đồ dùng trong nhà ( địa chỉ nhà ở, chổ ăn, ngủ, làm việc, học tập, tiếp khách…và các đồ dùng cần thiết trong nhà). Giữ nhà ở sạch sẽ. An toàn khi ở nhà( phòng tránh đứt tay, chân…, bỏng, điện giật).

              -Lớp học: Các thành viên trong lớp học, các đồ dùng trong lớp học, giữ lớp học sạch đẹp.

              -Thôn xóm xã hoặc phố phường nơi đang sống: Phong cảnh và hoạt động sinh sống của nhân dân. An toàn giao thông.

              - Chủ đề này gồm 11 bài( trong đó Bài 21. Ôn tập: Xã hội )

    Chủ đề: Tự nhiên

         -Thực vật và động vật: Một số cây và một số con vật phổ biến( tên gọi,đặc điểm và ích lợi hoặc tác hại đối với con người)

        -Hiện tượng tự nhiên: Một số hiện tượng phổ biến của thời tiết ( nắng, mưa, gió, nóng, rét).

         - Chủ đề này gồm 11 bài( trong đó Bài 35. Ôn tập: Tự nhiên )

         - Nội dung kiến thức trong mỗi chủ đề đều được tích hợp nội dung giáo dục sức khoẻ một cách hợp lý, nhuần nhuyễn; đi từ sức khoẻ cá nhân trong chủ đề “ Con người và sức khoẻ” đến môi trường và sức khoẻ cộng đồng trong chủ đề “ Xã hội” và trong chủ đề “ Tự nhiên”

 

VI. NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ

1. Những yêu cầu đối với giáo viên

- Nắm vững mục tiêu cần đạt trong tiết học.

- Cần nắm vững và thực hiện đúng các lệnh SGK.

- Hiểu hình ảnh nội dung trình bày trong SGK.

- Chuẩn bị được vật thật phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, bài học.

- Am hiểu kiến thức về tự nhiên xã hội liên quan, thường xuyên cập nhật những vấn đề mới nhất có liên quan đến chương trình, bài học của lớp học mình phụ trách.

- Vận dụng thành thạo các phương pháp cũng như các hình thức dạy học trong quá trình giảng dạy môn Tự nhiên và xã hội.

- Phân luồng được các đối học sinh trong lớp để có các câu hỏi phù hợp.

- Dự kiến được các tình huống sư phạm xảy ra và chuẩn bị trước được những câu hỏi dẫn dắt học sinh vào những vấn đề cần khai thác.

- Tạo không khí sôi nổi, hào hứng trong quá trình giảng dạy để lôi cuốn học sinh chủ động , tích cực học tập.

- Tôn trọng và lắng nghe ý kiến của học sinh.

- Đối xử công bằng, tạo niềm tin trong học sinh.

2. Yêu cầu đối với học sinh

- Tham gia học tập một cách chủ động, sáng tạo.

-  Tích cực quan sát, nhận xét và vận dụng  những hiểu biết của mình về  vấn đề có liên quan đến bài học trong cuộc sống.

- Tham gia tích cực trong hoạt động nhóm.

- Đặt và trả lời câu hỏi thành câu, đủ ý.

- Có khả năng trình bày sơ lược những kiến thức đã học thành một đoạn diễn thuyết ngắn.

- Biết bày tỏvà lắng nghe ý kiến của bạn,.

-Có khả năng quan sát và động não để lựa chọn ra phương án trả lời tốt nhất..

 

 

VII/-PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1:

             Lí luaän daïy hoïc ñaõ chæ roõ, khoâng coù phương pháp dạy học(PPDH) naøo laø vaïn naêng, vieäc löïa choïn PPDH hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo ngöôøi gv . Tieát daïy coù hieäu quaû hay khoâng cuõng laø nhôø vaøo söï löïa choïn cuûa gv trong vieäc söû duïng caùc PPDH. Muoán löïa choïn ñöôïc PPDH coù hieäu quaû thì ngöôøi gv phaûi hieåu roõ mình ñang daïy gì vaø daïy ñoái töôïng naøo. Moãi noäi dung daïy hoïc, moãi ñoái töôïng daïy hoïc laïi coù nhöõng ñaëc tröng rieâng ñoøi hoûi phaûi coù PPDH vaø hình thöùc toå chöùc phuø hôïp. Vì vaäy ngöôøi gv phaûi linh ñoäng vaø saùng taïo vaän duïng caùc PPDH truyeàn thoáng cuõng nhö nhöõng PPDH hieän ñaïi sao cho tieát daïy coù hieäu quaû. Chuùng toâi laø ñoäi nguõ gv giaûng daïy ôû khoái lôùp 1 laâu naêm, ñoái vôùi vieäc daïy hoïc moân TN&XH, chuùng toâi thöôøng xuyeân söû duïng caùc PPDH maø theo chuùng toâi laø thích hôïp ñoù laø caùc phöông phaùp nhö : Phương pháp quan sát, phương pháp hợp tác theo nhóm, phương pháp tổ chức trò chơi học tập…

            Mỗi phương pháp đều có những mặt mạnh riêng và chúng ta cần khai thác hợp lý, không nên tuyệt đối hoá một phương pháp nào và coi nó như một phương pháp độc tôn. Tuy nhiên, với tính chất đặc trưng của môn học, chúng ta cần chú trọng hướng dẫn học sinh biết cách quan sát, nêu thắc mắc, tìm tòi, phát hiện ra những kiến thức mới về tự nhiên và xã hội phù hợp với lứa tuổi của các em. Đối tượng quan sát là tranh, ảnh, sơ đồ, mẫu vật, mô hình…là khung cảnh gia đình, lớp học, cuộc sống ở địa phương, là cây cối, con vật và một số hiện tượng thời tiết diễn ra hàng ngày.

           Chúng ta cũng cần tăng cường tổ chức những hoạt động thực hành để học sinh biết cách thực hiện những hành vi có lợi cho sức khoẻ của bản thân, gia đình và cộng đồng.

• Những phương pháp cơ bản thường dùng trong giảng dạy môn TN & XH lớp 1 là:

           * Phương pháp quan sát:

           -Phương pháp quan sát là phương pháp ( PP ) sử dụng các giác quan để tri giác trực tiếp, có mục đích các sự vật, hiện tượng diễn ra trong tự nhiên và trong cuộc sống mà không có sự can thiệp vào quá trình diễn biến của các sự vật hoặc hiện tượng đó.

           -Học sinh quan sát chủ yếu là để nhận biết hình dạng, đặc điểm bên ngoài của cơ thể người, của một số cây xanh, một số động vật hoặc để nhận biết các hiện tượng đang diễn ra trong môi trường tự nhiên, trong cuộc sống hàng ngày.

          -Mục tiêu quan sát phải đơn giản, phù hợp với đặc điểm nhận thức và tư duy của học sinh. Trong quá trình quan sát, gv phài đặt câu hỏi ngắn gọn và rõ ràng để hướng học sinh vào các kiến thức cần tìm và phát hiện.

          -Tuỳ nội dung cụ thể mà hướng dẫn học sinh quan sát bằng cách sử dụng một hay nhiều giác quan khác nhau. Cần thận trọng khi hướng dẫn hs sử dụng vị giác, khứu giác hay xúc giác để đảm bảo an toàn, tránh bị nhiễm độc.

 

• Quy trình hướng dẫn học sinh quan sát theo các bước như sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu quan sát

Bước 2: Lựa chọn đối tượng quan sát

Bước 3: tổ chức và hướng dẫn học sinh quan sát

Bước 4: Trình bày kết quả quan sát

           * Phương pháp hợp tác trong nhóm:

           Khi nào nên tổ chức cho hs hoạt động theo nhóm? Đó là khi đứng trước một tình huống có vấn đề mà cá nhân hs khó có thể giải quyết được, cần trao đổi chia sẻ thông tin.    Khi tổ chức dạy học theo nhóm cần chú ý những điển sau:

-Bố trí cho hs dễ dàng xoay trở để tạo nhóm cho cả thầy và trò trong mọi hoạt động nhóm.

-Phân công và giao nhiệm vụ hết sức cụ thể để từng thành viên hiểu được việc làm của mình và nhất là tuân thủ theo sự điều hành của nhóm trưởng

            * Phương pháp tổ chức trò chơi học tập:

            -Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung gắn với hoạt động học tập của học sinh.

            -Trò chơi học tập giúp cho giờ học trở nên nhẹ nhàng, thoải mái, giúp hs nhanh nhẹn, tiếp thu tự giác và tích cực hơn. Qua đó học sinh được củng cố, hệ thống hoá kiến thức.

            -Tổ chức trò chơi học tập theo các bước như sau:

-Giới thiệu tên trò chơi, hướng dẫn cách chơi, thời gian chơi và phổ biến luật chơi.

-Chơi thử ( nếu thấy cần )

-Tiến hành chơi

-Nhận xét kết quả của trò chơi( có thể có thưởng, phạt). Nhận xét thái độ của người tham gia và rút kinh nghiệm.

-Kết thúc: Giáo viên hỏi học sinh, qua trò chơi đã rút ra bài học gì hoặc gv tổng kết lại những gì cần học được qua trò chơi đó.

VIII/-QUY TRÌNH DẠY HỌC CHUNG MÔN TỰ NHIÊN & XÃ HỘI

1. Mục tiêu bài học
2. Đồ dùng dạy học
3. Các hoạt động dạy - học :
   1. Kiểm tra bài củ :
   2. Dạy bài mới :

-Giới thiệu bài mới:

-Các hoạt động :

  Hoạt động 1

  Hoạt động 2

  Hoạt động 3….

4. Củng cố - Dặn dò :

Giáo án minh hoạ

----------------

Tự nhiên xã hội

Con gà

 

I. Muïc tieâu:

- Neâu ñöôïc lôïi ích cuûa con gaø( bieát: thòt vaø tröùng gaø laø nhöõng thöùc aên boå döôõng).

- Chæ ñöôïc caùc boä phaän beân ngoaøi cuûa con gaø, phaân bieät ñöôïc gaø troáng vôùi gaø maùi veà hình daùng,    tieáng keâu.

- Hs coù yù thöùc chaêm soùc con  ga.ø

II. Chuaån bò  :

   - Tranh , SGK.

   - SGK.

   - Q.saùt, hỏi đáp ,giaûng giaûi,thöïc haønh.  

III. Caùc hoaït ñoäng dạy học :

 

 

 

 

 

IV: BÀI HỌC KINH NGHIỆM

Để thực hiện một số phương pháp dạy học TNXH lớp 1 có hiệu quả tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:

- Trước hết người giáo viên phải nắm vững chương trình và sách giáo khoa, hiểu đặc điểm tâm lý học sinh để lựa chọn và sử dụng những phương pháp, phương tiện và hình thức dạy học phù hợp.

- Giáo viên phải cải tiến không ngừng phương pháp dạy học và giúp học sinh cải tiến phương pháp học.

- Giáo viên phải biết dựa vào những tri thức mà học sinh đã có, đã học để hướng dẫn học sinh nâng cao lên một trình độ mới.

- GV phải hiểu không có phương pháp nào là không tốt, mỗi phương pháp đều có giá trị riêng của nó. Hiệu quả hay không hiệu quả đều phụ thuộc vào người sử dụng. Nếu các phương pháp dạy học được kết hợp và bổ sung cho nhau thì phương pháp dạy học ấy sẽ phù hợp được với đối tượng học đa dạng, chống sự nhàm chán và tạo ra sự năng động trong cách nghĩ, cách làm của học sinh.

- Giáo viên phải biết kết hợp hoạt động cá nhân với hoạt động nhóm và phát huy khả năng của cá nhân.

- Tăng cường rèn kỹ năng thực hành cho học sinh.

- Sử dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại vào dạy học.

- Linh hoạt trong ứng xử sư phạm để thích ứng với sự thay đổi của đối tượng và hoàn cảnh.

- Luôn kiểm tra và đánh giá kiến thức và kỹ năng đạt được ở học sinh có động viên khuyến khích các em.

- Luôn tự tìm tòi, học hỏi rút kinh nghiệm để bồi dưỡng chuyên môn của mình.

- Tăng cường thao giảng, dự giờ rút kinh nghiệm, áp dụng những sáng kiến trong giảng dạy.

- Thực hiện nhiều phương pháp dạy học cùng với đổi mới cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cũng như cách thiết kế bài dạy.

X: NHỮNG KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT

Một số phương pháp giúp HS học tốt môn TNXH lớp 1 cần phải được phát huy và thực hiện nó đòi hỏi trình độ chuyên môn của giáo viên còn cần phải được nâng lên để đáp ứng và áp dụng. Vì vậy đề nghị Sở, Phòng GD sẽ thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và phương pháp dạy học cho giáo viên để bồi dưỡng và nâng cao tay nghề cho GV tiểu học nói chung và GV lớp 1 nói riêng.

Ngày nay công nghệ thông tin ngày càng phát triển có tác dụng rất tích cực trong việc giảng dạy, trong khi đó giáo viên chưa có điều kiện để thực hiện tốt các phương tiện nghe nhìn , mong muốn sắp tới sẽ xã hội hóa giáo dục , để mỗi lớp đều được trang bị máy vi tính kết nối tivi nhằm phục vụ cho công việc học tập và giảng dạy ngày càng có hiệu quả hơn.

                                                           Trần Quang cơ, ngày 15 tháng 04 năm 2014

                                                                  Người viết chuyên đề

 

 

 

                                                                     Trần Thị Ngọc Hạnh

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-------------------------------------------------