SỞ GD & ĐT TỈNH CÀ MAU
TRƯỜNG THPT SÔNG ĐỐC
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM!
Giáo viên: Nguyễn Thị Duyên
___ ____
Là nghệ sĩ đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh.
Mang hồn thơ phóng khoáng, lãng mạn, hồn hậu và đặc biệt thành công khi viết về đề tài người lính.
- Tác phẩm chính: Mây đầu ô (1986), Thơ văn Quang D ũng (1988).
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Tây Tiến
(Quang Dũng)
Một bức kí họa của Quang Dũng
QUANG DŨNG VÀ ĐỒNG ĐỘI TÂY TIẾN
I. Tìm hiểu chung
Tác giả
Văn bản
Hoàn cảnh ra đời – đơn vị Tây Tiến
*Hoàn cảnh sáng tác: Quang Dũng tham gia Tây Tiến năm 1947, năm 1948 chuyển sang đơn vị khác và viết bài thơ Tây Tiến tại Phù Lưu Chanh trong nỗi nhớ da diết về đơn vị và đồng đội. Ban đầu bài có tên là Nhớ Tây Tiến sau đó đổi thành Tây Tiến in trong tập “Mây đầu ô”.
* Đơn vị Tây Tiến
- Thời gian thành lập:
Năm 1947, Quang Dũng cũng là lính Tây Tiến
- Nhiệm vụ:
Phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào.
- Địa bàn hoạt động:
Đồi núi Tây Bắc Việt Nam và Thượng Lào.
- Thành phần:
Chủ yếu là học sinh, sinh viên
- Điều kiện sống:
- Tinh thần:
Gian khổ, thiếu thốn
Hào hùng, lãng mạn – lạc quan, yêu đời.
MINH HỌA HÀNH TRÌNH CỦA TÂY TIẾN
Tượng đài tưởng niệm lính Tây Tiến ở Mường Lát
I. Tìm hiểu chung
Tác giả
Văn bản
Hoàn cảnh ra đời – đơn vị Tây Tiến
b. Bố cục: 4 đoạn
+ Đoạn 1: Đường hành quân giữa thiên nhiên Tây Bắc dữ dội, hùng vĩ
+ Đoạn 2: Kỉ niệm đêm liên hoan, thiên nhiên Tây Bắc thơ mộng, trữ tình
+ Đoạn 3: Chân dung người lính Tây Tiến
+ Đoạn 4: Lời thế Tây Tiến
- Nho? choi voi
+Câu cảm
+ Điệp từ
+ Từ láy
+ Hiệp vần “ơi”
- Tây Tiến ơi !
1. Đoạn 1.
II.Đọc hiểu văn bản:
-> tiếng gọi thân thương
-> nỗi nhớ tha thiết
nhấn mạnh, khắc sâu nỗi nhớ
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
->nỗi nhớ lửng lơ, đầy ắp, không định hình ,
định lượng, bao trùm cả không gian ,thời gian .
->Nỗi nhớ da diết, khôn nguôi trong tâm trí nhà thơ.
* Hai câu thơ đầu
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Thảo luận nhóm ( 3 phút) – nhóm 4 HS
1) Đoàn quân Tây Tiến phải hành quân qua những địa danh nào? Gợi lên điều gì?
2) Những chặng đường hành quân của người lính Tây Tiến được miêu tả như thế nào?(thông qua những hình ảnh, chi tiết nào?
Gợi ý: Địa hình, thời tiết,….
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
MINH HỌA HÀNH TRÌNH CỦA TÂY TIẾN
II. Đọc hiểu văn bản.
1.Đoạn 1
Hai câu thơ đâu
Những dòng thơ còn lại
- Hình ảnh đoàn quân mỏi, hoa về trong đêm hơi . .
Địa danh:
Sài Khao
Mường Lát
gợi sự xa xôi, hẻo lánh, hoang dã, nơi đoàn quân Tây Tiến đã đi qua .
gắn với những kỷ niệm cụ thể.
->Hình ảnh giàu chất hiện thực
Liên tưởng tới hình ảnh đoàn binh đi trong sương khói lung linh huyền ảo, như thực, mộng của rừng
Kỷ niệm về một đêm hành quân đầy mệt mỏi, thời tiết khắc nghiệt của miền Tây .
Nét lãng mạn của hồn thơ Quang Dũng
Sài Khao sưong lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Sương lấp
+ Điệp từ dốc
->sự hiểm trở, trùng điệp, cao vút của núi đồi miền Tây
?
+Từ láy tượng hình
+ 5 thanh trắc
Tru?c tra?c, ga?p ghờ`nh kho? di
+ Heo hút cồn mây
Thậm xưng
-> Độ cao của núi
+ Su?ng ngu?i tro`i
Ho?m hi?nh tinh nghi?ch, hụ`n nhiờn yờu do`i cu?a nguo`i li?nh
-> cực tả độ cao
- Những từ ngữ khúc khuỷu”, “thăm thẳm”,“cồn mây”,“súng ngửi trời”: giàu giá trị tạo hình diễn tả thật đắc cảnh núi cao, dốc sâu, vực thẳm.
* Địa thế hiểm trở:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
……………………………………
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
- Dụ?i,
Nha` ai Pha Luụng mua xa khoi
nhịp ngắt bẻ đôi
Ngàn thước lên cao , ngàn thước xuống
Lên cao chót vót, Xuống sâu thăm thẳm
Nguy hiểm
tột cùng
- Những nếp nhà thấp thoáng mờ nhòa khuất chìm xa xa ẩn hiện trong màn mưa.
+ Một số thanh bằng -> Tạo cảm giác nhẹ nhàng, diễn tả tâm trạng người lính bình thản trước gian lao.
Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ ,dữ dội ,thử thách lòng quả cảm của người lính Tây Tiến . Tuy vậy họ vẫn hồn nhiên, lạc quan yêu đời .
=> Đường hành quân gian khổ, khắc nghiệt nhưng không làm chùng bước người lính
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
- Thiên nhiên hoang dã :
+ Đêm đêm
Thường xuyên đối mặt với nguy hiểm, dữ dội, bí ẩn, hoang vu cña chèn rõng thiªng níc ®éc
+ Chiều chiều
+ Cọp trêu người
+ Thác gầm thét
Nhân hóa
=> Hoang sơ , man dại, đầy bí mật
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
- Thiên nhiên Tây bắc mang hương vị cuộc sống
+ Cơm lên khói
+ Thơm nếp xôi
Tả thực
Bửa cơm nóng
Hương thơm nếp mới
mùa em thơm nếp xôi
-> Diễn đạt tài hoa
mùa em
Mùa lúa chín
Mùa nếp thơm
Mùa của tình quân dân
- Phải trải qua nhiều gian khổ, vất vả ;
* Nhớ về người lính Tây Tiến :
Tình quân dân ấm áp và vẻ lạc quan yêu đời.
- Xem nhẹ cái chết: Không bước nữa, bỏ quên đời.
II. Đọc hiểu văn bản.
1.Đoạn 1
Hai câu thơ đầu: Cảm xúc chủ đạo của bài thơ.
Những dòng thơ còn lại:
Nhớ về những địa danh gợi sự lạ lẫm, xa xôi, heo hút,…
Nhớ về địa hình hiểm trở, khúc khuỷu,…gợi sự hung vĩ,
hoang sơ.
Nhớ về thời tiết khắc nghiệt.
Thiên nhiên hoang dã.
Nhớ kỉ niệm về người lính Tây Tiến (đồng đội).
Tóm lại: Qua ngòi bút vừa hiện thực, vừa lãng mạn của Quang Dũng, …Cảnh núi rừng Tây Bắc hiện lên rất sinh động với núi cao, vực sâu, dốc thẳm, mưa rừng, sương mù, thác gầm, cọp thét… Và đó cũng là những kỉ niệm đáng tự hào của người lính Tây Tiến .
II. Đọc hiểu văn bản.
1. Đoạn 1
2. Đoạn 2: 8 câu tiếp
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
I.Tìm hiểu chung
Lộng lẫy, rực rỡ, duyên dáng
- Âm thanh: “khèn lên man điệu”
Tiếng nhạc reo rắt
- Tâm hồn: “xây hồn thơ”:
Tâm hồn bay bổng, lâng lâng.
Gợi không khí mê say, ngây ngất, thể hiện sự gắn bó của tình quân dân.
2. Do?n 2:
K? ni?m v? dờm liờn hoan,thiờn nhiờn Tõy B?c tho m?ng, tr? tỡnh
* Hình ảnh đêm liên hoan:
II. Đọc- hiểu văn bản
- Hình ảnh, màu sắc: “hội đuốc hoa”, “em xiêm áo”, “nàng e ấp”
a/ 4 câu thơ đầu
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
+ Các hình ảnh: Hội đuốc hoa
xiêm áo
Khèn lên man điệu
Nhạc …hồn thơ
+ Các động từ:
+ Bừng
+ Kìa:
+ E ấp:
Tâm hồn lãng mạn, tài hoa nghệ sĩ của người lính
Màu sắc, ánh sáng,
âm thanh – con người
và cảnh vật ngây ngất,
lung linh huyền ảo
TÂY TIẾN – Quang Dũng
Phút chốc sáng lên
Náo nhiệt, rộn ràng
sự ngạc nhiên, thích thú
dáng vẻ thẹn thùng, tình tứ
I. Tìm hiểu chung
2. Doa?n 2
* Ca?nh sụng nuo?c miờ`n Tõy
II. Đọc- hiểu văn bản
- Cảnh vật: “chiều sương ấy”, “hồn lau nẻo bến bờ”, “nước lũ hoa đong đưa”
-> Cảnh vật thiên nhiên mang
vẻ đẹp hoang dại, thiêng liêng.
-> Gợi cảm giác mênh mang, mờ ảo.
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa.
- Hình ảnh “dáng người trên độc mộc”
->Gợi dáng hình mềm mại, uyển chuyển của cô gái trên chiếc thuyền độc mộc.
* Cảnh sông nước miền Tây
- Nghệ thuật:
+ Sử dụng bút pháp gợi tả
+ Kết hợp hài hòa giữa chất nhạc và chất thơ.
Tóm lại: Đoạn 2: Đoạn thơ thể hiện cảm xúc trào dâng của nhà thơ về những kỉ niệm đẹp với thiên nhiên và con người miền Tây.
2. Đoạn 2
- Điệp từ “có thấy, có nhớ” diễn tả tinh tế tâm hồn của nhà thơ gửi vào cỏ cây sông nước
=>Nét vẽ thi trung hữu hoạ
3. Đoạn 3. Chân dung người lính Tây Tiến:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến truờng đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
c.Chân dung người lính Tây Tiến
2. Tim hiểu văn bản
-Ngoại hình:
Không mọc tóc
Quân xanh màu lá
Mắt trừng gửi mộng
-> Tả thực + cảm hứng lãng mạn
=> Niềm tự hào về d�ng v? k? d? nhung d?c d�o, g�n gu?c cuả ngươì lính
-> hiện thực kháng chiến gian khổ, thiếu thốn
c.Chân dung người lính Tây Tiến
- Tâm hồn:
+ Hào hoa, lãng mạn : “Mắt trừng gửi mộng qua biên giới. Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
+ Ý chí: “ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”
-> Sẵn sàng dâng hiến cả sự sống, tuổi trẻ cho Tổ quốc.
-> bút pháp lãng mạn ->nét đặc trưng của người thanh niên Hà Nội
=>Lí tưởng xả thân vì Đất nước c?a cả một thế hệ thanh niên sau CMT8
2. Tim hiểu văn bản
2.Tìm hiểu văn bản
c.Chân dung người lính Tây Tiến
- Sự hy sinh anh dũng: “biên cương“mồ viễn xứ”, “áo bào” “về đất”“khúc độc hành”
từ Hán –Việt, nói giảm, nhân hóa
Người lính xem cái chết sự hy sinh hết sức nhẹ nhàng ,thanh thản, không là sự ra đi mà là sự trở về
Vẻ đẹp bi tráng của cả một thế hệ thanh niên sau CM tháng Tám
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi
2.Tìm hiểu văn bản
d. Lôøi theà gaén boù vôí Taây Tieán vaø mieàn Taây :
2.Tìm hiểu văn bản
d. Lời thề của Tây Tiến
-“Không hẹn ước”, “mùa xuân ấy”:
-> Nhắc nhớ ý nguyện một thời của đoàn quân Tây Tiến “ Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”
- “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”:
-> Tình cảm gắn bó sâu nặng với miền Tây
=>T�y ti?n m?t th?i v� m�i.
III.TỔNG KẾT
1.Nghệ thuật:
Cảm hứng lãng mạn và âm điệu hào hùng bi tráng; từ ngữ, hình ảnh giàu chất họa, chất nhạc, cách thể hiện tài hoa tinh tế.
2.Nội dung:
Thông qua nỗi nhớ cụ thể về một đơn vị, một miền đất, một quãng đời chiến đấu, bài thơ đã thể hiện hào khí của tuổi trẻ Việt Nam trong buổi đầu chống Pháp gian lao, vất vả.
TÂY TIẾN – QUANG DŨNG
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
(Đồng chí – Chính Hữu )
Áo phai màu chiến trường
Gian nguy lòng không nhạt
Căm thù trăm năm xa
Máu thiêng sôi dào dạt.
(Đèo Cả - Hữu Loan)
Chúng tôi đi
Nắng mưa sờn mép ba lô
Tháng năm bạn cùng thôn xóm
Nghỉ lại lưng đèo
Nằm trên dốc nắng
Kì hộ lưng nhau ngang bờ cát trắng
Quờ chân tìm hơi ấm đêm mưa
(Nhớ - Hồng Nguyên)
Hình tượng người lính trong
kháng chiến chống Pháp
nguon VI OLET
