Tích hợp GDBVMT trong môn khoa học

1
tích hợp Giáo Dục BVMT
trong môn Khoa h?c
2

TÍCH HỢP GD BVMT TRONG
MÔN KHOA HỌC

1. Môc tiªu, hình thøc vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch hîp GDBVMT trong m«n Khoa học
Ho¹t ®éng 1
+ Đã biết mục tiêu GDBVMT ở cấp tiểu học. Căn cø vµo môc tiªu, néi dung ch­¬ng trình m«n Khoa häc cÊp tiÓu häc, h·y thùc hiÖn nhiÖm vô sau:
1. X¸c ®Þnh môc tiªu GDBVMT qua m«n Khoa häc.
2. Môn Khoa học có thể tích hợp GDBVMT theo các phương thức nào ?
3
Mục tiêu, phương thức dạy học
tích hợp GDBVMT môn Khoa học
1 M?c tiờu:
- Kiến thức:
+ Cung cấp cho học sinh những hiểu biết về môi truờng sống gắn bó với các em, môi trường sống của con người.
+ Hình thành các khái niệm ban đầu về môi trường, môi trường tự nhiên, môi trường nhân tạo; sự ô nhiễm môi trường, bảo vệ môi trường.
+ Biết một số tài nguyên thiên nhiên, năng lượng, quan hệ khai thác, sử dụng và môi trường. Biết mối quan hệ giữa các loài trên chuỗi thức ăn tự nhiên.
+ Những tác động của con người làm biến đổi môi trường cũng như sự cần thiết phải khai thác, bảo vệ môi trường để phát triển bền vững;
4
1. Mục tiêu
- Thái độ, tình cảm:
+ Yêu quý thiên nhiên, mong muốn bảo vệ môi trường sống cho cây cối, con vật và con người
- Kĩ năng, hành vi:
+ Hình thành cho học sinh những kĩ năng ứng xử, thái độ tôn trọng và bảo vệ môi trường một cách thiết thực, rèn luyện năng lực nhận biết những vấn đề về môi trường.
+ Tham gia một số hoạt động bảo vệ môi trường phù hợp với lứa tuổi; thuyết phục người thân, bạn bè có ý thức v� hành vi bảo vệ môi trường
5
2. Phương thức tích hợp
* Khỏi ni?m: Tích hợp là sự hoà trộn nội dung giáo dục môi trường vào nội dung bộ môn thành một nội dung thống nhất, gắn bó chặt chẽ với nhau. Tích hợp được thực hiện theo các nguyên tắc:
- Nguyên tắc 1. Tích hợp nhưng không làm thay đổi đặc trưng của môn học, không biến bài học bộ môn thành bài học giáo dục môi trường
- Nguyên tắc 2. Khai thác nội dung giáo dục môi trường có chọn lọc, có tính tập trung vào chương, mục nhất định không tràn lan tuỳ tiện.
- Nguyên tắc 3. Phát huy cao độ các hoạt động tích cực nhận thức của học sinh và kinh nghiệm thực tế của các em đã có, tận dụng tối đa mọi khả năng để học sinh tiếp xúc với môi trường.
6
2. Phương thức tích hợp
Các mức độ tích hợp kiến thức GDMT:
a. Møc ®é toµn phÇn: Môc tiªu vµ néi dung cña bµi trïng hîp phÇn lín hay hoµn toµn víi néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng
§èi víi bµi häc tÝch hîp toµn phÇn, gi¸o viªn gióp häc sinh hiÓu, c¶m nhËn ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c néi dung bµi häc chÝnh lµ gãp phÇn gi¸o dôc trÎ mét c¸ch tù nhiªn vÒ ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng. C¸c bµi häc nµy lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng ph¶i huy t¸c dông ®èi víi häc sinh th«ng qua m«n häc.
7
b. Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có nội dung giáo dục môi trường, được thể hiện bằng mục riêng, một đoạn hay một vài câu trong bài học.
- Xác định nội dung giáo dục bảo vệ môi trường tích hợp vào nội dung bài học là gì ?
- Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường tích hợp vào nội dung nào của bài ? Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào hoạt động dạy học nào trong quá trình tổ chức dạy học? Cần chuẩn bị thêm đồ dạy học gì?
- Khi tổ chức dạy học, giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học bình thường, phù hợp với hình thức tổ chức và phương pháp dạy học bộ môn. Giáo viên cần lưu ý khi lồng ghép, tích hợp phải thật nhẹ nhàng, phù hợp và phải đạt mục tiêu cảu bài học theo đúng yêu cầu của bộ môn.
8
c. Mức độ liên hệ: các kiến thức giáo dục môi trường không được nêu rõ trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ sung, liên hệ các kiến thức giáo dục môi trường.
Kiến thức trong bài có một hoặc nhiều chỗ có khả năng liên hệ, bổ sung thêm kiến thức môi trường mà sách giáo khoa chưa đề cập. Khi chuẩn bị bài dạy, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về môi trường, có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững.

9

*Cách tích hợp nội dung bảo vệ môi trường

- Cách xác định các kiến thức giáo dục môi trường tích hợp vào bài học:
Để xác định các kiến thức giáo dục bảo vệ môi trường tích hợp vào bài học có thể tiến hành theo các bước sau:
Bước 1. Nghiên cứu kĩ sách giáo khoa và phân loại các bài học có nội dung hoặc có khả năng đưa giáo dục môi trường vào bài (bài tích hợp toàn phần; bài tích hợp bộ phận, bài liên hệ).
10
Bước 2. Xác định các kiến thức giáo dục môi trường đã được tích hợp vào bài (nếu có). Bước này quan trọng để xác định các phương pháp và hình thức tổ chức cho học sinh lĩnh hội kiến thức, kĩ năng về môi truờng.
Bước 3. Xác định các bài có khả năng đưa kiến thức giáo dục môi trường vào bằng hình thức liên hệ, mở rộng, dự kiến các kiến thức có thể đưa vào từng bài.
11
Đối với những bài nội dung giáo dục môi trường đã chiếm một phần lớn hoặc toàn bộ bài học thì việc xác định, lựa chọn kiến thức giáo dục môi truờng trở nên dễ dàng. Đối với loại bài liên hệ, khi tổ chức các hoạt động dạy học cần lưu ý các điểm sau:
- Phải dựa vào nội dung bài học, nghĩa là các kiến thức giáo dục môi trường đưa vào bài học phải có mối quan hệ logic chặt chẽ với các kiến thức có sẵn trong bài học. Các kiến thức của bài học được coi như cái nền làm cơ sở cho kiến thức giáo dục môi trường có chỗ dựa
12
- C¸c kiÕn thøc gi¸o dôc m«i tr­êng ®ưa vµo bµi ph¶i cã hÖ thèng, tr¸nh sù trïng lÆp, ph¶i thÝch hîp víi tr×nh ®é häc sinh, kh«ng g©y qu¸ t¶i ®èi víi nhËn thøc cña häc sinh trong viÖc lÜnh héi néi dung chÝnh cña m«n häc. Theo nguyªn t¾c nµy, nh÷ng kiÕn thøc ®­a vµo bµi cÇn ®­îc s¾p xÕp ®óng chç, hîp lÝ, lµm cho kiÕn thøc m«n häc thªm phong phó, s¸t víi thùc tiÔn vµ l«gic cña m«n häc, bµi häc kh«ng bÞ ph¸ vì.
- C¸c kiÕn thøc gi¸o dôc m«i truêng ®ưa vµo bµi ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc hiÖn tr¹ng m«i tr­êng hoặc t×nh h×nh b¶o vÖ m«i tr­êng cña ®Þa ph­¬ng, tr­êng häc ®Ó cho häc sinh c¶m thÊy s©u s¾c, thiÕt thùc ®èi víi các em.

13

II. Nội dung, địa chỉ, mức độ tích hợp GDBVMT trong môn Khoa học l?p 4

Hoạt động 2.
+ Căn cứ vào nội dung, chương trình, sách giáo khoa Khoa học lớp 4, hãy thực hiện các nhiệm vụ sau:
1. Xác định các bài có khả năng tích hợp GDBVMT
2. Nêu nội dung GDBVMT và mức độ tích hợp các bài đó (theo bảng sau)
14
+ Nội dung được trình bày trong bảng dưới đây:
15
Thông tin phản hồi cho hoạt động 2
16
17

III. Nội dung, địa chỉ, mức độ tích hợp GDBVMT trong môn Khoa học lớp 5

Hoạt động 3
Căn cứ vào nội dung, chương trình, sách giáo khoa Khoa học lớp 5, anh/chị hãy thực hiện các nhiệm vụ sau:
1. Xác định các bài có khả năng tích hợp GDBVMT
2. Nêu nội dung GDBVMT và mức độ tích hợp các bài đó (theo b?ng sau)

18
+ Nội dung được trình bày trong bảng dưới đây:
19
Thông tin phản hồi cho hoạt động 3
20
21

IV. Hình thức và phương pháp GDBVMT
Thông tin cơ bản

1. Hình thức tổ chức
Giáo dục bảo vệ môi trường qua môn Khoa học thường được tổ chức theo hai hình thức: tổ chức dạy học trong lớp và ngoài thiên nhiên
Đối với những bài có nội dung giáo dục môi trường trùng hợp phần lớn hay hoàn toàn với nội dung giáo dục môi trường thì tiến hành ngoài thiên nhiên sẽ mang lại kết quả cao hơn. Vì trong môi trường thực tế đó các em sẽ có được những cảm xúc thật sự về
22

cảnh quan thiên nhiên, có được những liên tưởng chính xác, chân thực về những vấn đề môi trường và đó cũng chính là nơi các em thể hiện những hành vi thiết thực nhất.
Tuy nhiên do học sinh tiểu học còn nhỏ hơn nữa thời gian dành cho việc dạy học nội dung giáo dục môi trường cũng không nhiều nên khó có thể tổ chức cho cả lớp cùng đến tất cả những nơi có vấn đề về môi trường.Vì vậy mà hình thức được sử dụng thường xuyên trong quá trình dạy học vẫn là hình thức tổ chức dạy học trong lớp..
23
Để giờ học mang tính thực tiễn và đạt hiệu quả cao giáo viên cũng có thể giao cho các nhóm hoặc cá nhân nhiệm vụ điều tra khám phá ngoài giờ học thông qua sách, báo, trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc quan sát trực tiếp tại nơi các em sinh sống.
24

2. Phương pháp

Nội dung GDBVMT được tích hợp trong nội dung môn học. Vì vậy các phương pháp GDBVMT cũng chính là các phương pháp dạy học bộ môn. Dưới đây xin chỉ đề cập đến một số phương pháp để GDBVMT đạt hiệu qu?:
2.1. Phuong phỏp quan sỏt:
- PP quan sỏt l� phuong phỏp s? d?ng cỏc giỏc quan d? tri giỏc tr?c ti?p, cú m?c dớch cỏc s? v?t, hi?n tu?ng m� khụng cú s? can thi?p tr?c ti?p v�o cỏc s? v?t, hi?n tu?ng dú.
-GV hu?ng d?n HS quan sỏt, thu th?p thụng tin, rỳt ra k?t lu?n v? m?t v?n d? MT du?c d? c?p trong b�i h?c.
25
2.2. PP Thí nghiệm
- PP thí nghiệm đòi hỏi phải tác động lên sự vật, hiện tượng cần nghiên cứu (mức độ đơn giản).
- Thông qua thí nghiệm có thể giúp HS rút ra những kết luận về vấn đề môi trường.
26

2. Phương pháp

2.3. Phương pháp điều tra
- Phương pháp điều tra là phương pháp, trong đó giáo viên tổ chức và hướng dẫn học sinh tìm hiểu một vấn đề và sau đó dựa trên các thông tin thu thập được tiến hành phân tích, so sánh, khái quát để rút ra kết luận, nêu ra các giải pháp hoặc kiến nghị.
- Trong GDBVMT, phương pháp điều tra được sử dụng nhằm giúp học sinh vừa tìm hiểu được thực trạng môi trường địa phương, vừa phát triển kỹ năng điều tra thực trạng cho các em.
27
2.4. Phương pháp thảo luận
- Phương pháp thảo luận là phương pháp, trong đó giáo viên tổ chức đối thoại giữa học sinh và giáo viên hoặc giữa học sinh và học sinh nhằm huy động trí tuệ của tập thể để giải quyết một vấn đề do môn học đặt . Trong phương pháp thảo luận học sinh giữ vai trò chủ động, đề xuất ý kiến, thảo luận, tranh luận. Giáo viên giữ vai trò nêu vấn đề, gợi ý khi cần thiết và tổng kết thảo luận.
- Trong GDBVMT, phương pháp thảo luận được sử dụng nhằm giúp học sinh có thể huy động trí tuệ của tập thể để tìm hiểu những vấn đề môi trường mà mình khám phá được để từ đó cùng nhau đưa ra những kiến nghị, những giải pháp phù hợp với thực trạng và khả năng thực hiện của các em.
28
2.5. Ph­¬ng ph¸p ®ãng vai
- Ph­¬ng ph¸p ®ãng vai lµ ph­¬ng ph¸p, trong ®ã gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh gi¶i quyÕt mét t×nh huèng cña néi dung häc tËp g¾n liÒn víi cuéc sèng thùc tÕ b»ng c¸ch diÔn xuÊt mét c¸ch ngÉu høng mµ kh«ng cÇn kÞch b¶n luyÖn tËp tr­íc.
- Trong GDBVMT, ph­¬ng ph¸p ®ãng vai cã t¸c dông rÊt lín ®Ó gióp häc sinh thÓ hiÖn hµnh ®éng ph¶n ¸nh mét gi¸ trÞ m«i tr­êng nµo ®ã vµ còng th«ng qua trß ch¬i c¸c em ®­îc bµy tá th¸i ®é vµ cñng cè tri thøc vÒ gi¸o dôc m«i tr­êng.
29
2.6. Phương pháp trực quan
- Phương pháp trực quan là phương pháp sử dụng những phương tiện trực quan, phương tiện kĩ thuật dạy học trước, trong và sau khi nắm tài liệu mới, khi ôn tập, củng cố, hệ thống hoá kiến thức,....
- Trong GDBVMT, phương pháp trực quan được sử dụng với mục đích tái tạo lại hình ảnh các sự kiện, hiện tượng về môi trường. Trong các phương tiện trực quan của môn học, tranh ?nh, thớ nghi?m ... giúp học sinh thấy được các hiện tượng cụ thể về từng đối tượng của môi trường.
30
Hoạt động 4
§äc c¸c th«ng tin c¬ b¶n trªn vµ xem c¸c bµi trong SGK Khoa häc (4-5), h·y thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
- Chän 2 bµi trong SGK Khoa häc (4-5) cã møc ®é tÝch hîp néi dung GDBVMT kh¸c nhau (toµn phÇn, bé phËn).
- ThiÕt kÕ kÕ ho¹ch bµi häc cña 2 bµi ®· chän.
31
Trong thiết kế cần làm rõ:
+ Tên bài được chọn, mức độ tích hợp (TP-BP).
+ Mục tiêu GD chung và mục tiêu GDBVMT.
+ Dự kiến các phương tiện dạy học sẽ được sử dụng, kể cả những ví dụ ứng với tình hình môi trường địa phương.
+ Dự kiến các hoạt động của GV, HS.
- Dựa vào bài - đặt vấn đề, xác định mục tiêu bài học cho HS.
- Giao nhiệm vụ cho HS.
- Tổ chức cho HS làm việc cá nhân, nhóm, trao đổi...
- Yêu cầu HS báo cáo kết quả làm việc.
- GV nhận xét, hoàn chỉnh kiến thức, tiến hành đánh việc thực hiện mục tiêu bài học
32
33
34
35