THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
I. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận phân tích
1. Tìm hiểu ngữ liệu
Đoạn trích SGK trang 25
Sự bẩn thỉu và bần tiện của
nhân vật Sở Khanh
Mức cao nhất của tình hình
đồi bại trong xã hội này.
Sở Khanh
sống bằng
“nghề” đồi bại,
bất chính,
“nghề” bám vào
nhà chứa.
Nhưng,
Sở Khanh
tồi tàn hơn
tất cả những
kẻ cùng nghề
ở sự giả dối,
đội lốt nhà nho,
hiệp khách.
Người bị
Sở Khanh lừa
là Kiều - người
con gái hiếu
thảo hết lòng tin
và đội ơn hắn.
Sở Khanh
lừa gạt Kiều,
làm nàng khổ
nhục hơn.
Đã thế,
hắn còn vác
mặt mo trở
lại nhiều lần
mắng và định
đánh Kiều.
2. Mục đích, yêu cầu
Làm rõ đặc điểm nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong bên ngoài của đối
tượng (làm sáng tỏ luận điểm).
Câu hỏi: Đoạn trích vừa xem xét có là một lập
luận phân tích không? Vì sao?
Gợi ý:
Là một lập luận phân tích vì:
- Đoạn trích được viết để làm sáng tỏ một luận điểm
- Các luận điểm được phân tích thành các yếu tố để việc
xem xét được chi tiết, kĩ càng hơn.
Các lí lẽ, yếu tố được sắp xếp theo một trình tự nhất
định (từ thấp đến cao,từ đặc điểm chung đến hành động
cụ thể rồi khái quát bản chất) để làm sáng tỏ luận điểm
cuối cùng
Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành nhiều yếu tố để đi sâu xem xét một cách kĩ càng nội dung và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng.
Lập luận phân tích: Kiểu lập luận nhằm làm rõ một ý kiến, kết luận về một hiện tượng, một vấn đề bằng cách dùng thao tác phân tích ý kiến, kết luận ấy ra thành từng mặt để xem xét kĩ lưỡng, tường tận.
II. Cách phân tích
1. Tìm hiểu ngữ liệu:
* Do?n trớch 1 (Trang 26 - SGK).
Thảo luận:
Trong đoạn
trích, Hoài Thanh đã chia tách đối tượng theo tiêu chí, quan hệ nào ?
Em chỉ ra mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp được thể hiện trong đoạn trích?
*Phân tích theo quan hệ nội
bộ đối tượng.
* Quan hệ nguyên nhân - kết quả
Thế lực của đồng tiền
Tác dụng tốt
Mặt tác hại
Kiều
được
chuộc
Kiều
cứu cha
và
đền ơn
Một loạt
hành động
gian ác
bất chính là
do đồng tiền
chi phối
Đồng tiền
cơ hồ đã
trở thành
thành thế lực
vạn năng
Quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng
Quan hệ nhân - quả
Quan lại
vì tiền
mà bất
chấp
công lí
Sai nha
vì tiền
mà
tra tấn
người
Một số
kẻ vì tiền
mà
buôn bán
người
Sở Khanh
vì tiền mà
táng tận
lương tâm
Khuyển,
Ưng
vì tiền
mà
làm điều
đại ác
Cả một xã hội chạy theo tiền
Một loạt các hành động gian ác bất chính là do đồng tiền chi phối
Tài hoa,
nhan sắc,
nhân phẩm
không còn
ý nghĩa gì.
Kiều cũng
chỉ là
món hàng
Kiều cũng
một phần
xiêu lòng
vì vàng
Đồng tiền cơ hồ đã
trở thành thế lực vạn năng
Thế lực của đồng tiền
Tác dụng tốt
Mặt tác hại
Một loạt
hành động gian
ác bất chính là do đồng
tiền chi phối
Đồng tiền
cơ hồ đã thành một
thế lực vạn năng
Quan lại
vì tiền
bất chấp
công lí
Sai nha
vì tiền
tra tấn
người
Một số
kẻ vì
tiền mà
buôn bán
người
Sở Khanh
vì tiền mà
táng tận
lương tâm
Khuyển,
Ưng vì tiền
làm điều
đại ác
Tài hoa,
nhan sắc,
nhân phẩm
không còn
nghĩa gì
Kiều cũng
chỉ là
món hàng
Kiều cũng
một phần
xiêu lòng
vì ngọc
vàng
Giọng hằn học và khinh bỉ của Nguyễn Du.
Kiều được
chuộc.
Kiều cứu
cha và đền ơn
Quy trình thực hiện thao tác lập luận phân tích
Bước 1: Nêu luận điểm cần phân tích
Bước 2: Dùng thao tác phân tích chia đối tượng
thành các yếu tố theo những tiêu chí, quan hệ
nhất định.
+Quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng.
+ Quan hệ nhân quả, quả nhân…
+ Quan hệ giữa đối tượng này với đối tượng khác
+Quan hệ giữa người phân tích và đối tượng phân
tích
Bước 3: Tổng hợp, khái quát hoá,
nâng cao vấn đề.
III. Luyện tập
Bài 1 SGK tr 28
Luận điểm chính: Diễn biến các cung bậc tâm trạng của Thuý Kiều
Xét về mặt nội dung: Các khía cạnh: Xót đau (câu 2), quẩn quanh (câu 3), bế tắc (câu 4)
Quan hệ nội bộ giữa các đối tượng
3. Xét về mặt hình thức nghệ thuật, phân tích theo các mặt:
+ Hình ảnh: “Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn”
+ Từ ngữ:” Bàn hoàn”
+ Âm điệu: “ nỗi riêng, riêng những)
Câu hỏi: Người viết đã
phân tích đối tượng
từ những quan hệ nào?
Ở câu b phần 1, tác giả có phân tích
theo quan hệ nội bộ giữa các đối tượng nữa không?
Gợi ý:
1. Đối tượng được phân tích ở đây là gì?
2. Để làm nổi bật đặc trưng của đối tượng
phân tích,tác giả đã sử dụng phương thức
nào?
Quan hệ
giữa đối tượng này
với đối tượng khác
2, Nhận xét
- Khi phân tích cần chia tách đối tượng thành các yếu tố theo tiêu chí, quan hệ nhất định.
- Phân tích cần đi sâu vào từng yếu tố, khía cạnh, song cần lưu ý đến quan hệ giữa chúng với nhau trong một chỉnh thể toàn vẹn, thống nhất.
nguon VI OLET
