Tiết 79- 80
Vội vàng (Xuân Diệu)
I/ TÌM HIỂU CHUNG
Di ảnh của Xuân Diệu
1.Tác giả Xuân Diệu(1916- 1985)
- Là nhà thơ “ mới nhất trong các
nhà thơ mới” (Hoài Thanh)
- Là nhà thơ của tình yêu, của mùa
xuân và tuổi trẻ với giọng thơ sôi
nổi, đắm say, yêu đời thắm thiết.
- Là cây bút có sức sáng tạo dồi dào,
bền bỉ, có đóng góp lớn trên nhiều
Lĩnh vực đối với nền văn học
Việt Nam hiện đại.
=> Xuân Diệu là một nhà thơ lớn,
một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hoá
lớn của dân tộc.
Thủ bút của Xuân Diệu
2. Xuất xứ, thể loại và bố cục của bài thơ “Vội Vàng”:
a. Xuất xứ:
“ Vội vàng” là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu trước cách mạng tháng Tám. Bài thơ được in trong tập “Thơ thơ” của Xuân Diệu - xuất bản năm 1938.
Vội vàng không phải bài thơ hay nhất của Xuân Diệu nhưng bài thơ rất XD là lời tự bạch là chân dung tự họa của nhà thơ. Một trong những bài thơ tiêu biểu trong tập thơ “ Thơ thơ”
b. Thể loại :
Thể thơ: tự do ( kết hợp thơ ngũ ngôn và thơ mới tám tiếng, thơ tự do).
c. Bố cục bài thơ có thể chia làm 3 phần:
- 13 câu đầu: thể hiện tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết
+ 4 câu đầu : ước muốn của nhà thơ trước cuộc sống.
+ 9 câu tiếp : Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên như thiên đường.
- 16 câu tiếp: Cảm nhận của nhà thơ về thời gian
- Còn lại: Lời giục giã và tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ.
13 câu đầu thể hiện tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.
-> 4 câu đầu: ước muốn của nhà thơ trước cuộc sống.
Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si;
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,
Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoaì xuân.
-> 9 câu tiếp : Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên như thiên đường.
16 câutiếp:Cảm nhận của nhà thơ về thời gian
Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian;
Nói lam` chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lạị
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời;
Mùi tháng, năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt....
Con gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ?
Chẳng bao giờ, ôi ! chẳng bao giờ nữa...
Còn lại: Lời giục giã và tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ.
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
* Đọc 4 câu thơ đầu cùa bài thơ, em cảm nhận được mong muốn gì của Xuân Diệu?
* Theo em, điều mà nhà thơ mơ ước có trở thành hiện thực được không? Vì sao?
1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu):
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu):
a.4 Câu đầu : ước muốn của nhà thơ.
- Mở đầu bài thơ bằng 4 câu ngũ ngôn, nhà thơ nêu lên hai ước muốn :
tắt nắng; quy luật tự nhiên
buộc gió
Khao khát đoạt quyền tạo hóa, cưỡng lại quy luật tự nhiên, những vận động của đất trời.
Ước muốn kì lạ, táo bạo, mãnh liệt muốn ngăn chặn thời gian để lưu giữ mãi hương sắc của cuộc đời, để cho màu nắng đừng phai và mùi hương đừng lan toả , đi mất.
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
Tuy nhiên, đây là ước muốn và mục đích rất thực. Nó xuất phát từ tâm lý: sợ thời gian trôi, muốn níu kéo thời gian, muốn giữ niềm vui và muốn mãi mãi được tận hưởng sắc màu và hương vị cuộc sống.-> tình yêu cuộc sống đến thiết tha, say mê, mãnh liệt, sôi nổi.
Ước muốn không tưởng, không bao giờ thực hiện được.
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
* Cái hay trong nghệ thuật biểu đạt của nhà thơ ở 4 câu thơ là :
- Cách nói kỳ lạ, có vẻ như ngông cuồng của nhà thơ -> khẳng định cái tôi cá nhân.
- Thể thơ ngũ ngôn ngắn gọn.
- Điệp ngữ “Tôi muốn” nhắc lại 2 lần, kết hợp điệp từ “cho” thể hiện thái độ muốn trực tiếp can thiệp vào quy luật của tạo hoá, cũng như ước muốn và tình yêu cuộc sống mãnh liệt của nhà thơ.
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
ở 9 câu thơ tiếp theo, nhà thơ đã cảm nhận thiên nhiên và cuộc sống bằng những hình ảnh nào?
* Những hình ảnh, màu sắc, âm thanh…trong đoạn thơ đều có chung một đặc điểm gì? Theo em, câu thơ nào là mới mẻ nhất? Vì sao
b.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ :
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
b.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ :
- Bức tranh mùa xuân hiện ra như một khu vượt tràn ngập hương sắc thần tiên. Cảnh vật thiên nhiên vừa gần gũi, vừa thân quen vừa mới lạ, độc đáo.
Của ong bướm này đây tuần tháng mật,
Này đây hoa của đồng nội xanh rì,
Này đây lá của cành tơ phơ phất,
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi.
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
b.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ :
Bức tranh thiên nhiên được cảm nhận của nhà thơ hiện lên bằng một loạt hình ảnh, âm thanh, màu sắc tươi đẹp, tràn đầy sức sống, sôi nổi: ong bướm, hoa đồng nội xanh rì, lá phơ phất, yến anh, ánh sáng, thần vui…
Từ “ của” và “ này đây” -> liệt kê, những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống-> như tiếng reo vui, cảm giác hân hoan, sung sướng
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
- Cuộc sống trần gian hiện lên thật sống động, tươi tốt, đáng yêu, đáng sống, tràn ngập âm thanh, màu sắc tươi sáng, khai mở ra một thiên đường tồn tại chính trên cõi trần này.
- Với Xuân Diệu, cuộc đời lúc nào cũng tràn ngập niềm vui, mỗi ngày mới đến là niềm vui cũng gõ cửa ùa vào theo: Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa
“ Tháng giêng ngon như cặp môi gần” -> Một cách so sánh rất riêng, rất táo bạo, đầy tình yêu đời nồng nhiệt rất Xuân Diệu.
Thiên đường mặt đất
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Đang vui say, Xuân Diệu bỗng chốc lại buồn ngay vì nhận ra một sự thật nghiệt ngã. Ý thức dòng chảy của thời gian -> niềm vui không trọn vẹn.
Tôi vui sướng. Nhưng vội vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hồi xuân.
Tóm lại, đoạn thơ là chuỗi tiếng reo vui hồn nhiên, hân hoan của nhà thơ như đang lạc vào một khu vườn xuân đầy cảnh sắc.
Qua đó, đoạn thơ thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha, mãnh liệt với một tâm hồn tràn trề nhựa sống của nhà thơ.
2.Cảm nhận của nhà thơ về thời gian
a. cảm nhận về hiện thực cuộc sống và giới hạn của đời người:
-Thời gian trong mối quan hệ với mùa xuân và tuổi trẻ của con người.
-Thời gian vân động không ngừng theo một tuyến tính 1 đi không trở lại:
Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua
Xuân còn non nghĩa là xuân đã già
…xuân hết nghĩa là tôi cũng mất.
+Phép điệp ngữ “nghĩa là” kết hợp với phép đối hiện thực phũ phàng của cuộc đời trước qui luật nghiệt ngã của thời gian
* Theo em, quan niệm về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện như thế nào trong 11 câu thơ tiếp theo của bài thơ?
b.Tâm trạng và thái độ của nhà thơ :
- Cái đẹp của thiên nhiên là mùa xuân,cái đẹp của con người là tuổi trẻ:
Lòng tôi rộng >< lượng trời cứ chật
Tuổi trẻ chẳng hai lần >< xuân tuần hoàn
Chẳng còn tôi >< còn trời đất
+ Nghệ thuật đối lập sự đối kháng giữa thiên nhiên và con người.
Nghịch lý nhưng cũng là quy luật tất yếu.Tâm trạng bất lực của thi nhân khi ý thức được sự hữu hạn của cuộc đời.
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt.
Con gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi
Chim rộn ràng bỗng dứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa
Tất cả đều buồn bã, đều mất hết ý vị, chỉ còn “rớm vị chia phôi”, chỉ biết “than thầm tiễn biệt”, chỉ còn “hờn dỗi phải bay đi”, chỉ “sợ độ phai tàn sắp sửa”
Tâm trạng hoài nghi, hụt hẫng tiếc nuối của nhà thơ vì tuổi xuân qua mau mà đời người thì giới hạn.
* Tóm lại, cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện trong đoạn thơ mang ý vị triết lý nhân sinh sâu sắc.
Qua tâm trạng băn khoăn của Xuân Diệu trước cuộc đời, ta thấy hiện lên cái đẹp nhất, hấp dẫn nhất trên cõi đời mà nhà thơ khao khát.Đó là tình yêu mùa xuân, yêu tuổi trẻ, yêu cuộc đời tha thiết như muốn sống mãi trong tuổi trẻ, trong mùa xuân của cuộc đời.
3.Tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ:
- Hình ảnh thơ tươi mới, đầy sức sống : sự sống mơn mởn; mây đưa, gió lượn; cánh bướm – tình yêu; cái hôn nhiều; non nước, cỏ cây…
-Nhịp thơ dồn dập, giọng thơ sôi nổi, hối hả gấp gáp,cuồng nhiệt được thể hiện bằng một loạt những câu dài ngắn đan xen.
- Cách dùng các động từ mạnh kết hợp với nghệ thuật tăng tiến (ôm, riết, say, thâu, chuếch choáng, đã đầy, no nê cắn)
- Điệp ngữ “Ta muốn” mang ý nghĩa tình cảm chung, có tính phổ quát ( không chỉ là nhà thơ mà tất cả mọi người)
* Kết thúc bài thơ, nhà thơ đã thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha mãnh liệt cả mình bằng những từ ngữ , hình ảnh nào?
Đó là cách bộc lộ cảm xúc vô cùng mãnh liệt, độc đáo và mới mẻ chỉ có ở XD. Là niềm khát khao sống sôi nổi, mãnh liệt của tuổi trẻ
.* Tóm lại, đoạn thơ thể hiện trái tim sôi nổi, rạo rực đến độ vội vàng, gấp gáp của nhà thơ để tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống, tình yêu
*Quan niệm sống của XD trong bài thơ
+Xuân Diệu thế giới này đẹp nhất là vì con người có tuổi trẻ, có tình yêu.
+Thời gian quý giá nhất của con người là tuổi trẻ.
+Biết hưởng thụ chính đáng những gì mà cuộc sống cho mình, hãy sống mãnh liệt,sống hết mình nhất là những năm tháng tuổi trẻ.
III/ TỔNG KẾT
- Bài thơ là một trong những thi phẩm mang đậm dấu ấn tâm hồn Xuân Diệu với những hình ảnh mới lạ, độc đáo; nhịp thơ, giọng thơ thay đổi với nhiều cung bậc thể hiện cảm xúc chân thật của nhà thơ .
- “Vội vàng” còn được xem là “ tuyên ngôn” về cuộc sống , thể hiện một trái tim yêu đời thiết tha với sự sống và lòng ham sống mãnh liệt của nhà thơ .
Tóm tắt nội dung và nghệ thuật
của “ Vội Vàng”
Nội dung
Hai bức tranh thiên nhiên: Đẹp, đầy sức sống ( thiên đường ngay trên mặt đất) – Buồn, nhuốm màu li biệt
Tâm hồn khát khao sống, muốn tận hưởng cuộc sống: Tôi muốn …Ta muốn…
=> Bài thơ thể hiện lòng yêu đời, yêu người, yêu cảnh, đó là sự ham sống, thèm sống.
IV/ Luyện tập
1. Nêu tư tưởng chủ đạo của bài thơ Vội vàng? Liên hệ , so sánh với lối sống thác loạn của một phận thanh niên hiện nay?
2. Những đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ?
3. Học thuộc lòng bài thơ.
4. Làm bài tập trong sách giáo khoa ( sau bài học).
5. Soạn bài thơ Tràng giang ( Huy Cận)
nguon VI OLET
