VỘI VÀNG
(Xuân Diệu)
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Xuân Diệu (1916 - 1985) tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu.
- Quê: Can Lộc – Hà Tĩnh nhưng sống với mẹ ở Quy Nhơn.
- Là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới.
- Là nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa lớn có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ và có sự nghiệp văn học phong phú.
* Một số tác phẩm tiêu biểu:
thơ
Văn
xuôi
Phê bình
nghiên cứu
Tài liệu tham khảo
2. Tác phẩm
- Xuất xứ: In trong tập Thơ thơ (1938) - tập thơ đầu tay và cũng là tập thơ khẳng định vị trí của Xuân Diệu – “Nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”.
- Bố cục: 3 đoạn
+ Câu 1-13: Tình yêu cuộc sống, khát vọng tuổi trẻ.
+ Câu 14 - 29: Nỗi băn khoăn trước thời gian và cuộc đời.
+ Câu 30 - 39: Thái độ sống sôi nổi, khát vọng cuồng nhiệt của tác giả đối với cuộc sống.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Câu 1 – 13: Tình yêu cuộc sống, khát vọng tuổi trẻ.
a. Ước muốn kì lạ của thi nhân (câu 1 - 4)
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.
Tôi muốn
tắt nắng
buộc gió
Cho
màu đừng nhạt
hương đừng bay
Ước muốn táo bạo, mãnh liệt : muốn đoạt quyền tạo hóa, chế ngự thời gian.
Giữ mãi hương sắc cho cuộc đời, bất tử hóa cái đẹp.
* Nghệ thuật :
+ Thể thơ 5 chữ ngắn gọn, cô nén cảm xúc và ý tưởng.
+ Điệp ngữ “Tôi muốn” : thể hiện cái “tôi” cá nhân tự tin và tự tôn.
+ Lặp cấu trúc câu
Nhấn mạnh ước muốn, khát vọng mãnh liệt của nhà thơ
trước cuộc đời.
b. Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp – thiên đường trần thế
(câu 5 - 13)
“Của ong bướm này đây tuần tháng mật ;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì ;
Này đây lá của cành tơ phơ phất ;
Của yến anh này đây khúc tình si ;
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,
Mỗi buổi sớm, thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần;
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa;
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”
Bức tranh thiên nhiên mùa xuân
HÌNH ẢNH, ÂM THANH
- Ong bướm…tuần tháng mật;
- Hoa của đồng nội xanh rì;
- Lá... cành tơ phơ phất;
- Yến anh... khúc tình si;
- Ánh sáng...chớp hàng mi;
- Mỗi buổi sớm thần Vui …gõ cửa;
NGHỆ THUẬT
Câu thơ dài
Điệp từ, điệp ngữ
Liệt kê
Nhân hóa
Ẩn dụ
Thiên nhiên tươi đẹp, rộn rã, trẻ trung, căng tràn sức sống.
Như đếm, giới thiệu, mời mọi người đến thưởng thức khu vườn xuân đẹp đẽ.
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Thiên nhiên tràn ngập xuân tình
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Đơn vị thời gian trừu tượng
Vị giác
Từ so sánh
Bộ phận cơ thể người trẻ tuổi
Tháng giêng
ngon
như
một cặp môi gần
- Gợi liên tưởng mạnh về tình yêu, hạnh phúc.
- Mùa xuân tươi đẹp như một cô gái kiều diễm, tình tứ.
- Cảm xúc trần thế nồng nàn, say đắm của thi nhân.
- Quan điểm mĩ học của Xuân Diệu : lấy cái đẹp của con người giữa tuổi trẻ và tình yêu làm chuẩn mực cho cái đẹp của tự nhiên.
“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa :
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”
Tâm trạng vừa mâu thuẫn nhưng cũng vừa thống nhất: sung sướng - vội vàng.
Dấu chấm giữa dòng như một nốt lặng đột ngột thể hiện trạng thái sững sờ, hẫng hụt.
Tâm hồn nhạy cảm trước sự vận động của thời gian: trong niềm vui đã nảy nở nỗi buồn lo, trong cái còn đã thấy cái mất. Chính vì vậy, nhà thơ không đợi xuân qua rồi mới hối tiếc mà đã thấy tếc xuân ngay khi xuân vẫn tràn đầy.
* Tiểu kết
Đoạn thơ là chuỗi tiếng reo vui hồn nhiên, hân hoan của nhà thơ khi khám phá ra một khu vườn xuân tươi đẹp, tràn đầy hương sắc.
→ thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha, mãnh liệt, một tâm hồn tràn trề nhựa sống của nhà thơ.
2. Nỗi băn khoăn của nhà thơ trước cuộc đời
Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua
Xuân còn non nghĩa là xuân đã già
- Thời gian luôn vận động, trôi chảy
- Quy luật cuộc đời con người tồn tại trong mối quan hệ với thời gian
Xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
Phép ẩn dụ: xuân = tuổi trẻ → có giới hạn → cuộc đời con người chịu sự tác động bởi quy luât nghiệt ngã của thời gian.
Phép điệp (nghĩa là) + phép đối (tới >< qua, non >< già) → quy luật của tự nhiên
- Thiên nhiên vũ trụ thì vô hạn, thời gian có tuần hoàn nhưng vô thủy vô chung, luôn đối kháng với tuổi trẻ:
Lòng tôi rộng >< lượng trời cứ chật
Tuổi trẻ chẳng hai lần >< xuân tuần hoàn
Chẳng còn tôi >< còn trời đất
Giọng thơ chùng xuống → lo sợ, u hoài, hờn tủi vì biết rằng tuổi xuân ra đi sẽ không trở lại → tiếc nuối, bất lực trước thiên nhiên vĩnh hằng vô tận mà cuộc đời con người thì hữu hạn mong manh.
Nghệ thuật đối → Nghịch lý nhưng cũng là quy luật tất yếu
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt…
Con gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?
- Cảm nhận lạ hóa, mới mẻ về thời gian: nghệ thuật nhân hóa, sự chuyển đổi cảm giác độc đáo:
Mùi tháng năm…
rớm
vị chia phôi
Khứu giác
Thị giác
Vị giác
Thiên nhiên đã mất đi vẻ đẹp, sức sống, sự tươi vui. Vạn vật trong trời đất đều mang màu sắc của sự chia li, mỗi khoảnh khắc trôi qua là một sự mất mát, chia lìa
Chẳng bao giờ, ôi ! Chẳng bao giờ nữa…
Điệp ngữ “chẳng bao giờ”, thán từ “ôi”
Lời thở than tiếc nuối, tưởng chừng như tuyệt vọng.
Hệ quả của ước muốn và cách cảm nhận thời gian đặc biệt của tác giả.
* Tiểu kết
- Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện trong đoạn thơ mang ý vị triết lý nhân sinh sâu sắc.
- Theo nhà thơ, cái đẹp nhất, đáng quý nhất trên cõi đời đó là mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ. Qua đó, tác giả thể hiện niềm yêu cuộc đời tha thiết, khát vọng được sống mãi những tháng năm tuổi trẻ, với tình yêu, mùa xuân của cuộc đời.
3. Thái độ sống sôi nổi, khát vọng cuồng nhiệt của tác giả đối với cuộc sống
Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
Nhấn mạnh khát vọng mãnh liệt của thi sĩ
Thái độ vồ vập cuộc sống mỗi lúc một mãnh liệt hơn
Những vẻ đẹp bất tận, gợi cảm của cuộc đời
Điệp từ và, cho kết hợp với các từ láy chỉ mức độ tận cùng chếnh choáng, đã đầy, no nê … diễn tả nỗi khát thèm vô biên và cảm giác tận hưởng mãn nguyện của thi nhân.
ôm
riết
say
thâu
cắn
cả sự sống mơn mởn
mây đưa, gió lượn
cánh bướm với tình yêu
cái hôn nhiều, non nước, cây, cỏ rạng
xuân hồng
Ta muốn
Điệp ngữ
Động từ mạnh, tăng tiến
Liệt kê
- Nhịp thơ dồn dập, giọng thơ sôi nổi, giục giã hối hả, gấp gáp, cuồng nhiệt được thể hiện bằng một loạt những câu dài ngắn đan xen.
Nghệ thuật nhân hóa và ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, động từ “cắn”: độc đáo, táo bạo và hết sức mới mẻ → cao trào của cảm xúc.
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi !
Tác giả đã cụ thể hóa khái niệm trừu tượng (thời gian): mùa xuân hiện ra như một sinh thể với sắc tươi thắm ngọt ngào, quyến rũ và căng tràn sức sống.
→ Đoạn thơ thể hiện trái tim sôi nổi, rạo rực đến độ vội vàng, gấp gáp của nhà thơ, sự mê đắm cuồng nhiệt và khát khao giao cảm của thi nhân với cuộc đời.
VỘI VÀNG
Cuộc đời tươi đẹp nhưng thời gian trôi nhanh, mùa xuân, tuổi trẻ ngắn ngủi vô cùng (say đắm – lo âu)
Chạy đua với thời gian, tận hưởng cuộc sống trần thế tươi đẹp bằng mọi giác quan (giục giã – khát khao)
Thị giác
Thính giác
Khứu giác
Vị giác
Xúc giác
Triết lí sống – Quan niệm nhân sinh mới mẻ, độc đáo, tích cực và đầy tính nhân văn
Tình yêu
cuộc sống
thiết tha
Băn khoăn,
tiếc nuối
thời gian,
tuổi trẻ
Giục giã
tận hưởng
cuộc sống
Tình yêu
cuộc sống
thiết tha
Băn khoăn,
tiếc nuối
thời gian,
tuổi trẻ
Tình yêu
cuộc sống
thiết tha
Băn khoăn,
tiếc nuối
thời gian,
tuổi trẻ
Tình yêu
cuộc sống
thiết tha
Giục giã
tận hưởng
cuộc sống
Mạch luận lí của bài thơ
Mạch cảm xúc của bài thơ
Mạch cảm xúc của bài thơ
4. Vài nét về nghệ thuật
- Thể thơ : tự do với những câu thơ dài ngắn đan xen.
- Kết hợp giữa mạch cảm xúc và mạch luận lí.
- Giọng điệu linh hoạt: lúc say mê, sôi nổi, khi trầm lắng suy tư, rồi lại hối hả giục giã…
- Sáng tạo độc đáo về ngôn từ, hình ảnh thơ.
- Sử dụng biện pháp tu từ nghệ thuật : so sánh, nhân hóa, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, liệt kê, điệp từ, điệp ngữ, các động từ mạnh…
nguon VI OLET
