ÔN TẬP
PHẦN TIẾNG VIỆT
Nhóm 2
Hệ thống kiến thức phần Tiếng Việt
Câu 1: Vì sao nói ngôn ngữ là tài sản chung của xã hội còn lời nói là sản phẩm riêng của cá nhân?
Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân
Tính chung của ngôn ngữ
Cái riêng của lời nói cá nhân
Mối quan hệ của ngôn ngữ chung và lời nói riêng
a, Tính chung của ngôn ngữ thể hiện ở:
Những yếu tố chung (âm, thanh, tiếng, từ, ngữ cố định…)
Những quy tắc, phương thức chung về cấu tạo, sử dụng các đơn vị ngôn ngữ (cấu tạo câu, chuyển nghĩa từ…)
b,Cái riêng của lời nói cá nhân thể hiện ở:
Giọng nói cá nhân
Vốn từ ngữ cá nhân
Sự chuyển đổi, sáng tạo trong sử dụng từ ngữ chung
Việc tạo từ mới
Việc vận dụng linh hoạt các quy tắc, phương thức chung
Phong cách ngôn ngữ cá nhân
c,Mối quan hệ:
Ngôn ngữ chung là cơ sở để sản sinh lời nói cá nhân
Lời nói cá nhân là sự hiện thực hóa, cụ thể hóa các yếu tố chung của ngôn ngôn ngữ. Lời nói cá nhân góp phần làm biến đổi, phát triển ngôn ngữ chung
- Trong bài thơ, Tú Xương sử dụng nhiều từ ngữ và các phương thức chung của ngôn ngữ toàn dân:
+ Các từ, các thành ngữ (một duyên hai nợ, năm nắng mười mưa)
+ Các quy tắc cấu tạo ngữ, tạo câu, quy tắc tỉnh lược chủ ngữ (6 câu đầu)
- Đồng thời, bài thơ cũng có nhiều phần thuộc lời nói riêng của tác giả:
+ Lựa chọn “quanh năm” chứ không phải là cả năm, suốt năm, “nuôi đủ” chứ không phải nuôi cả, nuôi được..
+ Cách sắp xếp từ ngữ: “lặn lội thân cò”, “eo sèo mặt nước” (đảo ngữ)…
Nét độc đáo riêng biệt của nhà thơ
Câu 2: Phân tích mối quan hệ hai chiều giữa ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân thể hiện qua việc sử dụng ngôn ngữ để sang tạo nên hình tượng bà Tú trong bài Thương vợ của Tú Xương
Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp:
Về mặt ngữ âm: Tiếng là âm tiết
Về mặt sử dụng: Tiếng là từ/ yếu tố cấu tạo từ
Từ không biến đổi hình thái
Biện pháp chủ yếu để biểu thị ý nghĩa ngữ pháp là trật tự từ và hư từ
Đặc điểm loại hình của Tiếng Việt
Ví dụ: Chúng/ta/đang/ôn/tập/tiếng/việt
- 7 tiếng
- 7 âm tiết
- 4 từ
Ví dụ: Tôi đi bộ còn anh ấy chạy
Ví dụ: Mẹ yêu con
Con yêu mẹ
Mẹ và con
Khái niệm: Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ làm cơ sở cho việc sử dụng từ ngữ và tạo lập lời nói, đồng thời làm căn cứ để lĩnh hội thấu đáo lời nói
Các nhân tố:
- Nhân vật giao tiếp: + Người nói/ viết
+ Người nghe/ đọc
- Bối cảnh ngoài ngôn ngữ: + Bối cảnh văn hóa
+ Bối cảnh tình huống
+ Hiện thực được nói tới
Văn cảnh
Vai trò của ngữ cảnh:
- Với quá trình tạo lập văn bản: Là cơ sở cho sự lựa chọn nội dung, cách thức giao tiếp, các phương tiện ngôn ngữ
- Với quá trình lĩnh hội văn bản: Là căn cứ để phân tích, lĩnh hội, đánh giá nội dung, hình thức văn bản
Ngữ cảnh
- Bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc được sáng tác trong bối cảnh trận tập kích đồn quân Pháp ở Cần Giuộc đêm 14/12/1861 trong trận đó có nhiều nghĩa sĩ hi sinh. Nghĩa sĩ giết được hai tên quan Pháp, một số lính thuộc địa của chúng, làm chủ đồn hai ngày rồi bị phản công và thất bại.
- Ngữ cảnh này được tái hiện trong nội dung:
+ Gươm đeo dùng bằng lưỡi dao phay, cũng chém rớt đầu hai quan nọ
+ Kẻ đâm ngang, người chém ngược, làm cho mã tà ma ní hồn kinh, bọn hè trước, lũ ó sau, trối kệ tàu sắt tàu đồng súng nổ
Câu 4: Bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc được sang tác trong hoàn cảnh nào? Phân tích một số chi tiết cho thấy sự chi phối của ngữ cảnh đối vói nội dung và hình thức của câu văn trong bài văn tế
Nghĩa của câu
Trong câu nói của bác Siêu:
- Nghĩa sự việc do các thành phần chính biểu hiện “họ không phải đi gọi”
- Nghĩa tình thái biểu hiện:
+Từ “đâu” thể hiện ý phân trần, bác bỏ ý nghĩa mong muốn của chị Tí rằng họ sẽ ở trong huyện ra
+ Từ “dễ” thể hiện sự phỏng đoán chưa chắc chắn về sự việc (tương đương với từ có lẽ, hẳn là, chắc hẳn”)
Câu 6: Phân tích hai thành phần nghĩa của câu thứ hai trong lời nói của nhân vật bác Siêu ở đoạn trích sau:
“Bác Siêu đáp vấn vơ:
- Hôm nay trong ông giáo cũng có tổ tôm. Dễ họ không phải đi gọi đâu.”
Phong cách ngôn ngữ
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe!
Trần Thị Xuân Diệp
Tạ Thị Kim Chi
Bùi Quyết Thắng
Nguyễn Thị Bích Ngọc
Đàm Thị Thùy Trang
Nguyễn Thị Tuyết Ngân
Trần Trí Tuệ
Lê Thị Cẩm Lệ
Lê Trần Minh Thiện
Nguyễn Thành Vinh
Nguyễn Xuân Trường Phước
Thành viên nhóm 2:
nguon VI OLET
