Bài ca ngắn đi trên bãi cát
(Sa hành đoản ca)
Cao Bá Quát
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Cao Bá Quát (1809?-1855)
Con người
thông minh,
tài hoa, có
chí lớn, giàu
tâm huyết
với đời.
Cuộc đời gặp
nhiều lận đận,
trắc trở, nhất
là đường công
danh.
Tính cách
cương trực,
mạnh mẽ
phóng túng.
Để lại dấu ấn đậm nét
trong thơ văn
Sự nghiệp
- Khoảng
1400 bài thơ.
- Trên 20 bài
văn xuôi.
- Một số bài
phú, hát nói
câu đối…
Tình cảm tha thiết với quê
hương, xứ sở, với con người
Phê phán chế độ phong kiến
bảo thủ, trì trệ.
Chứa đựng tư tưởng khai
sáng, phản ánh nhu cầu
đổi mới.
Người đời suy tôn ông là “Thánh Quát”
(Trong “Thần Siêu Thánh Quát”)
Thủ bút của Cao Bá Quát
Một số ấn bản tác phẩm của Cao Bá Quát
Một số công trình nghiên cứu về
Cao Bá Quát và thơ văn của ông
2.Tác phẩm “Bài ca ngắn đi trên bãi cát”
Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ được hình thành
trong những lần Cao Bá
Quát đi thi Hội qua những
tỉnh miền Trung
đầy cát trắng.
+ Chế độ phong kiến nhà
Nguyễn khủng hoảng, xã hội
trì trệ.
+ Chế độ khoa cử dưới triều
Nguyễn rất nghiệt ngã, nhiều
bất công.
Hoàn cảnh trực tiếp:
Bối cảnh lịch sử, thời đại:
Thể loại:
Thể hành
Có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Khá tự do, phóng túng, không
bị gò bó bởi niêm luật.
Lấy việc điệp vần bằng trắc
làm nguyên tắc, kết cấu đầu
cuối hô ứng với nhau.
Có
khả năng
biểu đạt
phong phú
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Hình tượng bãi cát – con đường cùng
Bãi cát
Xuất hiện xuyên
suốt bài thơ
Dài
Nối tiếp vô tận
Kết cấu đầu
cuối hô ứng
Nghệ thuật
trùng điệp
Ấn tượng
không gian
bãi cát mịt mờ,
vô định,
mênh mông.
Ám ảnh về sự bủa vây của bãi cát hoang vắng, rợn ngợp;
mở ra con đường xa tắp, bất tận, nhiều trắc trở, khó nhọc.
Bãi cát
dài
Tả
thực
Những bãi cát, cồn cát trải dài
bao la của thiên nhiên miền
Trung khắc nghiệt.
Biểu
tượng
Con đường công danh xa xôi,
mịt mù cát bụi.
Con đường đời nhiều gập
ghềnh, trắc trở trong xã hội
phong kiến o bế, trì trệ.
Hình tượng
nghệ thuật
sáng tạo
mới mẻ,
độc đáo
của nhà
thơ.
2. Hình tượng người đi trên bãi cát
Hoàn
cảnh
Không
gian
Thời
gian
Tình
thế
Bãi cát dài bất tận
Mặt trời đã lặn
- trời bắt đầu tối
Đi một bước như
lùi một bước
- Không dừng được
Đi trên cát chân bị
lún xuống như lùi lại.
- Trạng thái mệt mỏi,
kiệt sức, đầy lo âu
buồn nản.
Tâm thế cô đơn,
lạc lõng, hoang mang
Tâm
trạng
Buồn đau,
phẫn uất
Tự trách
bản thân,
khao khát
được giải
thoát khỏi
con đường
danh lợi
Hoang mang
bế tắc,
tuyệt vọng
Trăn trở,
suy tư
về danh lợi,
về kẻ sĩ
đương thời
Anh đứng làm chi trên bãi cát?
Câu hỏi kết lại bài thơ
Anh đứng làm chi trên bãi cát?
Hỏi cuộc đời
Hỏi thời đại,
xã hội
Hỏi chính
bản thân
Xoáy sâu vào những nỗi niềm đớn đau, day dứt,
giằng xé nội tâm của nhân vật trữ tình.
Lời thức tỉnh, giục giã bản thân của người đi
trên cát phải quyết định dứt khoát, tìm con đường
đi mới cho cuộc đời.
Đại từ
nhân xưng
Khách –
người khách
(Ngôi 3 số ít)
Quân – anh, ông
(Ngôi 2 số ít )
Ngã – tôi, ta
(Ngôi 1 số ít)
Người
đi trên
cát
Tác giả
Tác giả tự phân thân ở nhiều vị trí để đối thoại với
chính mình – Độc thoại đa chiều.
- Chiều sâu tâm sự và suy tư của tác giả.
- Vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn Cao Bá Quát.
Tổng kết
Nội dung
- Thể thơ cổ phong khá tự do về kết cấu, vần, nhịp .
- Xây dựng hình tượng nghệ thuật độc đáo.
- Kết cấu đầu cuối hô ứng, nghệ thuật trùng điệp, đối, sử dụng đại từ nhân xưng, điển cố tinh tế trong hình thức một bài ca.
Nghệ thuật
Tâm trạng bi phẫn, chán ghét
con đường mưu cầu danh lợi
tầm thường.
- Phê phán chế độ khoa cử và
chế độ phong kiến triều Nguyễn.
- Niềm khao khát đổi mới cuộc
sống của tác giả trong xã hội
ngột ngạt, bế tắc.
Xin chân thành cảm ơn
Chào tạm biệt!
Hẹn gặp lại
nguon VI OLET
