Vua Minh Mạng II

Vua ( se ) mình. Hoàng Tử trưởng, các Hoàng Tử túc trực ở Duyệt Thị Đường. Thái Y dâng thuốc. Trong thời gian uống thuốc, ông vẫn xem sớ tâu các nơi, phê phán không lúc nào nghỉ. Văn thư phòng là Nguyễn Hữu Khuê và Trương Phúc Cương dâng sớ nói:
- Y gia có nói:
-Uống thuốc tất phải bình tâm không lo nghỉ. Nay các sớ tâu trong ngoài đều do Hoàng thượng phê bảo, công việc đến hàng vạn, sao có thể không tổn tinh thần. Xin tỉnh dưỡng tinh thần thì thuốc men mới chóng có hiệu quả.
Minh Mạng xem sớ, phán rằng:
- Không ngờ lớp tôi đòi nhỏ mọn mà có lòng yêu lo đến thế .
Ông bèn truyền các nhà cứ lấy ngày lễ dâng lục đầu bài ( 2 ), ngày chẵn thì thôi. Duy việc gì quan trọng thì cho tâu ngay....
Vừa khỏe, ông đã muốn ngự điện nghe việc các quan tâu lại. Gặp trời mưa to, bầy tôi sợ lạnh rét, can vua . Minh Mạng phê rằng:
- Thế đủ biết lòng thành yêu mến, nhưng Trẫm vẫn khỏe, muốn gặp gặp các khanh để thỏa lòng các Khanh trông ngóng, mà lòng Trẫm cũng được thư thái, chẳng hơn ngày ngày chỉ thấy lũ đàn bà, quan thị không biết nói chuyện gì à.
Thế là ông liền ngự lên diện Cần Chánh. Bầy tôi lạy mừng ở sân, áo mũ đểu bị ướt. Minh Mạng bèn vời lên trên điện để ngồi, ủy lạo hồi lâu, rồi ban cho tiền vàng , chuổi ngọc trai theo thứ bậc.
Một hôm, ông vời Trịnh Hoài Đức và Nguyễn Hữu Thận hỏi rằng:
- Gần đây triều tham tâu việc, so với ngày trước thế nào?
Đức, Thận trả lời:
- Trước kia thường ngày tâu việc, bọn thần lui triều thì đã mỏi mệt, cho nên công việc chức chất nhiều. Nay tâu việc có ngày thì ngày thường được chuyên tâm làm việc, cho nên việc Bộ hơi gọn.
Ông nói:
- Trẫm nay tuổi đang mạnh, có thể cố gắng xét đoán các việc, chỉ sợ sau này mỏi mệt, không thể được như ngày nay. Xem ra thì người bầy r tôi không dám lười biếng, là vì sợ, cái lòng trễ nãi dễ sinh. Vậy thì bể tôi nhớ khuyên răn vua cho được trước sau như một là việc hay đấy


1) Se: Đau ốm
2) Là " bài xanh dầu " để nghi tên người trực làm việc và công việc muốn tâu để dâng lên
( Theo Đại Nam thực lục )

Luật Pháp Dưới Triều Minh Mạng
Kinh thành nhiều lần có nạn trộm. Việc đần tai Minh Mạng, nhà vua sắc rằng quân dân hễ ai bắt được tên trộm thì hậu thưởng. Sắc vừa mới ban ra, gặp ngay có người bắt được kẻ cắp ngày. Ông bảo bầy tôi rằng:
- Ăn cắp tuy là tội nhẹ, nhưng giữa ban ngày mà dám ăn cắp ở chốn Đại Đô là rất khinh miệt pháp luật. Bọn vô lại khinh phạm hiến chương như thế, tha thì rút cục cũng không chừa, cũng vô ích",
Bèn sai chém để răn. Ông lại hạ lệnh cho Quảng Đức ( Tỉnh Thừa Thiên hiện nay- TTB chú) từ nay về sau ở đâu có trộm xảy ra, lân bang phải kíp đến cứu ứng, bắt giải lên quan, làm trái thì có tội.
Về sau, có quan Tư Vụ Nội Vụ Nguyễn Đức Tuyên ăn bớt nhựa thông công quỷ, Minh Mạng ra lệnh chặt tay để răn dân chúng về tội tham nhũng.
Để cho thần dân tránh cờ bạc, hút xách, Minh Mạng dụ rằng:
- Thuốc phiện là thứ thuốc độc từ nước ngoài đem lại, những phường du côn, lêu lỏng lúc mới hút cho là phong lưu, rồi chuyển thành thói quen, thường thường nghiện mà không phể bỏ được. Quan thì bỏ cả chức vụ, dân thì bỏ hết sản nghiệp, thậm chí gày mòn thành tật, tổn thương cơ thể sinh mệnh, nên bàn để nghiêm cấm đi .
Bấy giờ đình thần bèn tâu:
- Không kể quan hay dân, ai dám hút thuốc phiện và cất dấu mà nấu nương, buôn bán thì xử tội đồ ( 1 ). Ai bắt được mà tố cáo thì thưởng 20 lạng bạc. Cha anh không ngăn cấm con em, xóm giềng biết mà không tố giác, đều bị xử trượng ( 2 ).
Lời nghị tâu lên Minh Mạng sửa là quan chức có phạm thì phải cách chức, còn các điều khác thì theo lời bàn mà thi hành.
( Theo Đại Nam Thực Lục )
1) Tội đồ: Bắt làm nô lệ.
2) Tội trượng: Trượng là sợi mây to, kẻ bị xử trượng, chịu đánh từ 60 đến 100 roi.