385 câu hỏi hóa học thực tiễn

385 c©u hái vµ ®¸p vÒ hãa häc víi ®êi sèng

Lêi nãi ®Çu

 Gi¸o dôc thÕ kØ 21 dùa trªn c¬ së x©y dùng x· héi häc tËp víi 4 trô cét lµ:

  - Häc ®Ó biÕt (cèt lâi lµ hiÓu)

  - Häc ®Ó lµm (trªn c¬ së hiÓu)

  - Häc ®Ó cïng sèng víi nhau (trªn c¬ së hiÓu nhau)

  - Häc ®Ó lµm ng­êi (trªn c¬ së hiÓu b¶n th©n)

 MÆt kh¸c tr­íc sù bïng næ th«ng tin vµ sù l·o ho¸ nhanh cña kiÕn thøc con ng­êi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Òu ph¶i häc th­êng xuyªn, häc suèt ®êi.

 Ho¸ häc lµ mét khoa häc nghiªn cøu c¸c chÊt vµ sù biÕn ®æi cña chóng. C¸c chÊt t¹o nªn mäi vËt thÓ cña thÕ giíi v« sinh vµ h÷u sinh, chÝnh chóng t¹o nªn c¶ c¬ thÓ chóng ta.

Ho¸ häc chÕ ra nh÷ng chÊt r¾n h¬n kim c­¬ng, bÒn h¬n s¾t thÐp, trong h¬n pha lª, ®Ñp h¬n nhung lôa.

 Cuèn s¸ch “385 c©u hái vµ ®¸p vÒ ho¸ häc víi ®êi sèng” gióp c¸c em häc sinh më réng kiÕn thøc ho¸ häc vµ nhÊt lµ tËp vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng th­êng gÆp trong ®êi sèng, lao ®éng s¶n xuÊt, thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng. Cuèi s¸ch gióp cho sù hiÓu biÕt vÒ ho¸ häc cña c¸c em s©u s¾c,h¬n vµ h÷u Ých h¬n.

 §èi víi c¸c thÇy c« gi¸o, cuèn s¸ch cung cÊp thªm t­ liÖu ®Ó cho c¸c bµi d¹y häc trªn líp phong phó, sinh ®éng h¬n vµ hÊp dÉn h¬n.

T¸c gi¶

1. PhÌn chua lµ chÊt g× ?

 PhÌn chua lµ muèi sunfat kÐp cña nh«m vµ kali. ë d¹ng tinh thÓ ngËm 24 ph©n tö H2O nªn cã c«ng thøc ho¸ häc lµ K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O.

 PhÌn chua cßn ®­îc gäi lµ phÌn nh«m, ng­êi ta biÕt phÌn nh«m cßn tr­íc c¶ kim lo¹i nh«m.

 PhÌn nh«m ®­îc ®iÒu chÕ tõ c¸c nguyªn liÖu lµ ®Êt sÐt (cã thµnh phÇn chÝnh lµ Al2O3), axit sunfuric vµ K2SO4.

 PhÌn chua kh«ng ®éc, cã vÞ ch¸t chua, Ýt tan trong n­íc l¹nh nh­ng tan rÊt nhiÒu trong n­íc nãng nªn rÊt dÔ tinh chÕ b»ng kÕt tinh l¹i trong n­íc.

 Còng do t¹o ra kÕt tña Al(OH)3 khi khuÊy phÌn vµo n­íc ®· dÝnh kÕt c¸c h¹t ®Êt nhá l¬ löng trong n­íc ®ôc thµnh h¹t ®Êt to h¬n, nÆng vµ ch×m xuèng lµm trong n­íc.

Anh ®õng b¾c bËc lµm cao

PhÌn chua em ®¸nh n­íc nµo còng trong

PhÌn chua rÊt cÇn cho viÖc xö lÝ n­íc ®ôc ë c¸c vïng lò ®Ó cã n­íc trong dïng cho t¾m, giÆt.

V× côc phÌn chua trong vµ s¸ng cho nªn ®«ng y cßn gäi lµ minh phµn (minh lµ trong s¸ng, phµn lµ phÌn).

Theo y häc cæ truyÒn th×:

PhÌn chua, chua ch¸t, l¹nh lïng

Gi¶i ®éc, t¸o thÊp, s¸t trïng ngoµi da

D¹ dµy, viªm ruét, thÊp tµ

Dïng liÒu thËt Ýt, thuèc ®µ rÊt hay

PhÌn chua lµm hÕt ngøa, s¸t trïng v× vËy sau khi c¹o mÆt xong, thî c¾t tãc th­êng lÊy mét miÕng phÌn chua to xoa vµo da mÆt cho kh¸ch.

PhÌn chua dïng ®Ó bµo chÕ ra c¸c thuèc ch÷a ®au r¨ng, ®au m¾t, cÇm m¸u, ho ra m¸u (c¸c lo¹i xuÊt huyÕt).

 2. Hµn the lµ chÊt g× ?

Hµn the lµ chÊt natri tetraborat (cßn gäi lµ borac) ®«ng y gäi lµ bµng sa hoÆc nguyÖt th¹ch, ë d¹ng tinh thÓ ngËm 10 ph©n tö H2O (Na2B4O7.10H2O). Tinh thÓ trong suèt, tan nhiÒu trong n­íc nãng, kh«ng tan trong cån 900.

Tr­íc ®©y ng­êi ta th­êng dïng hµn the lµm chÊt phô gia cho vµo giß lôa, b¸nh phë, b¸nh cuèn… ®Ó cho nh÷ng thø nµy khi ¨n sÏ c¶m thÊy dai vµ gißn. Ngay tõ n¨m 1985 tæ chøc thÕ giíi ®· cÊm dïng hµn the lµm chÊt phô gia cho thùc phÈm v× nã ®éc, cã thÓ g©y sèc, trôy tim, co giËt vµ h«n mª.

Natri tetraborat t¹o thµnh hîp chÊt mµu víi nhiÒu oxit kim lo¹i khi nãng ch¶y, gäi lµ ngäc borac.

Trong tù nhiªn, borac cã ë d¹ng kho¸ng vËt tinkan, cßn kenit chøa Na2B4O7.4H2O. Borac dïng ®Ó s¶n xuÊt men mµu cho gèm sø, thuû tinh mµu vµ thuû tinh quang häc, chÊt lµm s¹ch kim lo¹i khi hµn, chÊt s¸t trïng vµ chÊt b¶o qu¶n, chÊt tÈy tr¾ng v¶i sîi. Hµn the cßn ®­îc dïng ®Ó bµo chÕ d­îc phÈm.

Theo ®«ng y, hµn the cã vÞ ngät mÆn, tÝnh m¸t dïng h¹ sèt, tiªu viªm, ch÷a bÖnh viªm häng, viªm h¹nh nh©n h¹ch, s­ng loÐt r¨ng lîi.

Hµn the ngät, mÆn, m¸t thay

Tiªu viªm, h¹ sèt, l¹i hay ®au ®Çu

Viªm häng, viªm lîi ®· l©u

Viªm h¹ch, viªm m¾t thuèc ®©u s¸nh b»ng.

T©y y dïng dung dÞch axit boric lo·ng lµm n­íc röa m¾t, dïng natri tetraborat ®Ó chÕ thuèc ch÷a ®au r¨ng, lîi.

 3. M× chÝnh (bét ngät) lµ chÊt g× ?

 M× chÝnh lµ muèi natri cña axit glutaric, mét amino  axit tù nhiªn, quen thuéc vµ quan träng. M× chÝnh cã tªn ho¸ häc lµ monosodium glutamat, viÕt t¾t lµ MSG. MSG cã trong thùc phÈm vµ rau qu¶ t­¬i sèng ë d¹ng tù do hay ë d¹ng liªn kÕt víi protein hoÆc lipÝt. Tuy ë hµm l­îng thÊp, song chøc n¨ng cña nã lµ mét gia vÞ, t¨ng vÞ cho thùc phÈm, lµm næi bËt sù t­¬i sèng, cßn trong chÕ biÕn lµm t¨ng sù ngon miÖng. Ng­êi Hoa (vµ nhiÒu d©n téc Ch©u

¸) ®· lîi dông chøc n¨ng nµy trong kÜ x¶o Èm thùc ®Ó chÕ biÕn c¸c mãn ¨n thªm phÇn ngon miÖng trong c¸c nhµ hµng Trung Quèc. B¶n th©n MSG kh«ng ph¶i lµ mét vi chÊt dinh d­ìng vµ chØ cã MSG tù do d¹ng ®ång ph©n L míi lµ chÊt t¨ng vÞ, cßn ë d¹ng liªn kÕt víi protein vµ lipit th× kh«ng cã chøc n¨ng nµy. Nh÷ng thøc ¨n giµu protein nh­ s÷a, thÞt, c¸… chøa nhiÒu MSG d¹ng liªn kÕt. Ng­îc l¹i ë rau, qu¶, cñ l¹i tån t¹i ë d¹ng tù do nh­  nÊm cã 0,18%, cµ chua 0,14%, khoai t©y 0,1%.

Ng­êi NhËt lóc ®Çu ph©n lËp MST tõ t¶o biÓn, cßn ngµy nay MSG ®­îc tæng hîp b»ng c«ng nghÖ lªn men.

M× chÝnh lµ mét gia vÞ nhµ hµng, ®«i khi hç trî cho mét kÜ thuËt nÊu ¨n tåi, th­êng bÞ l¹m dông vÒ liÒu l­îng.

§· cã nh÷ng ph¸t hiÖn vÒ di chøng cña bÖnh ¨n nhiÒu m× chÝnh mµ ng­êi ta gäi lµ “héi chøng hiÖu ¨n Tµu”: NhÑ th× cã c¶m gi¸c ngøa ran nh­ kiÕn bß trªn mÆt, ®Çu hoÆc cæ cã c¶m gi¸c c¨ng cøng ë mÆt. NÆng th× nhøc ®Çu, chãng mÆt, buån n«n.

Nh­ vËy m× chÝnh cã ®éc h¹i kh«ng? §· kh«ng Ýt lÇn MSG ®­îc ®em ra bµn c·i ë c¸c tæ chøc l­¬ng n«ng thÕ giíi (FAO) Y tÕ thÕ giíi (WHO). Uû ban chuyªn gia vÒ phô gia thùc phÈm (JECFA). LÇn ®Çu  tiªn (1970) ®­îc quy ®Þnh r»ng l­îng MGS sö dông an toµn hµng ngµy lµ 0 120mg/kg thÓ träng, kh«ng dïng cho trÎ em d­íi 3 th¸ng tuæi. N¨m 1979 l¹i ®­îc quy ®Þnh t¨ng lªn lµ - 150mg/kg thÓ träng. Tíi n¨m 1986 JECFA l¹i xem xÐt l¹i vµ x¸c ®Þnh lµ MSG “kh«ng cã vÊn ®Ò g×”.

Tãm l¹i, MSG lµ an toµn trong liÒu l­îng cho phÐp. §iÒu ®¸ng l­u ý lµ m× chÝnh kh«ng ph¶i lµ vi chÊt dinh d­ìng mµ chØ lµ chÊt t¨ng vÞ mµ th«i

 4. S« ®a lµ chÊt lµ g× ?

Ngµy tõ thêi cæ x­a, ng­êi ta ®· biÕt ®Õn thuû tinh vµ xµ phßng. §Ó s¶n xuÊt ra chóng ta, ph¶i dïng natri cacbonat (s«®a) khai th¸c trªn bê cña nh÷ng hå s«®a ë Ch©u Phi vµ ch©u Mü hoÆc thu ®­îc tõ tro cña nh÷ng loµi thùc vËt mäc d­íi biÓn vµ bê biÓn ë ch©u ¢u. Kho¶ng 150 n¨m vÒ tr­íc, s« ®a b¾t ®Çu ®­îc s¶n xuÊt b»ng ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ. Mét ng­êi Ph¸p tªn lµ L¬Blan ®· t×m ra qui tr×nh ®Çu tiªn s¶n xuÊt s« ®a. Nh­ng tõ n¨m 1870, ph­¬ng ph¸p cña ng­êi BØ tªn lµ Solvay cã lîi nhuËn lín h¬n ®· ®Èy lïi ®­îc ph­¬ng ph¸p cña L¬ Blan vµ n¨m 1916; nhµ m¸y cuèi cïng s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p nµy ®· bÞ ®ãng cöa.

S«®a cã ý nghÜa cùc kú quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ®­îc dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c chÊt tÈy röa vµ chÊt lµm s¹ch trong c«ng nghiÖp thuû tinh vµ c«ng nghiÖp dÖt. Trong ngµnh luyÖn kim, ng­êi ta dïng nã ®Ó t¸ch l­u huúnh ra khái s¾t vµ thÐp; s«®a ®­îc dïng trong s¶n xuÊt natri silicat, natri photphat vµ natri aluminat, men sø, s¬n dÇu vµ c«ng nghiÖp d­îc phÈm. C«ng nghiÖp da, cao su, ®­êng; s¶n xuÊt thùc phÈm, vËt liÖu nhiÕp ¶nh còng cÇn ®Õn s«®a. Nã lµ thµnh phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc lµm s¹ch n­íc !

 5. Sîi ho¸ häc lµ g× ?

Sîi ho¸ häc lµ sîi t¹o thµnh tõ c¸c chÊt h÷u c¬ thiªn nhiªn vµ c¸c polime tæng hîp.

Sîi ho¸ häc chia lµm hai nhãm lín: sîi nh©n t¹o vµ sîi tæng hîp. Sîi nh©n t¹o thu ®­îc khi chÕ biÕn ho¸ häc c¸c polime t¹o sîi, thu ®­îc nhê tæng hîp ho¸ häc. C¸c lo¹i sîi poliamit, polieste, polipropilen vµ nhiÒu sîi kh¸c n÷a nh­ capron, nilon, lavsan,v.v… lµ sîi tæng h¬p.

Sîi nh©n t¹o ra ®êi tr­íc sîi tæng hîp. Ngay tõ n¨m 1853, ë Anh ng­êi ta ®· ®Ò xuÊt viÖc t¹o sîi m¶nh dµi v« tËn tõ dung dÞch nitroxenluloza trong hçn hîp r­îu vµ ete. Ng­êi ta ®· s¶n xuÊt c¸c lo¹i sîi nµy trªn quy m« c«ng nghiÖp, c¸ch ®©y kh«ng l©u l¾m vµo cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX. T¬ visco, s¶n xuÊt tõ n¨m 1905, ®Õn nay vÉn ch­a mÊt ý nghÜa. Sîi visco thu ®­îc tõ dung dÞch xenluloza ®Ëm ®Æc trong xót lo·ng. Tõ n¨m 1910 ®Õn 1920, ng­êi ta tiÕn hµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tõ xenluloz¬ axetat.

LÞch sö sîi tæng hîp b¾t ®Çu n¨m 1932. Lóc ®ã, ë §øc b¾t ®Çu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp sîi tæng hîp ®Çu tiªn lµ polivinylclorua dïng vµo môc ®Ých kü thuËt. Khi clo ho¸ tiÕp polivinylclorua ta ®­îc nhùa peclovinyl, tõ  ®ã cã thÓ s¶n xuÊt ra lo¹i sîi bÒn vÒ mÆt ho¸ häc: sîi clorin. N¨m 1930, ng­êi ta b¾t ®Çu s¶n xuÊt sîi tõ nhùa poliamit, lµ polime tæng hîp t­¬ng tù protein. Trong ph©n tö cña chóng, còng gièng nh­ trong protein, cã c¸c nhãm amit- CO-NH- lÆp l¹i nhiÒu lÇn. C¸c sîi poliamit ®Çu tiªn lµ nilon vµ capron, vÒ mét sè tÝnh chÊt cßn tèt h¬n c¶ t¬ thiªn nhiªn. Nh÷ng sîi tæng hîp cã b¶n chÊt ho¸ häc kh¸c nh­ polieste, poliolefin (trªn c¬ së trïng hîp etylen),v.v… còng xuÊt hiÖn.

Vª nguyªn lý, c«ng nghÖ s¶n xuÊt sîi tæng hîp lµ ®¬n gi¶n: ®ïn khèi nãng ch¶y hoÆc dung dÞch polime qua nh÷ng lç rÊt nhá cña khu«n kÐo vµo mét buång chøa kh«ng khÝ l¹nh, t¹i ®©y, qu¸ tr×nh ®ãng r¾n x¶y ra, biÕn dßng polime thµnh sîi. B»ng c¸ch ®ã, ta thu ®­îc sîi capron vµ nilon.

ChØ t¬ h×nh thµnh liªn tôc ®­îc cuèn vµo èng sîi.

Nh­ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c lo¹i sîi ho¸ häc ®Òu ®­îc s¶n xuÊt ®¬n gi¶n nh­ vËy. Qu¸ tr×nh ®ãng r¾n sîi axetat x¶y ra trong m«i tr­êng kh«ng khÝ nãng, ®Ó ®ãng r¾n chØ t¬ cña sî visco vµ mét lo¹i sîi kh¸c l¹i x¶y ra trong c¸c bÓ ®«ng tô chøa c¸c ho¸ chÊt láng ®­îc chän läc ®Æc biÖt. Trong qu¸ tr×nh t¹o sîi, trªn c¸c èng sîi ng­êi ta cßn kÐo c¨ng ®Ó c¸c ph©n tö polime d¹ng chuçi trong sîi cã mét trËt tù s¾p xÕp chÆt chÏ h¬n (s¾p xÕp song song nhau). Khi ®ã, lùc t­¬ng t¸c gi÷a c¸c ph©n tö t¨ng lªn lµm ®é bÒn c¬ häc cña sîi còng t¨ng lªn. Nãi chung, tÝnh chÊt cña sîi chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh­ thay ®æi tèc ®é nÐn Ðp, thµnh phÇn vµ nång ®é c¸c chÊt trong bÓ ®«ng tô, nhiÖt ®é cña dung dÞch kÐo sîi vµ cña bÓ ®«ng tô (hoÆc buång kh«ng khÝ), thay ®æi kÝch th­íc lç cña khu«n kÐo. Lç cµng nhá th× sîi cµng m¶nh vµ lùc bÒ mÆt sÏ cµng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn tÝnh chÊt cña v¶i lµm tõ sîi nµy. §Ó t¨ng nh÷ng lùc ®ã, ng­êi ta th­êng dïng c¸c khu«n kÐo víi lç cã tiÕt diÖn h×nh sao.

§èi víi c¸c chuyªn gia dÖt th× ®é dµi kÐo ®øt, do sîi bÞ ®øt d­íi t¸c dông cña träng l­îng chÝnh nã, ®­îc xem nh­ mét ®Æc tr­ng quan träng vÒ ®é bÒn cña sîi. Víi sîi b«ng thiªn nhiªn, ®é dµi ®ã thay ®æi tõ 5 ®Õn 10km, t¬ axetat tõ 30 ®Õn 35km, sîi visco tíi 50 km, sîi polieste vµ poliamit cßn dµi h¬n n÷a. Ch¼ng h¹n víi sîi nilon lo¹i cao cÊp, ®é dµi kÐo ®øt lªn tíi 80km.

Sîi ho¸ häc ®· thay thÕ mét c¸ch cã kÕt qu¶ c¸c lo¹i sîi thiªn nhiªn lµ t¬, len, b«ng vµ kh«ng Ýt tr­êng hîp v­ît c¸c lo¹i sîi thiªn nhiªn vÒ chÊt l­îng.

 S¶n xuÊt sîi ho¸ häc cã tÇm quan träng lín lao ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn n©ng cao phóc lîi vËt chÊt cho con ng­êi vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña  nh©n d©n vÒ c¸c mÆt hµng th«ng dông: v¶i, c¸c s¶n phÈm dÖt kim vµ t¬ l«ng nh©n t¹o.

 6. Saccarin lµ chÊt g× ?

Lµ chÊt tinh thÓ kh«ng mµu cã vÞ ngät, Ýt tan trong n­íc. §­îc ®iÒu chÕ tõ toluen. Saccarin th­¬ng m¹i lµ tinh thÓ muèi natri ngËm n­íc cña saccarin, ngät h¬n ®­êng 500 lÇn. Dïng thay cho ®­êng khi cã bÖnh tiÓu ®­êng. C¬ thÓ kh«ng hÊp thô ®­îc saccarin.

7. ThÇn sa lµ chÊt g× ?

Lµ kho¸ng vËt thuû ng©n sunfua HgS, nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt thuû ng©n.

 8. Cholesterol lµ chÊt g×?

Lµ mét sterol chÝnh cã phæ biÕn trong m« ng­êi, ®éng vËt vµ mét sè thùc vËt, d­íi d¹ng tù do hay este víi axit bÐo m¹ch dµi lµ chÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ (thµnh phÇn cña protein, huyÕt thanh, mµng tÕ bµo, chÊt t¹o homon giíi tÝnh, axit mËt…) nh­ng nÕu cã nhiÒu cholesterol trong m¸u sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho chÊt bÐo giµu axit bÐo no b¸m vµo thµnh trong cña ®éng m¹ch ®Õn møc cã thÓ ng¨n m¸u kh«ng l­u th«ng.

 9. ADN lµ chÊt g× ?

Lµ nh÷ng axit nucleic vµ cã ph©n tö khèi lªn tíi hµng chôc triÖu ®vc (hay u).

ADN lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña nhiÔm s¾c thÓ trong nh©n tÕ bµo cña phÇn lín sinh vËt, cã vai trß quyÕt ®Þnh nh÷ng ®Æc tr­ng di truyÒn b»ng c¸ch ®iÒu chØnh sù tæng hîp protein trong tÕ bµo.

 10. Qu¶ ít vµ h¹t tiªu chøa chÊt cay lµ chÊt g× ?

Chóng cã nh÷ng lo¹i ancaloit kh¸c nhau. Ancaloit lµ lo¹i hîp chÊt h÷u c¬ cã chøa nit¬ cã tÝnh baz¬, th­êng cã nguån gèc thùc vËt, ®a sè cã cÊu tróc phøc t¹p, th­êng lµ c¸c chÊt dÞ vßng.

Ancaloit trong ít cã tªn lµ capsicain. ChÊt nµy pha lo·ng 10 v¹n lÇn vÉn cßn rÊt cay.

Ancaloit trong h¹t tiªu lµ hai chÊt cã tªn lµ chavixin vµ piperin. ChÊt chavixin t¹o ra vÞ cay h¾c cña h¹t tiªu.

 11. Cån kh« lµ chÊt g× ?

ë c¸c nhµ hµng th­êng dïng lo¹i cån kh« ®Ó ®èt thay cho bÕp ga khi ¨n c¸c mãn lÈu. §ã chÝnh lµ cån ®­îc cho vµo mét chÊt hót dÞch thÓ, lo¹i bét nµy hiÖn ®­îc s¶n xuÊt v× nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau: cho vµo t· lãt, cho vµo ®Êt chèng tr¹ng th¸i h¹n h¸n kÐo dµi, cho vµo cån… thÝ dô chÊt norsocryl cña h·ng Snow Business cã thÓ biÕn mét l­îng dung dÞch cã träng l­îng lín h¬n chÊt nµy tíi 500 lÇn thµnh chÊt kh«.

12. Cloramin lµ chÊt g× mµ s¸t trïng ®­îc nguån n­íc ?

Lµ chÊt NH2Cl vµ NHCl2. Khi hoµ tan cloramin vµo n­íc sÏ gi¶i phãng ra clo. Clo t¸c dông víi n­íc t¹o ra HOCl.

  Cl2 + H2O  HOCl + HCl

HOCl cã phÇn tö rÊt nhá, dÔ hÊp thô trªn mµng sinh häc cña vi sinh vËt, ph¸ huû protein cña mµng, c¶n trë tÝnh b¸n th©m cña mµng, thay ®æi ¸p suÊt thÈm thÊu cña tÕ bµo vµ lµm chÕt vi khuÈn, nÊm.

HOCl cã tÝnh oxi ho¸ rÊt m¹nh nªn ph¸ ho¹i ho¹t tÝnh mét sè enzim trong vi sinh vËt, g©y chÕt cho vi sinh vËt.

Cloramin kh«ng g©y ®éc h¹i cho ng­êi dïng n­íc ®· ®­îc khö trïng b»ng chÊt nµy.

 13. Bét giÆt gåm nh÷ng chÊt g× ?

Bét giÆt lµ hçn hîp d¹ng bét, xèp bao gåm chÊt tÈy röa tæng hîp, chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt cao (thÝ dô natri ®o®exylbenzen sunfunat) s« ®a, c¸c phô gia (tripoliphotphat, cacboximetyl xenluloz¬) chÊt tÈy tr¾ng, chÊt th¬m...

 14. Bét tÈy lµ chÊt g× ?

Lµ clorua v«i Ca(OCl)2.CaCl2.8H2O, hoÆc biÓu diÔn thµnh phÇn chÝnh lµ CaOCl2. ChÊt bét tr¾ng, mïi clo, ph©n huû trong n­íc vµ trong axit, ®iÒu chÕ b»ng c¸ch cho clo t¸c dông víi v«i t«i.

  2Ca(OH)2+ 2Cl2  Ca(OCl)2+ CaCl2+ 2H2O

 15. N­íc Booc®o lµ g× ?

Lµ hån hîp dung dÞch ®ång sunfat vµ s÷a v«i, dïng lµm chÊt diÖt nÊm cho c©y trång, nhÊt lµ cho cµ chua, nho (ch÷a bÖnh xo¨n l¸ do nÊm)

 16. N­íc c­êng  toan lµ g× ?

Lµ hçn hîp gåm mét thÓ tÝch dung dÞch axit nitric ®Æc vµ 3 thÓ tÝch dung dÞch axit clohidric ®Æc. Cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh, hoµ tan ®­îc vµng, b¹ch kim vµ hîp kim kh«ng tan trong c¸c dung dÞch axit v« c¬ th«ng th­êng.

 17. N­íc ®¸ kh« lµ g× ?

Lµ cacbon ®ioxit CO2ë d¹ng r¾n, khi bay h¬i thu nhiÖt rÊt lín, lµm h¹ nhiÖt ®é cña m«i tr­êng xung quanh. Dïng b¶o qu¶n thùc phÈm khi chuyÓn ®i xa.

 18. DÇu chuèi lµ chÊt g× ?

DÇu chuèi lµ este cña axit axetic vµ r­îu amylic.

DÇu chuèi cã c«ng thøc lµ CH3COOC5H11

 19. Th¹ch aga - aga lµ chÊt g× ?

 Aga - aga (ch÷  Malaixia nghÜa lµ rong) lµ hçn hîp chÊt t¸ch ra tõ mét sè lo¹i rong biÓn, thµnh phÇn chñ yÕu lµ polisaccarit (70%). Dung dÞch 0,5 - 1,5% trong n­íc s«i, khi nguéi ®«ng tô l¹i thµnh th¹ch aga - aga ®­îc dïng trong ho¸ häc, vi sinh häc, c«ng nghiÖp thùc phÈm (lµm møt, kÑo viªn…)

 20. Ami¨ng lµ chÊt g× ?

 §ã lµ kho¸ng chÊt d¹ng sái, cã thµnh phÇn ho¸ häc lµ silicat cña magic, canxi vµ mét sè kim lo¹i kh¸c. Ami¨ng bÒn víi axit, chÞu nhiÖt, cã thÓ kÐo thµnh sîi, dÖt v¶i may quÇn ¸o chèng ch¸y, dïng lµm vËt liÖu c¸ch nhiÖt, c¸ch ®iÖn, vËt liÖu x©y dùng nh­ xi m¨ng ami¨ng. HiÖn nay nhiÒu n­íc cÊm dïng v× chÊt nµy cã thÓ g©y bÖnh ung th­ vµ bÖnh phæi.

 21. Apatit lµ chÊt g× ?

 Apatit lµ kho¸ng chÊt chøa photpho cã c«ng thøc chung lµ Ca5X (PO4)3 (X lµ F, Cl hay OH) phæ biÕn nhÊt lµ floapatit. ë tØnh Lµo Cai n­íc ta tr÷ l­îng apatit lªn tíi hµng tØ tÊn, Apatit lµ nguyªn liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt ph©n l©n, phot pho (dïng trong quèc phßng, lµm diªm, thuèc trõ s©u), axit photphoric

 22.Cao su lµ g× ?

 Cao su lµ vËt liÖu cã tÝnh ®µn håi (®Æc tÝnh cã thÓ biÕn d¹ng khi chÞu lùc bªn ngoµi t¸c dông nh­ng l¹i trë l¹i h×nh d¹ng ban ®Çu khi lùc t¸c dông kh«ng cßn). Cao su cã thÓ bÞ kÐo d·n gÊp 10 lÇn chiÒu dµi ban ®Çu. TÝnh ®µn håi cña cao su lµ do tÝnh linh ho¹t cña c¸c ph©n tö trong m¹ch polime. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, cao su lµ hçn hîp c¸c polime, nªn nÕu lùc ngoµi t¸c ®éng qu¸ m¹nh th× cao su mÊt hoµn toµn tÝnh ®µn håi. Vµo n¨m 1839, nhµ ho¸ häc MÜ Charles Goodyear ®· ph¸t minh ra kÜ thuËt l­u ho¸ cao su cã t¸c dông lµm t¨ng ®Æc tÝnh c¬ lÝ cña cao su, do ®ã më réng rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng øng dông cña nã.