MÙA THI 2016- 2017  
Nhn chuyn giao file word: Tƣ duy giải toán hữu cơ 12  
-
Các chuyên đề được xây dng theo tng dng bài với phương pháp giải nhanh  
gn.  
-
-
-
Bài tp tri nghim các mức độ: nhn biết, thông hiu, vn dng, vn dng cao.  
Li gii chi tiết cho tng bài toán  
Hướng gii bài toán hn hp este, lipit, mui của nitơ… đang làm mưa làm gió  
trong các đề thi.  
Liên h: https://www.facebook.com/chuanh.van  
Sau đây là ví dụ về cách trình bày 1 chuyên đề  
Chuyên đề 1:  
ESTE- LIPIT  
A. PHƢƠNG PHÁP GIẢI TOÁN  
. Phn ng este hóa  
1
R-COOH + HO-R’↔ RCOOR’+ H O  
2
R(COOH) + xR’OH↔ R(COOR’) + xH O  
x
x
2
yRCOOH + R’(OH) ↔ (RCOO) R’ + yH O  
y
y
2
Cn so sánh tlệ mol để tính toán theo cht hết, lưu ý đến hiu sut phn ng.  
BÀI TP VN DNG  
Câu 1: Hn hp A gm axit axetic và etanol, chia thành 3 phn bng nhau.  
Phn 1: tác dng với K dư được 3,36 lít khí H2.  
Phn 2: tác dng vi Na CO được 1,12 lít khí.  
2
3
Phn 3: thêm vài git H SO ri tiến hành phn ứng được m gam este biết hiu sut  
2
4
đạt 60%. Giá trca m là:  
A. 6,48g  
B. 4,32 g  
C. 3,98g  
D. 5,28g  
Hướng dn trli:  
2
-
. Xác định công thc phân tca este  
Công thc chung:  
(
RCOO) R’, R(COOR’) , C H  
O (x: là s nhóm chc)  
2n+2-2a-2x 2x  
x
y
n
-
Các phn ứng đặc bit:  
HCOOR → 2Ag  
C H O + O  nCO + nH O  
n
2n  
2
2
2
2
C H O  nCO + (n-1)H O  
nCO2 nH2O = neste  
n
2n-2  
2
2
2
Có th áp dng bo toàn oxi: nO (este) + 2n = 2n + nH2O  
O2  
CO2  
BTKL: meste + m = m + mH2O  
O2  
CO2  
-
Phn ng xà phòng hóa:  
RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH  
RCOONa  
Cht rn khi cô cn sau phn ng:  
NaOHdu  
meste + mkim = mcht rn + mancol  
-
Xà phòng hóa đặc bit:  
este + kiềm → muối + anđehit  
RCOOCH=CH + NaOH → RCOONa + CH CH=O  
2
3
Tng quát: RCOOCH=CH  R’ + NaOH → RCOONa + R’CH CH=O  
2
este + kiềm → 2 muối  
RCOOC H + NaOH → RCOONa + C H OH  
6
5
6
5
C H OH + NaOH → C H ONa + H O  
6
5
6
5
2
RCOOC H + 2 NaOH → RCOONa + C H ONa + H O  
6 5 6 5 2  
Tng quát: RCOOC H R + 2 NaOH → RCOONa + R’C H ONa + H O  
6
4
6
4
2
BÀI TP VN DNG  
Câu 3: Thy phân hoàn toàn 4,4g etyl axetat bng 100 ml dung dch NaOH 0,2M,  
cô cn dung dịch thu được sgam cht rn là:  
A. 2,64 g  
B. 1,64 g  
C. 3,2 g  
D. 1,32 g  
Hướng dn trli  
neste = 0,05 mol; nNaOH = 0,02 mol  
CH COOC H + NaOH  CH COONa + C H OH  
3
2
5
3
2
5
0
,05  
0,02  
mcht rn = 0,02.(15 + 44 + 23) = 1,64g  
Vậy chọn đáp án B.  
3
. Este- Tính cht ca mui, ancol sau phn ng xà phòng hóa  
Chúng ta xét dng toán không cho sn smol ca ancol hoc muối như phần  
trên na, mà tiến hành khai thác tính cht ca ancol và mui sau xà phòng hóa:  
a. Khai thác tính cht ca ancol  
-
-
Tác dng vi kim loi kim:  
R(OH) + xNa → R(ONa) + x/2 H  
mancol + m = m  
x
x
2
+
Na  
cht rắn sau pư  
nNa = 2n  
H2  
Phản ứng cháy của ancol no, đơn chức:  
C H OH + 3n/2 O  nCO + (n+1)H O  
n
2n+1  
2
2
2
nH20  nCO2 = nancol no  
-
Phản ứng ete hóa:  
Phản ứng oxi hóa:  
2
2
ROH  ROR + H O  
2
nete = 2n  
= nancol  
H2O  
= mancol  
m + m  
ete  
H2O  
-
R CH OH  R CHO  2Ag  
1
2
1
HCHO4Ag  
Lưu ý: CH OH →  
3
HCOOH2Ag  
Xin xem kỹ các lưu ý phần oxi hóa ancol trang…..  
Nhận xét: Từ những dữ kiện này phải tìm được công thức ancol và số mol.  
b. Khai thác tính chất của muối  
-
Bài cho khối lượng chất rắn sau cô cạn dng dịch:  
RCOONa  
mrắn  
NaOHdu  
-
-
Phản ứng nung với vôi tôi xút:  
CaO  
RCOONa + NaOH  RH + Na CO  
2
3
Phản ứng đốt cháy muối no:  
C H COONa + 3n O  (2n+1)CO + (2n+1)H O + Na CO  
3
2
n
2n+1  
2
2
2
2
Nhận xét: Từ những dữ kiện này phải tìm được công thức muối và số mol.  
BÀI TẬP VẬN DỤNG  
Câu 14: Cho 8,8 gam este đơn chức X tác dụng với NaOH vừa đủ thu được 9,6  
gam muối Y và m gam ancol Z. Thực hiện phản ứng ete hóa toàn bộ m gam ancol  
Z thu được 2,3 gam ete và 0,9 gam H O. CT của este X là:  
2
A. CH COOCH  
B. C H COOCH  
C. CH COOC H  
D. C H COOC H  
2 5 2 5  
3
3
2
5
3
3
2
5
Hướng dẫn trả lời:  
4
-
. Este- lipit- chất béo  
Chỉ số axit: là số mg KOH dùng để trung hòa axit tự do trong 1gam chất béo, tức  
la xét theo phương trình (2) dưới đây.  
VD: Một loại chất béo có chỉ số axit bằng 7 nghĩa là:  
1
gam chất béo → 7 (mg) KOH  
m kg chất béo → 7m (g) KOH  
-
Chỉ số xà phòng hóa là số mg KOH cần dùng để phản ứng với 1gam chất béo  
theo 2 phương trình:  
RCOOH + KOH  RCOOK + H O  
(1)  
2
Tính từ chỉ số axit  
(
RCOO) C H + 3KOH  3RCOOK + C H (OH)  
(2)  
3
3
5
3
5
3
Trong đó: nKOH (2) = ∑nKOH  nKOH (1)  
BTKL: mcht béo + mKOH = m xà phòng +mglyxerol + mnưc  
Lưu ý: Nếu đề bài cho phản ứng với NaOH, Ca(OH)  thì quy đổi thành KOH.  
*
2
-
dựa trên cơ sở số mol OH .  
n n  
solienket1  
CO  
H O  
2
2
-
Đốt cháy chất béo: nHCHC  
BÀI TẬP VẬN DỤNG  
Câu 21: Để trung hòa axit trong 20g chất béo cần 100ml KOH 0,3M. Chỉ số axit  
là:  
A.60  
B. 80  
C. 84  
D. 75  
Hướng dẫn trả lời:  
mKOH = 0,3.100.56. = 1680 (mg)  
1
2
gam chất béo → x (mg) KOH  
0 gam chất béo → 1680 (g) KOH  
Chỉ số axit = x= 1680: 20= 84  
Vậy chọn đáp án C.  
Câu 22: Để trung hòa 8g một chất béo cần 15ml dung dịch NaOH 1M. Chỉ số axit  
là:  
A. 75  
B. 105  
C. 100  
D. 120  
Hướng dẫn trả lời:  
nNaOH = 0,015 (mol) = nKOH  
mKOH = 0,015.56.1000 = 840(mg)  
1
8
gam chất béo → x (mg) KOH  
gam chất béo → 840 (g) KOH  
Chỉ số axit = x= 1680: 8= 105  
Vậy chọn đáp án B.  
Câu 23: Xà phòng hóa 2g chất béo cần 100ml dung dịch KOH 0,1M. Chỉ số xà  
phòng của chất béo đó là:  
A. 280  
B. 200  
C. 260  
D. 300  
Hướng dẫn trả lời:  
mKOH = 0,1.0,1.56.1000 = 560 (mg)  
1
2
gam chất béo → x (mg) KOH  
gam chất béo → 560 (g) KOH  
Chỉ số xà phòng = x = 560: 2= 280  
Vậy chọn đáp án A.  
Câu 24: Để xà phòng hóa 100g một chất béo có chỉ số axit bằng 7 cần 12,8g  
NaOH. Khối lượng xà phòng thu được là:  
A. 145,3g  
B. 103,45g  
C. 112,575g  
D. 103,145g  
Hướng dẫn trả lời:  
7 mg KOH  
0,7 g KOH  
1
1
g chất béo  
00g chất béo  
nKOH = nNaOH = 0,7 : 56 = 0,0125 mol  
RCOOH + NaOH  RCOONa + H O  
(1)  
2
0
,0125  
0,0125  
(
RCOO) C H + 3NaOH  3RCOONa + C H (OH) (2)  
3
3
5
3
5
3
nNaOH (2) = (12,8: 40)  0,0125 = 0,3075 mol  n  
= 0,1025  
glyxerol  
BTKL: mcht béo + m  
= m  
+m  
+ m  
KOH  
xà phòng  
glyxerol nước  
100 + 12,8 = mxà phòng + 0,0125.18 + 0,1025.92  
mxà phòng = 103,145 (g)  
Vậy chọn đáp án D.  
5
. Bài toán hỗn hợp axit, ancol và este tạo bởi chúng  
Axit + ancol → este + H O  
2
TH1: naxit = nancol  
axit  
este  
mgam ancol mgam  
H O  
2
este  
TH2: naxit # nancol  
axit  
axit  
mgam ancol mgam ancol  
este  
H O  
2
Cần lưu ý rằng s gii ra s mol H O âm  
2
Câu 26: Đốt cháy hoàn toàn 2,76 gam hn hp X gm C H COOH,  
x
y
C H COOCH , CH OH thu đưc 2,688 lít CO (đktc) và 1,8 gam H O. Mt khác,  
x
y
3
3
2
2
cho 2,76 g X phn ng vừa đủ vi 30ml dung dch NaOH 1M, thu được 0,96 g  
CH OH. Công thc ca C H COOH là  
3
x
y
A. C H COOH.  
B. CH COOH. C. C H COOH.  
D. C H COOH.  
3 5  
2
5
3
2
3
Hướng dẫn trả lời:  
C H COOH  
x y  
0
,03mol NaOH  
2
,76gam CH OH  
  C H COONaCH OH  
3
x
y
0,03mol  
C H COOCH  
x
y
3
Bo toàn Na: nNaOH = nmui = 0,03 (= nancol  
)
Chng thn hợp ban đầu to bi axit và ancol có smol bng nhau. Do vy thc  
hiện quy đổi:  
C H COOH  
C H COOCH  
3
x
y
x
y
2
,76gam CH OH  
2,76gam 0,03mol  
CO  H O  
3
2
2
0,12  
0,1  
C H COOCH  
H O  
x
y
3
2
(12x  y  59)0,0318z 2,76 x  2  
0,03(x 2)0,12  
y3  
Ta có h:  
0,015(y 3)z0,1  
z 0,01  
Axit là C H COOH  
2
3
Vy chọn đáp án C.  
Câu 28: (Đề thi THPTQG 2016) Hn hp X gm mt axit cacboxylic T (hai  
chc, mch h), hai ancol đơn chức cùng dãy đồng đẳng và mt este hai chc to  
bởi T và hai ancol đó. Đốt cháy hoàn toàn a gam X, thu được 8,36 gam CO , Mt  
2
khác đun nóng a gam X vi 100 ml dung dch NaOH 1M, sau khi phn ng xy ra  
hoàn toàn, thêm tiếp 20 ml dung dịch HCl 1M để trung hoà lượng NaOH dư, thu  
được dung dch Y. Cô cn Y thu được m gam mui khan và 0,05 mol hn hp hai  
ancol có phân tkhi trung bình nhỏ hơn 46. Giá trị ca m là  
A. 5,36.  
B. 5,92.  
C. 6,53.  
D. 7,09.  
Hướng dẫn trả lời:  
nNaOH phn ng = 0,1- 0,02 = 0,08  
nR(COOH)2 = 0,04  
Quy đổi bài toán như sau:  
O
2
R(COOH)2 CO :0,19mol  
2
0
,04mol  
'
R(COONa)  
2
0,04  
R OH  
agam  
R(COOH) :0,04mol  
0
,01molNaOH  
0,02molHCl  
2
0,05mol  
 NaOHdu   
NaCl:0,02mol  
'
H O  
R OH  
2
xmol  
0,05mol  
2
ancol có M < 46 nên thuộc no đơn chức → C H2n+2O < 46 → n < 2  
n
Nếu đặt công thc axit là C H (COOH) thì bo toàn C cho quá trình cháy:  
m
2m  
2
0
,04(m+2) + 0,05n = 0,19  
TH1: m=0 → n= 2,2 (loại)  
TH2: m =1 → n = 1,4 < 2 (chọn)  
tc axit là CH (COOH)  
2
2
mmui = mCH2(COONa)2 + mNaCl = 0,04.148 + 0,02.58,5 = 7,09  
Vy chọn đáp án D.  
nguon VI OLET