Vaán ñeà 4.   ÑAÏO HAØM

 

TOÙM TAÉT GIAÙO KHOA

 

I.   Ñònh nghóa ñaïo haøm taïi moät ñieåm

1)   Ñònh nghóa.    

      Cho haøm soá xaùc ñònh treân khoaûngvaø .

Neáu toàn taïi : thì ñaïo haøm cuûa haøm soá taïi ñieåm laø :

hay       , trong ñoù :

       

2)       Caùch tính ñaïo haøm taïi moät ñieåm

Böôùc 1.   Giaû söû laø soá gia cuûa , tính .

Böôùc 2.   Laäp tæ soá .

Böôùc 3.   Tính .

II.   Caùc quy taéc tính ñaïo haøm

Giaû söû vaø laø caùc haøm soá coù ñaïo haøm taïi x thuoäc khoaûng xaùc ñònh. Ta coù :

  •    (k laø haèng soá)

III.   Ñaïo haøm cuûa caùc haøm soá sô caáp cô baûn

  •                                     
  •                   
  •                  
  •                  
  •                  
  •                 
  •              

1


  •                   
  •                  
  •                  
  •                  

IV.   Ñaïo haøm caáp cao

      Cho haøm soá coù ñaïo haøm caáp , kí hieäu laø . Neáu coù ñaïo haøm thì ñaïo haøm cuûa noù ñöôïc goïi laø ñaïo haøm caáp n cuûa , kí hieäu laø hay .

vôùi .

 

 

  1.  CAÙC VÍ DUÏ

 

Ví duï 1.  Tìm caùc giaù trò cuûa x ñeå ñaïo haøm cuûa haøm soá sau ñaây baèng 0

  .

                                (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Phoøng chaùy Chöõa chaùy, 2001)

Giaûi

Ta coù:

.

 

Ví duï 2 Chöùng minh raèng haøm soá :

  

coù ñaïo haøm khoâng phuï thuoäc vaøo x.

                                                (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Thaùi Nguyeân, 2001)

Giaûi

Ta coù:

   

   

   

   

1


   

Do ñoù:    (ñpcm)

 

Ví duï 3 Cho haøm soá .

Tính ñaïo haøm vaø giaûi phöông trình .

                                                                 (Trích ÑTTS vaøo Hoïc vieän Quan heä Quoác teá, 2000)

Giaûi

 

Ví duï 4 Cho haøm soá .

Tính ñaïo haøm vaø giaûi baát phöông trình .

Giaûi

Vôùi ñieàu kieän , ta coù:

   (do vaø )

So vôùi ñieàu kieän, ta coù nghieäm cuûa baát phöông trình: vaø .

 

Ví duï 5 Chöùng minh haøm soá thoaû maõn phöông trình:

1


   .

Giaûi

Ta coù:

          

Do ñoù:

   (ñpcm)

 

Ví duï 6 Cho haøm soá .Tính ñaïo haøm theo ñònh nghóa.

                                                     (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Y khoa Haø Noäi, 2000)

Giaûi

Ta coù:

    

    

    

     .

Chuù yù. .

 

Ví duï 7 Cho haøm soá .Tính ñaïo haøm theo ñònh nghóa.

                                                     (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Y khoa Haø Noäi, 1998)

Giaûi

Ta coù:

    

    

1


    

    

     .

Chuù yù. .

 

Ví duï 8 Tìm a ñeå haøm soá sau ñaây coù ñaïo haøm taïi :

          .

                                     (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng Vaän taûi Haø Noäi, 2000)

Giaûi

Ta coù:

coù ñaïo haøm taïi ñieåm

Vaäy giaù trò caàn tìm laø: .

 

Ví duï 9 Cho haøm soá .

1)   Tính ñaïo haøm caáp moät vaø ñaïo haøm caáp hai cuûa haøm soá treân. Toång quaùt, haõy tìm ñaïo haøm caáp n .

2)   Chöùng minh raèng :

   .

                                                     (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Daân laäp Duy Taân, 2000)

Giaûi

1)      Ta coù:

1


Suy ra:

     (*)

(*) ñaõ ñuùng khi .

Giaû söû (*) ñuùng khi , ta coù:

      (**)

Ta seõ chöùng minh (*) vaãn ñuùng khi , töùc laø:

Laáy ñaïo haøm hai veá cuûa (**), ta coù:

   (ñpcm)

1)      Ta coù:

          (ñpcm).

 

Ví duï 10 Tính ñaïo haøm caáp n cuûa haøm soá .

                                                 (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng Vaän taûi, 1996)

Giaûi

Ta coù:

Suy ra:

      (*)

(*) ñaõ ñuùng vôùi .

Giaû söû (*) ñuùng khi , nghóa laø:

      (**)

Ta seõ chöùng minh (*) cuõng ñuùng vôùi , töùc laø:

Laáy ñaïo haøm hai veá cuûa (**), ta ñöôïc:

             (ñpcm)

 

Ví duï 11 Cho haøm soá .

Tính ñaïo haøm caáp n cuûa (khoâng phaûi chöùng minh).

1


                                                                  (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi, 2000)

Giaûi

Ta coù:

Do ñoù:

Suy ra:

.

 

Ví duï 12 Tính ñaïo haøm caáp n cuûa haøm soá , töø ñoù suy ra ñaïo haøm caáp n cuûa haøm soá .

                                                                  (Trích ÑTTS vaøo Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi, 1999)

Giaûi

Ta coù:

Suy ra:

      (*)

(*) ñaõ ñuùng vôùi .

Giaû söû (*) ñuùng vôùi , ta coù:

      (**)

Ta seõ chöùng minh (*) cuõng ñuùng khi , nghóa laø:

1


Laáy ñaïo haøm hai veá cuûa (**), ta coù:

Vaäy:

Suy ra ñaïo haøm caáp n cuûa haøm soá :

Ta coù:

Laáy ñaïo haøm caáp n hai veá, ta coù:

Suy ra: .

 

  1. BAØI TAÄP

 

Baøi 1.   Cho haøm soá  . Chöùng minh:

   .

Baøi 2.  Cho haøm soá  . Chöùng minh:

   .

Baøi 3.   Cho haøm soá  . Chöùng minh raèng:

   .

Baøi 4.   Tính ñaïo haøm cuûa haøm soá:

  

   Ñaùp soá:   Do neân khoâng toàn taïi .

Baøi 5.   Cho haøm soá:

  

 Tính ñaïo haøm cuûa haøm soá ñoù taïi .

                 Ñaùp soá:   .

Baøi 6.   Haõy tính , bieát:

  

                Ñaùp soá:   .

Baøi 7.   Tính ñaïo haøm cuûa haøm soá:

1


  

       Ñaùp soá:   .

Baøi 8 Cho haøm soá:

          .

Xaùc ñònh a ñeå haøm soá coù ñaïo haøm taïi . Tính .

           Ñaùp soá:   .

Baøi 9 Tìm a ñeå haøm soá sau ñaây coù ñaïo haøm taïi :

          .

                             Ñaùp soá:   .

Baøi 10 Cho haøm soá:

          .

 Xaùc ñònh b vaø c ñeå coù ñaïo haøm taïi .

                 Ñaùp soá:   .

Baøi 11 Cho haøm soá:

          .

 Tìm caùc giaù trò cuûa b vaø c ñeå haøm soá coù ñaïo haøm taïi .

                Ñaùp soá:   .

Baøi 12.   Tính ñaïo haøm caáp n cuûa haøm soá  .

           Ñaùp soá:  .

Baøi 13.   Tính ñaïo haøm caáp n cuûa haøm soá 

   .

        Ñaùp soá:   .

Baøi 14.   Chöùng minh raèng haøm soá coù ñaïo haøm caáp n baèng:

   .

CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM

Caâu 483. Cho. Tính (x)

1


  1.  
  2.  
  3.  

Caâu 484. Cho . Tính (x)

  1.  
  2.  
  3.  

Caâu 485. Cho . Tính

  1. Caùc caâu khaùc ñeàu sai.

Caâu 486. Cho . Tính

  1.  
  2.  .

Caâu 487. Tìm , bieát .

  1.  
  2.  
  3.  

Caâu 488. Tìm , bieát .   

  1.  
  2.  
  3.  

Caâu 489. Cho . Tính (x)    

1


  1.  
  2.  

Caâu 490. Ñaïo haøm cuûa haøm soá laø

  1.  .
  2.  
  3. Caùc caâu khaùc ñeàu sai.

Caâu 491. Ñaïo haøm cuûa haøm soá  y = sinx(1+cosx) laø

  1. cosx +  cos2x
  2. cosx - cos2x
  3. cosx + 1
  4. cosx + sin2x.

Caâu 492. Ñaïo haøm cuûa haøm soá  laø

  1.  
  2.  
  3.  .

Caâu 254. cho y = cos(x2). Tính y’ taïi laø :

  1. .
  2. .
  3. .
  4. -.

Caâu 255. Cho . Tính y’ taïi  laø :

  1. 4.
  2. 1
  3. 1/4
  4. 0.

Caâu 3. Haøm soá coù ñaïo haøm taïi x = /4 laø

  1. .
  2. .
  3. .

1

nguon VI OLET