BIªn so¹n: NguyÔn V¨n & NguyÔn Hoµng VÜnh

 

 

CH¦¥NG vii: thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y

 

§7.1 kh¸i niÖm vÒ ch¸y næ

 

 

1.1-B¶n chÊt cña sù ch¸y:

-Sù ch¸y qu¸ tr×nh ho¸ phøc t¹p mµ c¬ së cña nã lµ ph¶n øng «xy ho¸ x¶y ra 1 c¸ch nhanh chãng cã kÌm theo sù to¶ nhiÖt vµ ph¸t ra tia s¸ng.

-Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, ch¸y xuÊt hiÖn tiÕp diÔn trong hîp gåm chÊt

ch¸y, kh«ng khÝ nguån g©y löa. Trong ®ã chÊt ch¸y vµ kh«ng khÝ tiÕp xóc víi nã t¹o thµnh thèng ch¸y, cßn nguån g©y löa xung lîng g©y ra trong thèng ph¶n øng ch¸y. HÖ thèng chØ cã thÓ ch¸y ®îc víi 1 tû lÖ nhÊt ®Þnh gi÷a chÊt ch¸y vµ kh«ng khÝ.

-Qu¸ tr×nh ho¸ häc cña ch¸y kÌm theo qu¸ tr×nh biÕn ®æi häc nh chÊt r¾n ch¸y thµnh chÊt láng, chÊt láng ch¸y bÞ bay h¬i.

1.1.1-DiÔn biÕn qu¸ tr×nh ch¸y:

-Qu¸ tr×nh ch¸y cña vËt r¾n, lámg, khÝ ®Òu gåm cã nh÷ng giai ®o¹n sau:

 ¤xy ho¸.

 Tù bèc ch¸y.

 Ch¸y.

-Qu¸ tr×nh ch¸y cña vËt r¾n, chÊt láng vµ khÝ cã thÓ tãm t¾t trong s¬ ®å biÓu diÔn sau:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

H×nh 7.1: Qu¸ tr×nh ch¸y

 

 

-Tuú theo møc ®é tÝch luü nhiÖt trong qu¸ tr×nh «xy ho¸ lµm cho tèc ®é ph¶n øng t¨ng lªn, chuyÓn sang giai ®o¹n tù bèc ch¸y vµ xuÊt hiÖn ngän löa.

 


 

-Ph¶n øng ho¸ häc hiÖn tîng vËt trong qu¸ tr×nh ch¸y cßn thÓ g©y ra næ. lµ sù biÓn ®æi mÆt ho¸ häc cña c¸c chÊt. biÕn ®æi nµy x¶y ra trong ra trong 1 thêi gian rÊt ng¾n 1.10-3-1.10-5s víi 1 tèc ®é m¹nh to¶ ra nhiÒu chÊt ë thÓ khÝ ®· ®èt nãng

®Õn 1 nhiÖt ®é cao. Do ®ã sinh ra ¸p lùc rÊt lín ®èi víi m«i trêng xung quanh n ®Õn

hiÖn tîng næ.

-Sù thay ®æi nhiÖt ®é cña vËt chÊt ch¸y trong qu¸ tr×nh ch¸y diÔn biÕn nh ë ®å thÞ:

 

tn tc

 

 

 

 

tt to

tp

 

Thåìi gian

H×nh 7.2: thay ®æi nhiÖt ®é trong qu¸ tr×nh ch¸y

 

 

 Trong giai ®o¹n ®Çu tp-to: nhiÖt ®é t¨ng chËm nhiÖt lîng ph¶i tiªu hao ®Ó

®ãt nãng vµ ph©n tÝch vËt chÊt.

  nhiÖt ®é to-tt nhiÖt ®é b¾t ®Çu «xy ho¸ th× nhiÖt ®é cña vËt chÊt ch¸y t¨ng nhanh ngoµi nhiÖt lîng ngoµi truyÒn vµo cßn nhiÖt lîng to¶ ra do ph¶n øng «xy ho¸. NÕu lóc nµy ngõng cung cÊp nhiÖt lîng cho vËt chÊtch¸y nhiÖt lîng sinh ra do ph¶n øng «xy ho¸ kh«ng lín h¬n nhiÖt lîng to¶ ra bªn ngoµi th× tèc ®é «xy ho¸ sÏ gi¶m ®i vµ kh«ng thÓ dÉn ®Õn giai ®o¹n tù bèc ch¸y.

 Ngîc l¹i víi trêng hîp trªn th× ph¶n øng «xy ho¸ t¨ng nhanh chuyÓn ®Õn nhiÖt ®é tù bèc ch¸y tt.

  lóc nµy nhiÖt ®é sÏ t¨ng rÊt nhanh nhng ®Õn nhiÖt ®é tn th× ngän löa míi xuÊt hiÖn. NhiÖt ®é nµy xÊp xØ b»ng nhiÖt ®é ch¸y tc.

1.1.2-Qu¸ tr×nh ph¸t sinh ra ch¸y:

-NhiÖt ®é bèc ch¸y cña c¸c chÊt ch¸y th× rÊt kh¸c nhau: 1 chÊt cao h¬n 500oC, 1 sè kh¸c th× thÊp h¬n nhiÖt ®é b×nh thêng.

-Theo nhiÖt ®é tù bèc ch¸y, tÊt c¶ c¸c chÊt ch¸y chia lµm 2 nhãm:

 C¸c chÊt nhiÖt ®é bèc ch¸y cao h¬n nhiÖt ®é ë m«i trêng xung quanh chóng c¸c chÊt nµy cã thÓ tù bèc ch¸y do kÕt qu¶ ®èt nãng tõ bªn ngoµi.

 C¸c chÊt cã thÓ tù bèc ch¸y kh«ng cÇn ®èt nãng v× m«i trêng xung quanh ®· ®èt nãng chóng ®Õn nhiÖt ®é tù bèc ch¸y nh÷ng chÊt nµy gäi lµ chÊt tù ch¸y.

-CÇn chó ý r»ng sù tù bèc ch¸y vµ sù tù ch¸y còng lµ 1 hiÖn tîng nhng chØ kh¸c lµ:

  bèc ch¸y liªn víi qu¸ tr×nh ph¸t sinh ch¸y cña c¸c chÊt nhiÖt ®é tù bèc ch¸y cao h¬n nhiÖt ®é m«i trêng xung quanh.

  ch¸y liªn víi qu¸ tr×nh ph¸t sinh ch¸y cña c¸c chÊt nhiÖt ®é bèc ch¸y thÊp h¬n nhiÖt ®é m«i trêng xung quanh.

 


 

-Qu¸ tr×nh ph¸t sinh ra ch¸y do kÕt qu¶ ®èt nãng 1 phÇn nhá chÊt ch¸y bëi nguån löa gäi bèc ch¸y. Thùc chÊt häc cña qu¸ tr×nh bèc ch¸y kh«ng kh¸c g× qu¸ tr×nh tù bèc ch¸y r»ng t¨ng nhanh ph¶n øng «xy ho¸ cña chóng còng nh nhau. kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a chóng lµ:

 Qu¸ tr×nh bèc ch¸y bÞ h¹n chÕ bëi 1 phÇn thÓ tÝch chÊt ch¸y.

 Cßn qu¸ tr×nh tù bèc ch¸y x¶y ra trªn toµn thÓ tÝch cña nã.

-Ta cã s¬ ®å biÓu diÔn qu¸ tr×nh ph¸t sinh ch¸y:

 

Tæû bäúc chaïy

 

 


 

to< tt

 

Bäúc chaïy to< tt


Tæû âäút noïng âãún t t

t t  tc

 


 

 

 

 


 

Tæû chaïy to tt


 

 

 

 

H×nh 7.3: Qu¸ tr×nh ph¸t sinh ra ch¸y

 


 

 

 

Ta thÊy ngoµi phô thuécvµ nhiÖt ®é cña c¸c chÊt ch¸y To ®èi víi nhiÖt ®é bèc

ch¸y cña chóng tt, trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh ch¸y cña tÊt c¸c hiÖn tîng ®Òu qu¸

tr×nh chung ®èt nãng, b¾t ®Çu nhiÖt ®é bèc ch¸y tt kÕt thóc b»ng nhiÖt

®é ch¸y tc.

-Do ®ã qu¸ tr×nh nhiÖt cña ph¸t sinh ch¸y trong nhiªn chØ 1 vµ gäi bèc ch¸y, cßn sù tù ch¸y vµ bèc ch¸y lµ nh÷ng trêng hîp riªng cña qu¸ tr×nh chung ®ã.

1.2-Gi¶i thÝch qu¸ tr×nh ch¸y:

-Cã 2 c¸ch gi¶i thÝch:

1.2.1-Lý thuyÕt tù bèc ch¸y nhiÖt:

-Theo thuyÕt nµy th× ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn qu¸ tr×nh ch¸y tèc ®é ph¸t nhiÖt cña ph¶n øng «xy ho¸ ph¶i vît qua hoÆc b»ng tèc ®é truyÒn nhiÖt vïng ph¶n øng ra ngoµi.

-Qu¸ tr×nh ch¸y thÓ b¾t ®Çu 1 tia löa hay b»ng c¸ch gia nhiÖt toµn hæn hîp ®Õn

1 nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh. Ph¶n øng ch¸y b¾t ®Çu víi tèc ®é chËm tØa nhiÖt. Do nhiÖt lîng nµy mµ hæn hîp ®îc gia nhiÖt thªm, tèc ®é ph¶n øng ngµy cµng t¨ng.

-Nhê thuyÕt bèc ch¸y nhiÖt ngêi ta ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p phßng ch¸y

ch÷a ch¸y cã hiÖu qu¶.

-Tuy nhiªn thuyÕt nµy kh«ng gi¶i thÝch ®îc 1 trêng p nh: t¸c dông cña c¸c chÊt xóc t¸c vµ øc chÕ qu¸ tr×nh ch¸y; ¶nh hëng cña ¸p suÊt ®Õn giíi h¹n b¾t ch¸y,...

1.2.2-Lý thuyÕt tù bèc ch¸y chuçi:

_Theo thuyÕt nµy, ch¸y b¾t ®Çu c¸c ph©n ho¹t ®éng nµo ®ã, chuyÓn ®éng vµ va ch¹m vµo c¸c phÇn kh¸c trong thèng ch¸y t¹o ra nh÷ng t©m ho¹t ®éng míi. Nh÷ng t©m ho¹t ®éng nµy l¹i chuyÓn ®éng va ch¹m vµo c¸c phÇn kh¸c t¹o

 


 

thµnh 1 thèng chuçi liªn tôc. Ngoµi ra cßn cho r»ng khi ®èt ®èt nãng thèng ch¸y sÏ t¹o ra n t©m ho¹t ®éng: 1 trong sè sÏ bi mÊt ®i, sè cßn l¹i sÏ bÞ t¸i ph¶n øng l¹i.

-NÕu mçi t©m ho¹t ®éng chØ t¹o ra 1 phÇn tö ho¹t ®éng míi th× tèc ®é ch¸y kh«ng t¨ng. Tr¸i l¹i nÕu t¸i t¹o 2 hay nhiÒu t©m ho¹t ®éng míi th× 1 t©m ho¹t ®éng ®îc coi sù kÕ tôc cña chuçi, cßn t©m ho¹t ®éng kh¸c lµ sù ph©n nh¸nh. Lóc nµy tèc ®é sÏ ph¸t triÓn m¹nh.

-Nhê thuyÕt bèc ch¸y chuçi thÓ gi¶i thÝch ®îc hiÖn tîng nhiÒu ®¸m ch¸y

lóc ban ®Çu cßn rÊt nhá nhng khi ph¸t triÓn th× tèc ®é lan truyÒn rÊt m¹nh. §ã v× nhiÖt ®é cµng cao, m¹ch ph¶n øng sinh ra cµng nhiÒu lîng t©m ho¹t ®éng t¨ng lªn gÊp béi.

1.2.3-Sù kh¸c nhau gi÷a hai lý thuyÕt:

-Sù kh¸c nhau b¶n gi÷a 2 thuyÕt bèc ch¸y nhiÖt thuyÕt bèc ch¸y chuçi lµ ë chç:

 ë lý thuyÕt tù bèc ch¸y nhiÖt:

Nguyªn nh©n t¨ng ph¶n øng «xy ho¸ do tèc ®é ph¸t nhiÖt t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é truyÒn nhiÖt.

Dùa vµo sù tÝch luü nhiÖt cña ph¶n øng ®Ó gi¶i thÝch qu¸ tr×nh ch¸y.

 ë lý thuyÕt tù bèc ch¸y chuçi:

Nguyªn nh©n t¨ng ph¶n øng «xy ho¸ do tèc ®é ph©n nh¸nh chuçi t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é chuçi ®øt.

Dùa vµo sù tÝch luü t©m ho¹t ®éng ®Ó gi¶i thÝch qu¸ tr×nh ch¸y.

1.3-§iÒu kiÖn ®Ó ch¸y vµ nguån g©y löa:

1.3.1-§iÒu kiÖn ®Ó ch¸y:

-Trong ®iÒu kiÖn th«ng thêng, ch¸y qu¸ tr×nh gi÷a «xy cña kh«ng khÝ chÊt ch¸y. Nhng ch¸y thÓ x¶y ra khi kh«ng «xy trong kh«ng khÝ nh C2H2 nÐn, Clorua, N2,... nÕu nguån nhiÖt hoÆc H2. NhiÒu kim lo¹i thÓ ch¸y trong Cl2, Cu ch¸y trong h¬i S, Mg ch¸y trong khÝ than,... TÊt c¸c trêng hîp trªn ®Òu thuéc ph¶n øng «xy ho¸.

-Sù ch¸y cña chÊt ch¸y kh«ng khÝ chØ thÓ b¾t ®Çu khi chóng ®¹t ®îc 1 nhiÖt ®é tèi thiÓu nµo ®ã. Trong ®iÒu kiÖn ¸p suÊt khÝ quyÓn, tèc ®é ch¸y cña ngän löa cµng cao th× «xy cµng nguyªn chÊt, tèc ®é ch¸y cµng gi¶m th× lîng «xy trong kh«ng khÝ cµng gi¶m. Khi lîng «xy kh«ng khÝ gi¶m ®Õn 14% th× sù ch¸y ngõng l¹i.

Tãm l¹i, ®iÒu kiÖn ®Ó ch¸y lµ:

 Cã chÊt ch¸y.

 Cã «xy.

 Cã nhiÖt ®é cÇn thiÕt.

1.3.2-Ch¸y hoµn toµn vµ ch¸y kh«ng hoµn toµn:

-Tuú theo lîng «xy ®a vµo ®Ó ®ãt ch¸y vËt chÊt chia ra ch¸y hoµn toµn ch¸y kh«ng hoµn toµn.

1.3.2.1-Ch¸y kh«ng hoµn toµn:

 


 

-Khi kh«ng ®ñ kh«ng khÝ th× qu¸ tr×nh ch¸y sÏ x¶y ra kh«ng hoµn toµn. Trong s¶n phÈm ch¸y kh«ng hoµn toµn thêng chøa nhiÒu h¬i khÝ ch¸y, ®éc nh CO, hãng, cån, andehit, acid,... C¸c s¶n phÈm nµy vÉn cßn kh¶ n¨ng ch¸y n÷a.

1.3.2.2-Ch¸y hoµn toµn:

-Khi thõa «xy th× qu¸ tr×nh ch¸y x¶y ra hoµn toµn. S¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch¸y hoµn toµn lµ CO2, h¬i níc, N2,... Khi ch¸y hoµn toµn ë trong khãi còng cã c¸c chÊt nh trong s¶n phÈm ch¸y kh«ng hoµn toµn nhng víi lîng Ýt h¬n; thêng chóng t¹o ra ë phÝa tríc tuyÕn truyÒn lan cña ch¸y, ë ®Êy x¶y ra ph©n tÝch vËt chÊt ®èt nãng nhng nhiÖt ®é kh«ng ®ñ ®Ó ph¸t sinh ch¸y c¸c s¶n phÈm bÞ ph©n tÝch t¹o ra.

1.3.3-Nguån b¾t löa (måi b¾t löa):

-Lµ bÊt kú vËt nµo cã nhiÖt ®é vµ nhiÖt lîng dù tr÷ ®ñ ®Ó ®èt nãng 1 thÓ tÝch nµo ®ã cña hÖ thèng ch¸y cho ®Õn khi xuÊt hiÖn sù ch¸y trong hÖ thèng.

-Nguån g©y löa thÓ lµ c¸c nguån nhiÖt hoÆc xuÊt hiÖn díi h×nh thøc n¨ng lîng nµo

®ã: ho¸ n¨ng (ph¶n øng to¶ nhiÖt), n¨ng (va ®Ëp, nÐn, ma s¸t), ®iÖn n¨ng (sù phãng

®iÖn):

 Khi måi b¸t löa ngän löa trÇn, tia löa ®iÖn, hå quang ®iÖn, tia löa sinh ra do ma s¸t, va ®Ëp, hay h¹t than ch¸y dë,... th× gäi ®ã lµ nh÷ng måi löa ph¸t quang.

  nh÷ng lo¹i måi b¾t löa kh«ng ph¸t quang gäi måi löa Èn. Chóng nh÷ng nhiÖt lîng sinh ra khi nÐn ®o¹n nhiÖt, khi ma s¸t, khi tiÕn hµnh c¸c ph¶n øng ho¸ häc,...

1.4-Sù lan truyÒn cña ®¸m ch¸y:

-Ngêi ta ph©n ra 2 h×nh thøc truyÒn lan cña ®¸m ch¸y lµ tuyÕn tÝnh vµ thÓ tÝch.

1.4.1-TruyÒn lan tuyÕn tÝnh:

-TruyÒn lan tuyÕn tÝnh cña ®¸m ch¸y lµ truyÒn lan cña ngän löa theo bÒ mÆt cña chÊt ch¸y híng nµo ®ã mÆt ph¼ng nµo ®ã liªn quan tíi thay ®æi diÖn tÝch mÆt ch¸y, gäi lµ diÖn tÝch ®¸m ch¸y.

-Gi¶i thÝch lan truyÒn cña ngän löa theo mÆt vËt chÊt ch¸y: ch¸y ph¸t sinh ra ë

1 chç to¶ nhiÖt. NhiÖt lîng nµy truyÒn lªn mÆt cña chÊt ch¸y trùc tiÕp tiÕp xóc víi ®èm ch¸y hoÆc ë c¸ch ®èm ch¸y 1 khong c¸ch nµo ®ã. Khi ®èt nãng ®Õn nhiÖt

®é bèc ch¸y, nh÷ng mÆt ®ã ch¸y ®èm ch¸y míi xuÊt hiÖn l¹i truyÒn lan ra n¬i kh¸c.

-Nh÷ng th«ng chÝnh cña ®¸m ch¸y khi lan truyÒn tuyÕn tÝnh tèc ®é tuyÕn tÝnh

diÖn tÝch qua nã:

 Tèc ®é tuyÕn tÝnh trung b×nh V1 cña ngän löa truyÒn lan thÓ biÓu hiÖn b»ng c«ng thøc:

 


 

 

 

 

 

Trong ®ã:


V1 =


l2 l1

τ 2 τ1


= l

t


(m/phót) (7.1)

 


 

+l2: kho¶ng c¸ch tõ ®èm ch¸y trong thêi ®iÓm τ2 (m).

+l1: kho¶ng c¸ch tõ ®èm ch¸y trong thêi ®iÓm τ1 (m).

 Tèc ®é trung b×nh cña diÖn tÝch ®¸m ch¸y sÏ lµ:

 


 

V = F2 F1


=  F  2

 


 

 

 

 

Trong ®ã:


F  τ


(m /phót) (7.2)

t

 


 

+F2 vµ F1: diÖn tÝch bÒ mÆt ch¸y t¬ng øng víi thêi ®iÓm τ2, τ1(m2).

1.4.2-TruyÒn lan thÓ tÝch:

-TruyÒn lan thÓ tÝch cña ®¸m ch¸y ph¸t sinh ra nh÷ng ®èm ch¸y míi c¸ch ®èm ch¸y ®Çu tiªn 1 kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh ë trong c¸c mÆt ph¼ng kh¸c. Khi truyÒn lan thÓ tÝch th× tèc ®é cña nã rÊt nhanh.

-Nguyªn nhan chÝnh cña lan truyÒn thÓ ch truyÒn nhiÖt b»ng bøc x¹, ®èi lu

tÝnh dÉn nhiÖt. Theo møc t¨ng cña ®èm ch¸y ®Õn 1 trÞ nhÊt ®Þnh, trong phßng chøa

®Çy c¸c s¶n phÈm ch¸y nãng, chóng thÓ to¶ nhiÖt truyÒn cho c¸c kÕt cÊu, vËt liÖu thiÕt xung quanh. Tèc truyÒn lan cña c¸c s¶n phÈm ch¸y trong ®¸m ch¸y theo ph¬ng ®øng còng nh ph¬ng ngang thÓ ®¹t tíi 30m/phót nhanh h¬n. Tèc

®é lan cña ngän löa theo c¸c vËt ®· ®îc nung nãng vùot rÊt nhiÒu tèc ®é tuyÕn tÝnh.

-Sù ch¸y lan kh«ng gian cña ®¸m ch¸y 1 hiÖn tîng rÊt phøc t¹p. Muèn h¹n chÕ ch¸y lan gi÷a c¸c nhµ ph¶i thiÕt x©y dùng c¸c chíng ng¹i chèng ch¸y, quy ®Þnh kho¶ng c¸ch chèng ch¸y, c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch thiÕt kÕ kÕt cÊu nhµ cöa ®óng ®¾n, còng nh huy ®éng kÞp thêi c¸c lu lîng vµ c¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y.

 

 

§7.2 nguyªn nh©n g©y ra ch¸y vµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa

 

 

2.1-Nguyªn nh©n g©y ra sù ch¸y:

-C¸c ®iÒu kiÖn khi ®ã kh¶ n¨ng ph¸t sinh ra ch¸y lo¹i trõ ®îc gäi c¸c ®iÒu kiÖn an toµn phßng ch¸y, tøc lµ:

 ThiÕu 1 trong nh÷ng thµnh phÇn cÇn thiÕt cho sù ph¸t sinh ra ch¸y.

 Tû lÖ cña chÊt ch¸y vµ «xy ®Ó t¹o ra hÖ thèng ch¸y kh«ng ®ñ.

 Nguån nhiÖt kh«ng ®ñ ®Ó bèc ch¸y m«i trêng ch¸y.

 Thêi gian t¸c dông cña nguån nhiÖt kh«ng ®ñ ®Ó bèc ch¸y hÖ thèng ch¸y.

-Do vi ph¹m c¸c ®iÒu kiÖn an toµn sÏ ph¸t sinh ra nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra ch¸y. Tuy nhiªn nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra ch¸y rÊt nhiÒu còng kh¸c nhau. Nh÷ng nguyªn nh©n ®ã còng thay ®æi liªn quan ®Õn sù thay ®æi c¸c qu¸ tr×nh kü thuËt trong s¶n xuÊt vµ viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ, nguyªn  vËt liÖu, c¸c hÖ thèng chiÕu s¸ng ®èt nãng,...

-Cã thÓ ph©n ra nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh sau ®©y:

 L¾p r¸p kh«ng ®óng, h háng, dông qu¸ t¶i c¸c thiÕt ®iÖn g©y ra sù cè trong m¹ng ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn,...

  h háng c¸c thiÐt tÝnh chÊt khÝ vi ph¹m qu¸ tr×nh thuËt, vi ph¹m ®iÒu lÖ phßng ho¶ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

 Kh«ng thËn träng vµ coi thêng khi dïng löa, kh«ng thËn träng khi hµn,...

 Bèc ch¸y bèc ch¸y cña 1 vËt liÖu khi tr÷, b¶o qu¶n kh«ng ®óng (do kÕt qu¶ cña t¸c dông ho¸ häc...).

 Do bÞ sÐt ®¸nh khi kh«ng cã cét thu l«i hoÆc thu l«i bÞ háng.

 


 

 C¸c nguyªn nh©n kh¸c nh: theo i thuËt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng ®Çy

®ñ; kh«ng tr«ng nom c¸c tr¹m ph¸t ®iÖn, m¸y kÐo, c¸c ®éng ch¹y x¨ng c¸c m¸y mãc kh¸c; tµng tr÷ bo qu¶n nhiªn liÖu kh«ng ®óng.

Tãm l¹i trªn c¸c c«ng trêng, trong sinh ho¹t, trong c¸c nhµ c«ng céng, trong s¶n

xuÊt thÓ nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra ch¸y. Phßng ngõa ch¸y liªn quan nhiÒu tíi viÖc tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn an toµn khi thiÕt kÕ, x©y dùng vµ sö dông c¸c c«ng tr×nh nhµ cöa trªn c«ng c«ng trêng vµ trong s¶n xuÊt.

2.2-TÝnh chÞu ch¸y vµ bèc ch¸y cña cÊu kiÖn x©y dùng:

2.2.1-C¸c kÕt cÊu x©y dùng vµ sù b¶o vÖ phßng chèng ch¸y:

-ThiÕt ®óng ®¾n c¸c kÕt cÊu x©y dùng ý nghÜa quan träng hµng ®Çu ®Ó ®¶m b¶o an toµn phßng chèng ch¸y vµ lµm gi¶m thiÖt h¹i do ch¸y g©y ra. Bëi v× th«ng thêng:

 c kÕt cÊu x©y dùng lµm vËt liÖu h÷u 1 trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm

ph¸t sinh ra ch¸y vµ ch¸y lan.

 C¸c kÕt cÊu lµm vËt liÖu kh«ng ch¸y nhng l¹i tÝch luü 1 phÇn lín nhiÖt lîng to¶ ra khi ch¸y; dÇn dÇn lîng nhiÖt do c¸c kÕt cÊu tÝch luü t¨ng lªn. Khi nhiÖt lîng tÝch luü ®Õn 1 møc nhÊt ®Þnh th× ®é bÒn kÕt cÊu gi¶m ®Õn møc g©y ra sôp ®æ hoÆc ®èt nãng ®Õn nhiÖt ®é thÓ g©y ra ch¸y ë c¸c phßng bªn c¹nh.

-Kinh nghiÖm cho biÕt c¸c kÕt cÊu x©y dùng ®· ®îc tÝnh to¸n theo ®Þnh luËt häc, kÕt cÊu ®øng v÷ng ®îc trong nhiÒu n¨m cã thÓ bÞ sôp ®æ trong vßng vµi chôc phót khi ch¸y x¶y ra. Nhng trong 1 trêng hîp, chÝnh c¸c kÕt cÊu x©y dùng l¹i ®îc coi nh c«ng cô phßng chèng ch¸y. BÊt kÕt cÊu bao che nµo trong 1 chõng mùc nhÊt ®Þnh còng h¹n chÕ ®îc sù ch¸y lan.

-Nh vËy thiÕt x©y dùng ®óng ®¾n c¸c kÕt cÊu x©y dùng ®Òu liªn quan chÆt chÏ

tíi viÖc phßng ch¸y vµ h¹n chÕ ch¸y truyÒn lan.

2.2.2-TÝnh bèc ch¸y cña vËt liÖu x©y dùng:

-Ngêi ta chia tÊt c¸c vËt liÖu x©y dùng nhµ cöa kÕt cÊu cña c«ng tr×nh ra lµm 3 nhãm theo tÝnh bèc ch¸y cña nã:

2.2.2.1-Nhãm vËt liÖu kh«ng ch¸y:

-Lµ vËt liÖu kh«ng b¾t löa, kh«ng ch¸y ©m Ø (kh«ng bèc khãi) vµ bÒ mÆt kh«ng bÞ than ho¸ díi t¸c dông cña ngän löa hoÆc nhiÖt ®é cao. §ã tÊt c¸c chÊt thiªn nhiªn hoÆc nh©n t¹o vµ kim lo¹i dïng trong x©y dùng.

2.2.2.2-Nhãm vËt liÖu khã ch¸y:

-Lµ vËt liÖu khã b¾t löa, khã ch¸y ©m Ø (chØ ch¸y rÊt yÕu) vµ bÒ mÆt khã bÞ than ho¸, chØ tiÕp tôc ch¸y khi t¸c dông thêng xuyªn cña nguån löa. Sau khi ngän löa th× hiÖn tîng ch¸y t¾t. §ã c¸c vËt liÖu hçn hîp h÷u c¬, kÕt cÊu lµm nh÷ng vËt liÖu dÔ ch¸y nhng ®îc b¶o qu¶n b»ng tr¸p èp ngoµi b»ng vËt liÖu kh«ng ch¸y.

2.2.2.3-Nhãm vËt liÖu dÔ ch¸y:

-Lµ c¸c vËt liÖu ch¸y thµnh ngän löa, ch¸y ©m Ø díi t¸c dông cña ngän löa hoÆc nhiÖt

®é cao, sau khi lÊy nguån ®i råi vÉn tiÕp tôc ch¸y hoÆc ch¸y yÕu. §ã lµ tÊt c¶ c¸c chÊt h÷u c¬.

2.2.3-TÝnh chÞu ch¸y cña c¸c kÕt cÊu x©y dùng:

 


 

-Lµ kh¶ n¨ng gi÷ ®îc ®é chÞu lùc kh¶ n¨ng che chë cña chóng trong c¸c ®iÒu kiÖn

ch¸y.

 MÊt kh¶ n¨ng chÞu lùc khi ch¸y tøc khi kÕt cÊu x©y dùng sôp ®æ. Trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt kh¸i niÖm mÊt kh¶ n¨ng chÞu lùc ®îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n phô thuéc vµo ®¹i lîng biÕn d¹ng cña kÕt cÊu khi ch¸y vît qua ®¹i lîng ®ã kÕt cÊu mÊt kh¶ n¨ng sö dông tiÕp tôc.

 MÊt kh¶ n¨ng che chë cña kÕt cÊu khi ch¸y ®èt nãng kÕt cÊu ®Õn nhiÖt ®é mµ vît qua thÓ g©y ra bèc ch¸y vËt chÊt ë trong c¸c phßng bªn c¹nh hoÆc t¹o ra khe nøt, qua ®ã c¸c s¶n phÈm ch¸y cã thÓ lät qua.

 TÝnh chÞu ch¸y cña c¸c kÕt cÊu x©y dùng ®îc ®Æc trng bëi giíi h¹n chÞu ch¸y.

Giíi h¹n chÞu ch¸y thêi gian qua ®ã kÕt cÊu mÊt kh¶ n¨ng chÞu lùc hoÆc che chë. Giíi h¹n chÞu ch¸y ®îc ®o b»ng giê hoÆc phót; ch¼ng h¹n: giíi h¹n chÞu ch¸y cña cét b»ng 2 giê tøc sau 2 giê cét b¾t ®Çu sôp ®æ díi chÕ ®é nhiÖt nhÊt

®Þnh trong c¸c ®iÒu kiÖn ch¸y.

 C¸c kÕt cÊu x©y dùng ®¹t tíi giíi h¹n chÞu ch¸y tøc khi chóng mÊt kh¶ n¨ng chÞu lùc hoÆc che chë khi ch¸y x¶y ra hoÆc chóng ®èt nãng ®Õn nhiÖt ®é x¸c

®Þnh gäi lµ nhiÖt ®é tíi h¹n tth.

Gäi giíi h¹n chÞu ch¸y cña c¸c kÕt cÊu thiÕt hoÆc ®ang dông giíi h¹n chÞu ch¸y thùc tÕ, ký hiÖu Ptt.

Giíi h¹n chÞu ch¸y cña c¸c kÕt cÊu x©y dùng yªu cÇu bëi quy ph¹m hoÆc

x¸c ®Þnh bëi c¸c ®iÒu kiÖn an toµn lµ giíi h¹n chÞu ch¸y yªu cÇu, ký hiÖu Pyc.

§iÒu kiÖn an toµn ®îc tháa m·n nÕu tu©n theo ®iÒu kiÖn sau ®©y: Ptt Pyc

2.2.4-TÝnh chÞu ch¸y cña ng«i nhµ:

-Ng«i nhµ ®îc cÊu t¹o c¸c phËn kÕt cÊu kh¸c nhau, chóng tÝnh chÞu ch¸y vµ thuéc c¸c nhãm vËt liÖu bèc ch¸y kh¸c nhau. Kh¶ n¨ng cña toµn ng«i nhµ chèng l¹i sù ph¸ huû trong c¸c ®iÒu kiÖn ch¸y ®Æc trng bëi giíi h¹n chÞu ch¸y nhãm vËt liÖu bèc ch¸y cña c¸c bé phËn kÕt cÊu ®îc gäi lµ møc ®é chÞu ch¸y.

-Ngêi ta ph©n ra møc ®é chÞu ch¸y thùc tÕ vµ møc ®é chÞu ch¸y yªu cÇu cña ng«i nhµ:

 Møc ®é chÞu ch¸y thùc cña ng«i nhµ x¸c ®Þnh theo giíi h¹n chÞu ch¸y thùc tÕ nhá nhÊt vµ nhãm vËt liÖu bèc ch¸y cña 1 trong nh÷ng bé phËn kÕt cÊu. Møc ®é chÞu ch¸y thùc cña c¸c ng«i nhµ ®îc quy ®Þnh phô thuéc vµo chøc n¨ng vµ tÝnh ch¸y nguy hiÓm cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trÝ ë trong. Theo møc ®é chÞu ch¸y, c¸c ng«i nhµ ®îc chia lµm 5 cÊp: I. II. III. IV. V.

 Møc ®é chÞu ch¸y yªu cÇu cña ng«i nhµ møc ®é chÞu ch¸y tèi thiÓu ng«i nhµ cÇn ph¶i ®¹t ®îc ®Ó tho¶ m·n c¸c yªu cÇu an toµn nhÊt ®Þnh. Møc ®é chÞu ch¸y yªu cÇu cña ng«i nhµ ®îc quy ®Þnh phô thuéc vµo tÝnh ch¸y nguy hiÓm cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trÝ ë trong, chøc n¨ng cña ng«i nhµ, diÖn tÝch, sè tÇng vµ sù hiÖn cã cña c¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y tù ®éng.

-Víi møc ®é chÞu ch¸y thøc cña ng«i nhµ hiÖu Ott møc ®é chÞu ch¸y yªu cÇu ký hiÖu Oyc th× ®iÒu kiÖn an toµn sÏ ®îc tho¶ m·n nÕu tu©n theo ®iÒu kiÖn sau ®©y:

 


 

 

 

2.3-C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa:


Ott Oyc


(7.3)

 


 

-Phßng ngõa ho¶ ho¹n trªn c«ng trêng tøc lµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m:

 §Ò phßng sù ph¸t sinh ra ch¸y.

 T¹o ®iÒu kiÖn ng¨n c¶n sù ph¸t triÓn ngän löa.

 Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p tho¸t ngêi vµ ®å ®¹c quý trong thêi gian ch¸y.

 T¹o ®iÒu kiÖn cho ®éi cøu ho¶ ch÷a ch¸y kÞp thêi.

-Chän c¸c biÖn ph¸p phßng ch¸y phô thuéc vµo:

 TÝnh chÊt vµ møc ®é chèng ch¸y (chÞu ch¸y) cña nhµ cöa vµ c«ng tr×nh.

 TÝnh nguy hiÓm khi bÞ ch¸y cña c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt (quy tr×nh s¶n xuÊt).

 Sù bè trÝ quy ho¹ch nhµ cöa vµ c«ng tr×nh.

 §iÒu kiÖn ®Þa h×nh,...

2.3.1-Tiªu diÖt nguyªn nh©n g©y ra ch¸y:

2.3.1.1-BiÖn ph¸p kü thuËt vµ biÖn ph¸p kÕt cÊu:

-Khi thiÕt qu¸ tr×nh thao t¸c thuËt ph¶i thÊy hÕt kh¶ n¨ng g©y ra ch¸y nh ph¶n øng ho¸ häc, søc nãng tia mÆt trêi, ma s¸t, va ch¹m, sÐt hay ngän löa,...®Ó cã biÖn ph¸p an toµn thÝch ®¸ng; ®Æt d©y ®iÖn ph¶i ®óng theo quy t¾c an toµn.

2.3.1.2-BiÖn ph¸p tæ chøc:

-Phæ biÕn cho c«ng nh©n c¸n ®iÒu an toµn phßng ho¶, chøc thuyÕt tr×nh nãi chuyÖn, chiÕu phim vÒ an toµn phßng ho¶.

-Treo cæ ®éng c¸c khÈu hiÖu, tranh vÏ vµ dÊu hiÖu ®Ó phßng tai n¹n do ho¶ ho¹n g©y ra.

-Nghiªn cøu s¬ ®å tho¸t ngêi vµ ®å ®¹c khi cã ch¸y.

-Tæ chøc ®éi cøu ho¶.

2.3.1.3-BiÖn ph¸p sö dông vµ qu¶n lý:

-Sö dông ®óng ®¾n m¸y mãc, ®éng c¬ ®iÖn, nhiªn liÖu, hÖ thèng vËn chuyÓn.

-Gi÷ g×n nhµ cöa, c«ng tr×nh trªn quan ®iÓm an toµn phßng ho¶.

-Thùc hiÖn nghiªm chØnh biÖn ph¸p chÕ ®é cÊm hót thuèc l¸, ®¸nh diªm, dïng löa ë nh÷ng n¬i cÊm löa hoÆc gÇn nh÷ng vËt liÖu dÔ ch¸y.

-CÊm hµn ®iÖn, hµn h¬i ë nh÷ng n¬i phßng cÊm löa...

2.3.2-H¹n chÕ sù ch¸y ph¸t triÓn:

2.3.2.1-Quy ho¹ch ph©n vïng x©y dùng 1 c¸ch ®óng ®¾n:

-Bè trÝ ph©n nhãm nhµ trong khu c«ng nghiÖp, c«ng trêng tu©n theo kho¶ng c¸ch chèng ch¸y. Kho¶ng c¸ch chèng ch¸y ë gi÷a c¸c nhµ c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, kho chøa, gi÷a c¸c nhµ ë c«ng céng,... ®îc x¸c ®Þnh trong quy ph¹m phßng ch¸y. §ã nh÷ng kho¶ng c¸ch tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng tr×nh bªn c¹nh khái bÞ ch¸y lan, do cêng ®é bøc nhiÖt khÝ ch¸y trong 1 thêi gian nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó ®a lùc lîng vµ c«ng cô ch÷a ch¸y ®Õn.

-§èi víi nhµ cöa, kho tµng nguy hiÓm sinh ra ch¸y nh kho nhiªn liÖu, thuèc næ,...

ph¶i bè trÝ cuèi híng giã,...

2.3.2.2-Dïng vËt liÖu kh«ng ch¸y hoÆc khã ch¸y:

-Khi trÝ thiÕt kho tµng, nhµ cöa, l¸ng tr¹i, nghiÖp,... ph¶i c¨n vµo ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh thao t¸c vµ sù nguy hiÓm do ho¶ ho¹n g©y ra ®Ó chän vËt liÖu cã ®é chÞu ch¸y vµ h×nh thøc kÕt cÊu thÝch hîp.

2.3.2.3-Bè trÝ chíng ng¹i vËt phßng ch¸y:

 


 

-Bè trÝ têng phßng ch¸y, ®µi phßng ch¸y, bÓ chøa níc ,... hoÆc trång c©y xanh.

2.3.3-C¸c biÖn ph¸p chuÈn bÞ cho ®éi cøu ho¶:

-§Ó t¹o cho ®éi cøu ho¶ ch÷a ch¸y ®îc nhanh chãng kÞp thêi cÇn ph¶i chuÈn 1 sè c«ng viÖc sau ®©y:

 Lµm ®êng ®Æc biÖt cã ®ñ ®é réng thuËn tiÖn cho «t« cøu ho¶ ®i l¹i dÔ dµng.

 Lµm ®êng tíi nh÷ng n¬i khã ®Õn, ®êng tíi nguån níc,...

 B¶o ®¶m tÝn hiÖu b¸o tin ch¸y thèng liªn l¹c. th«ng liªn l¹c thÓ dïng

m¸y th«ng tin liªn l¹c ®iÖn tho¹i, tÝn hiÖu b¸o tin ch¸y thÓ dïng tÝn hiÖu b¸o ch¸y b»ng ®iÖn hoÆc ph¸t hiÖn tÝn hiÖu ©m thanh vµ ¸nh s¸ng.

 

 

§7.3 c¸c biÖn ph¸p ch÷a ch¸y

 

 

3.1-C¸c chÊt dËp t¾t löa:

-C¸c chÊt ch÷a ch¸y c¸c chÊt khi ®a vµo chç ch¸y lµm ®×nh chØ ch¸y do lµm mÊt c¸c ®iÒu kiÖn cÇn cho sù ch¸y.

-Yªu cÇu c¸c chÊt ch÷a ch¸y ph¶i nhiÖt cao, kh«ng h¹i cho søc khoÎ c¸c vËt cÇn ch÷a ch¸y, rÏ tiÒn, dÔ kiÕm vµ dÔ sö dông.

-Khi lùa chän c¸c chÊt ch÷a ch¸y ph¶i c¨n vµo hiÖu qu¶ dËp t¾t cña chóng, hîp lý vÒ mÆt kinh tÕ vµ ph¬ng ph¸p ch÷a ch¸y.

3.1.1-Ch÷a ch¸y b»ng níc:

-Níc nhiÖt rÊt cao, khi bèc h¬i níc thÓ tÝch lín gÊp 1700 lÇn thÓ tÝch ban

®Çu. Níc rÊt dÔ lÊy, dÔ ®iÒu khiÓn vµ cã nhiÒu nguån níc.

3.1.1.1-§Æc ®iÓm ch÷a ch¸y b»ng níc:

-Cã thÓ dïng níc ®Ó ch÷a ch¸y cho c¸c phÇn lín c¸c chÊt ch¸y: chÊt r¾n hay chÊt láng cã tû träng lín h¬n 1 hoÆc chÊt láng dÔ hoµ tan víi níc.

-Khi tíi níc vµo chç ch¸y, níc bao phñ mÆt ch¸y hÊp thô nhiÖt, thÊp nhiÖt

®é chÊt ch¸y ®Õn møc kh«ng ch¸y ®îc n÷a. Níc nãng bèc h¬i lµm gi¶m lîng khÝ h¬i ch¸y trong vïng ch¸y, lµm lo·ng «xy trong kh«ng khÝ, lµm c¸ch ly kh«ng khÝ víi chÊt ch¸y, h¹n chÕ qu¸ tr×nh «xy ho¸, do ®ã lµm ®×nh chØ sù ch¸y.

-CÇn chó ý r»ng:

 Khi nhiÖt ®é ®¸m ch¸y ®· cao qu¸ 1700oC th× kh«ng ®îc dïng níc ®Ó dËp t¾t.

 Kh«ng dïng níc ch÷a ch¸y c¸c chÊt láng ch¸y kh«ng hoµ tan víi níc

nh x¨ng, dÇu ho¶,....

3.1.1.2-Nhîc ®iÓm ch÷a ch¸y b»ng níc:

-Níc chÊt dÉn ®iÖn nªn ch÷a ch¸y ë c¸c nhµ, c«ng tr×nh ®iÖn rÊt nguy hiÓm, kh«ng dïng ®Ó ch÷a ch¸y c¸c thiÕt bÞ ®iÖn.

-Níc t¸c dông víi K, Na, CaC2 t¹o ra søc nãng lín ph©n ho¸ khi ch¸y nªn thÓ

lµm cho ®¸m ch¸y lan réng thªm.

-Níc t¸c dông víi acid H2SO4 ®Ëm ®Æc sinh ra næ.

-Khi ch÷a ch¸y b»ng níc thÓ lµm h háng vËt cÇn ch÷a ch¸y nh th viÖn, nhµ b¶o tµng,...

3.1.2-Ch÷a ch¸y b»ng bät:

 


 

-Bät ch÷a ch¸y c¸c lo¹i bät ho¸ häc hay bät kh«ng khÝ, träng 0.1-0.26 chÞu

®îc søc nãng. T¸c dông chñ yÕu cña bät ch÷a ch¸y c¸ch ly hæn hîp ch¸y víi vïng ch¸y, ngoµi ra cã t¸c dông lµm l¹nh.

-Bät 1 hçn hîp gåm khÝ chÊt láng. Bät khÝ t¹o ra ë chÊt láng do kÕt qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh ho¸ häc hoÆc hçn hîp häc cña kh«ng khÝ víi chÊt láng. Bät rÊt bÒn víi nhiÖt nªn chØ cÇn 1 líp máng tõ 7-10cm lµ cã thÓ dËp t¾t ngay ®¸m ch¸y.

3.1.2.1-Bät ho¸ häc:

-Thêng ®îc t¹o thµnh chÊt bät gåm tõ c¸c lo¹i muèi kh«: Al2(SO4)3, Na2CO3 c¸c chÊt chiÕt cña gèc thùc vËt hoÆc chÊt t¹o bät kh¸c vµ níc.

-Bät ho¸ häc dïng ®Ó ch÷a ch¸y dÇu má vµ c¸c s¶n phÈm dÇu, c¸c ho¸ chÊt chÊt rÊt tèt. Kh«ng ®îc dïng bät ho¸ häc ®Ó ch÷a ch¸y:

 Nh÷ng n¬i cã ®iÖn v× bät dÉn ®iÖn cã thÓ bÞ ®iÖn giËt.

 C¸c khi lo¹i K, Na v× nã t¸c dông víi níc trong bät lµm tho¸t khÝ H2.

 C¸c ®iÖn tö nãng ch¶y.

 Cån acªt«n c¸c chÊt nµy hót níc m¹nh khi ch¸y to¶ ra 1 nhiÖt lîng

lín, khi bét r¬i vµo sÏ bÞ ph¸ huû.

3.1.2.2-Bät kh«ng khÝ:

-Lµ 1 hçn hîp häc kh«ng khÝ, níc chÊt t¹o bät, ®îc chÕ t¹o thµnh c¸c chÊt láng mµu n©u sÉm.

-Bät kh«ng khÝ häc dïng ®Ó ch÷a ch¸y dÇu má vµ c¸c s¶n phÈm dÇu, c¸c chÊt r¾n còng nh c¸c thiÕt Ýt dÉn ®iÖn so víi bät ho¸ häc. Lo¹i bät nµy kh«ng tÝnh ¨n mßn ho¸ häc cho nªn cã vµo da còng kh«ng nguy hiÓm.

3.1.3-Ch÷a ch¸y b»ng c¸c chÊt khÝ tr¬:

-C¸c lo¹i khÝ tr¬ dïng vµo viÖc ch÷a ch¸y N2, CO2 h¬i níc. C¸c chÊt ch÷a ch¸y nµy dïng ®Î ch÷a ch¸y dung tÝch khi hoµ vµo c¸c h¬i khÝ ch¸y chóng lµm gi¶m nång ®é «xy trong kh«ng khÝ, lÊy ®i 1 lîng nhiÖt lín dËp t¾t phÇn lín c¸c chÊt ch¸y r¾n vµ láng (t¸c dông pha lo·ng nång ®é vµ gi¶m nhiÖt).

-Do ®ã thÓ dïng ®Ó ch÷a ch¸y ë c¸c kho tµng, hÇm ngÇm nhµ kÝn, dïng ®Ó ch÷a ch¸y

®iÖn rÊt tèt. Ngoµi ra dïng ®Ó ch÷a c¸c ®èm ch¸y nhá ë ngoµi trêi nh dïng khÝ CO2 ®Ó

ch÷a ch¸y c¸c ®éng c¬ ®èt trong, c¸c cuén d©y ®éng c¬ ®iÖn, ®¸m ch¸y dÇu loang nhá.

-Nã u ®iÓm kh«ng lµm h háng c¸c vËt cÇn ch÷a ch¸y. Tuy nhiªn kh«ng ®îc dïng trong trêng hîp thÓ kÕt hîp víi c¸c chÊt ch¸y ®Ó t¹o ra hæn hîp næ, kh«ng cã kh¶ n¨ng ch÷a ®îc c¸c chÊt Na, K, Mg ch¸y.

Ngoµi nh÷ng chÊt trªn, ngêi ta cßn dïng c¸t, ®Êt, bao t¶i, cãi,... ®Ó dËp t¾t nh÷ng

®¸m ch¸y nhá. §èi víi ®¸m ch¸y lín dïng nh÷ng chÊt nµy kh«ng hiÖu qu¶.

3.2-BiÖn ph¸p dïng níc ®Ó ch÷a ch¸y:

3.2.1-Nguån cÊp níc ch÷a ch¸y:

-Theo quy ®Þnh phßng ch¸y thØ ë hiÖn trêng x©y dùng ph¶i m¹ng líi cÊp níc phßng ch÷a ch¸y cho c¸c c«ng t¸c thi c«ng chÝnh. M¹ng líi cÊp níc ch÷a ch¸y ®îc x©y dùng phï hîp theo thiÕt sao cho thÓ nèi liÒn víi ®êng èng n níc

®îc gi÷ l¹i ®Ó cÊp níc sau nµy khi sö dông khai th¸c c«ng tr×nh.

 


 

-NÕu hiÖn trêng thi c«ng c¸ch nguån níc nhiªn (s«ng, ao hå, chøa níc nh©n t¹o) kh«ng xa h¬n 200m th× viÖc cÊp níc cøu ho¶ thÓ chøc lÊy c¸c nguån níc

®ã. Lóc nµy cÇn ph¶i thiÕt lËp bÕn b·i lÊy níc hoÆc nh÷ng giÕng lÊy níc ®Ó t¹o thµnh hÖ th«ng cÊp níc phßng ch÷a ch¸y cho c«ng tr×nh.

-ë hiÖn trêng x©y dùng trÝ cña c¸ch nguån níc nhiªn xa h¬n th× ngêi ta thiÕt lËp ®êng èng n níc cã vßi ch÷a ch¸y hoÆc van ch÷a ch¸y. Nh÷ng vßi ch÷a ch¸y ®îc trÝ trªn m¹ng dÉn níc ë kho¶ng c¸ch kh«ng lín h¬n 2m ®êng ®i l¹i vµ ph¶i ®¶m b¶o ®êng nh¸nh cã bÒ réng kh«ng nhá h¬n 2.5m

-Nguån cÊp níc cho viÖc trÝ m¹ng ®êng èng n níc hoÆc bÕn b·i lÊy níc cÇn ph¶i ®¶m b¶o lu lîng níc theo môc ®Ých dËp t¾t ®¸m ch¸y cho c¸c c«ng t¸c thi c«ng trªn hiÖn trêng.

3.2.2-§Þnh møc níc vµ thêi gian kÐo dµi ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y:

-§Þnh møc lîng níc ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y khi x©y dùng c¸c nhµ s¶n xuÊt, nhµ sinh ho¹t, nhµ lµm viÖc phô thuéc vµo:

 Møc ®é chÞu ch¸y c¸c ng«i nhµ.

 TÝnh ch¸y cña trÝ s¶n xuÊt, thi c«ng (h¹ng s¶n xuÊt theo tÝnh ch¸y nguy

hiÓm).

 Khèi tÝch x©y dùng cña c¸c ng«i nhµ vµ ®îc quy ®Þnh trong b¶ng sau:

 

 

 

 

Møc ®é chÞu ch¸y

 

 

H¹ng s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt nguy hiÓm

Lu lîng níc (l/s) ®Ó dËp t¾t 1 ®¸m ch¸y theo khèi ng«i nhµ

(1000m3)

 

3

 

>3 ®Õn

5

 

>5 ®Õn

20

 

>20 ®Õn

50

>50

®Õn

200

>200

®Õn

400

 

 

>400

I-II

D, E

10

10

10

10

15

20

25

I-II

A, B, C

10

10

15

20

30

35

40

III

D, E

10

10

15

25

-

-

-

III

C

10

15

20

30

-

-

-

IV-V

D, E

10

15

20

30

-

-

-

IV-V

C

15

20

25

-

-

-

-

 

 

-Sè lîng tÝnh to¸n c¸c ®¸m ch¸y ®ång thêi trong khu x©y dùng c«ng nghiÖp nªn lÊy:

 Mét ®¸m ch¸y khi diÖn tÝch khu vùc xÝ nghiÖp nhá h¬n 150ha.

 Hai ®¸m ch¸y khi diÖn tÝch 150ha vµ lín h¬n.

-Thêi gian kÐo dµi tÝnh to¸n ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y (thêi gian ch÷a ch¸y tiªu chuÈn) trong khu vùc d©n c hoÆc trªn hiÖn trêng y dùng ngêi ta lÊy 3h.

3.2.3-Lîng níc dù tr÷ ®Ó ch÷a ch¸y:

-Lîng níc tr÷ tuyÖt ®èi ®Ó ch÷a ch¸y ®îc x¸c ®Þnh phô thuéc vµo trÞ tÝnh to¸n c¸c ®¸m ch¸y ®ång thêi, lu lîng níc ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y vµ thêi gian ch÷a ch¸y tiªu chuÈn, tøc lµ:

 


 

 

 

(7.4)


 

 

 

Trong ®ã:


Q = q.τ

 


 

+Q: lîng níc dù tr÷ ®Ó ch÷a ch¸y theo thêi gian ch÷a ch¸y tiªu chuÈn.

+q: ®Þnh møc lu lîng ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y.

+τ: thêi gian kÐo dµi ch÷a ch¸y yªu cÇu.

o §èi víi c¸c nghiÖp thuéc h¹ng sn xuÊt A, B, C c¸c khu d©n c th×

thêi h¹n lín nhÊt ®Ó lo¹i trõ ®¸m ch¸y kh«ng ®îc lín h¬n 24h.

o §èi víi c¸c nghiÖp c«ng nghiÖp thuéc h¹ng s¶n xuÊt D, E th× thêi h¹n y kh«ng ®îc lín h¬n 36h.

-NÕu lu lîng nguån cÊp níc kh«ng ®ñ ®¶m b¶o lîng níc tr÷ ch÷a ch¸y trong thêi h¹n yªu cÇu trªn th× thêi gian thùc hiÖn ch÷a ch¸y cho phÐp t¨ng theo tû lÖ cña sù t¨ng sung lîng níc tr÷ ch÷a ch¸y tuyÖt ®èi. TrÞ thÓ tÝch t¨ng sung cña

lîng níc dù tr÷ nµy cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

 


 

 

 

 

 

Trong ®ã:


Q = Q. k 1

k


(7.5)

 


 

+Q: thÓ tÝch t¨ng bæ sung cña lîng níc dù tr÷ ch÷a ch¸y.

+Q: thÓ tÝch cÇn thiÕt cöa lîng níc tr÷ phßng ch÷a ch¸y theo thêi gian

kÐo dµi ch÷a ch¸y yªu cÇu.

+k: gi÷a thêi h¹n ch÷a ch¸y theo thùc cöa lîng níc tr÷ phßng ch÷a ch¸y vµ thêi h¹n ch÷a ch¸y giíi h¹n quy ®Þnh.

3.2.4-Ph¬ng ph¸p tíi níc vµo ®¸m ch¸y:

-Tíi níc vµo ®¸m ch¸y thÓ thù hiÖn b»ng c¸c vßi phôt m¹nh hoÆc phun víi c¸c tia nhá díi h×nh thøc ma:

 §Ó t¹o ra c¸c vßi phôt m¹nh thÓ dïng c¸c èng phôt (vßi rång) cÇm tay èng phôt gi¸. C¸c vßi níc phôt m¹nh ®Æc ®iÓm diÖn tÝch t¸c dông nhá, tèc

®é lín, søc phôt xa tËp trung mét khèi níc lín lªn 1 diÖn tÝch nhá.. Ngoµi t¸c dông lµm m¹nh, vßi níc phôt m¹nh cßn t¸c dông ph©n tÝch vËt ch¸y ra nh÷ng phÇn nhá, t¸ch ngän löa khái vËt ch¸y. Vßi níc phôt m¹nh nªn ¸p dông

®Ó ch÷a ch¸y c¸c vËt r¾n thÓ tÝch lín, ch÷a c¸c ®¸m ch¸y ë trªn cao xa kh«ng thÓ ®Õn gÇn ®îc, nh÷ng chæ hiÓm hãc, ®Ó lµm nguéi c¸c kÕt cÊu thiÕt bÞ.

 §Ó t¹o ra c¸c tia níc phun ma thÓ dïng èng phun ma cÇm tay, èng phôt ®Ó

t¹o ra c¸c tia níc nhá díi ¸p suÊt lín ë c¸c ®Çu vßi phun, miÖng phun h×nh cÇu

xo¾n, c¸c lo¹i vßi nµy thêng dông ë trong thèng ch÷a ch¸y ®éng. Tíi níc díi h×nh thøc phun ma u ®iÓm lµm t¨ng mÆt tíi gi¶m lîng níc tiªu thô. Thêng ¸p dông ch÷a ch¸y c¸c chÊt nh than, v¶i, giÊy, phèt pho, c¸c chÊt chÊt rêi r¹c, chÊt sîi, chÊt ch¸y láng vµ dÔ lµm nguéi mÆt kim lo¹i bÞ nung nãng.

3.3-C¸c dông cô ch÷a ch¸y:

-C¸c ®éi ch÷a ch¸y chuyªn nghiÖp ®îc trang nh÷ng ph¬ng tiÖn ch÷a ch¸y hiÖn ®¹i nh: xe ch÷a ch¸y, xe th«ng tin, xe thang,... c¸c thèng b¸o ch¸y ®éng. ë xÝ nghiÖp, c«ng trêng, kho tµng, ®êng phè ngêi ta trang cho c¸c ®éi ch÷a ch¸y c¸c

 


 

lo¹i dông ch÷a ch¸y nh: gµu vÈy, b¬m, vßi rång, thang, c©u liªm, x¸ch níc, b×nh ch÷a ch¸y, bao t¶i,...

-HiÖn nay ë níc ta dïng rÊt nhiÒu lo¹i h×nh bät b×nh ch÷a ch¸y cña c¸c níc cña ta

chÕ t¹o. Tuy kÕt cÊu kh¸c nhau, nhng nguyªn t¾c t¹o bät c¸ch dông kh¸ gièng nhau. Díi ®©y sÏ nªu ra 3 lo¹i ®iÓn h×nh lµ:

3.3.1-B×nh ch÷a ch¸y bät ho¸ häc OΠ3:

-Vá b×nh lµm b»ng thÐp hµn chÞu ®îc ¸p suÊt 20kg/cm2, dung tÝch 10 lÝt trong ®ã

chøa dung dÞch kiÒm Na2CO3víi chÊt t¹o bät chiÕt tõ gèc c©y.

-Trong th©n b×nh 2 b×nh thuû tinh: 1 b×nh chøa ®ùng acid sulfuaric nång ®é 65.5 ®é,

1 b×nh chøa sulfat nh«m nång ®é 35 ®é. Mçi b×nh dung tÝch kho¶ng 0.45-1 lÝt. Trªn th©n b×nh vßi phun ®Ó lµm cho bät phun ra ngoµi. Khi ch÷a ch¸y ®em b×nh ®Õn gÇn

®¸m ch¸y cho chèt quay xuèng díi, ®Ëp nhÑ chèt xuèng nÒn nhµ. Hai dung dÞch ho¸

chÊt trén lÉn víi nhau, ph¶n øng sinh bät híng vßi phun vµo ®¸m ch¸y. Lo¹i b×nh nµy t¹o ra ®îc 45 lÝt bät trong 1.5phót, tia bät phun xa ®îc 8m.

8

 

 

 

 

6

   7

 

3 2

 

5          4

 

 

      1

 

9

 

 

1. Th©n b×nh 2.B×nh chøa H2SO4 3.B×nh chøa Al2(SO4)3 4.Lß xo

5.Líi h×nh trô 6.Vßi phun bät 7.Tay cÇm 8.Chèt ®Ëp 9.Dung dÞch kiÒm Na2CO3.

H×nh 7.4: B×nh c÷a ch¸y b»ng bät hãa häc

 

 

3.3.2- B×nh ch÷a ch¸y tetaccloruacacbon CCl4:

-B×nh ch÷a ch¸y lo¹i nµy thÓ tÝch nhá, chñ yÕu dïng ®Ó ch÷a ch¸y trªn «t«, ®éng

®èt trong vµ thiÕt bÞ ®iÖn.

-CÊu t¹o nhiÒu kiÓu, th«ng thêng 1 b×nh thÐp chøa kho¶ng 2.5 lÝt CCl4, bªn trong cã 1 b×nh nhá chøa CO2.

 


 

 

9 6

3

8

 

1 7

 

2 5

 

 

 

 

 

10 4

 

 

 

 

 

1.Th©n b×nh 2.B×nh nhá chøa CO2 3.N¾p 4.èng xiph«ng 5. Vßi phun

6. Chèt ®Ëp 7.Mµng b¶o hiÓm 8.TÊm ®Öm 9.Lß xo 10. Tay cÇm.

H×nh 7.5: B×nh ch÷a ch¸y b»ng CCl4

-Kh¶ n¨ng dËp t¾t ®¸m ch¸y cña CCl4 t¹o ra trªn mÆt chÊt ch¸y 1 lo¹i h¬i nÆng h¬n kh«ng khÝ 5.5 lÇn. kh«ng nu«i dìng ch¸y, kh«ng dÉn ®iÖn, lµm c¶n «xy tiÕp xóc víi chÊt ch¸y do ®ã lµm t¾t ch¸y.

-Kghi cÇn dïng, ®Ëp tay vµo chèt ®Ëp, mòi nhän cña chèt ®Ëp chäc thñng tÊm ®Öm vµ khÝ CO2 trong b×nh nhá bay ra ngoµi. Díi ¸p lùc cña khÝ CO2, dung dÞch CCl4 phun ra ngoµi theo vßi phun thµnh 1 tia. B×nh ®îc trang 1 mµng b¶o hiÓm ®Ó phßng næ. Mét sè b×nh kiÓu nµy ngêi ta dïng kh«ng khÝ nÐn ®Ó thay thÕ CO2.

3.3.3-B×nh ch÷a ch¸y b»ng khÝ CO2 (lo¹i OY-2):

-Vá b×nh ch÷a ch¸y b»ng khÝ CO lµm b»ng thÐp dµy chÞu ®îc ¸p suÊt thö

250kg/cm2. ¸p suÊt lµm viÖc tèi ®a 180kg/cm2. NÕu qu¸ ¸p suÊt nµy van an toµn

tù ®éng më ra ®Ó x¶ khÝ CO2 ra ngoµi.

-B×nh ch÷a ch¸y lo¹i nµy loa phun thêng lµm b»ng chÊt c¸ch ®iÖn ®Ó ®Ò phßng khi ch÷a ch¸y ch¹m loa vµo thiÕt bÞ ®iÖn.

-Khi ®em b×nh ®i ch÷a ch¸y, cÇn mang ®Õn thËt gÇn chæ ch¸y, quay loa ®i 1 gãc 90o

híng vµo chæ ch¸y, sau ®ã n¾p xo¸y. Díi ¸p lùc cao, khÝ tuyÕt CO2 qua èng xiph«ng vµ loa phun råi ®îc phun vµo ngän löa.

-B×nh ch÷a ch¸y b»ng khÝ CO2 kh«ng dïng ®Ó ch÷a ch¸y c¸c thiÕt ®iÖn, nh÷ng thiÕt bÞ quý,... Kh«ng ®îc dïng b×nh ch÷a ch¸y lo¹i nµy ®Î ch÷a ch¸y kim lo¹i nh c¸c nit¬rat, hîp chÊt tÐcmÝt,...

 


 

 

5

 

 

 

3 6

 

 

 

 

4

 

 

  2

 

1    7

 

 

8

 

1.Th©n b×nh 2.èng xiph«ng 3.Van an toµn 4.Tay cÇm

5.N¾p xo¸y 6.èng dÉn 7.Loa phun 8.Gi¸ H×nh 7.6: B×nh ch÷a ch¸y b»ng khÝ CO2

 

 

3.3.4-Vßi rång ch÷a ch¸y:

-HÖ thèng vßi rång cøu ho¶ t¸c dông ®éng dËp t¾t ngay ®¸m ch¸y b»ng níc khi nã míi xuÊt hiÖn. Vßi rång cã 2 lo¹i: kÝn vµ hë.

3.3.4.1-Vßi rång kÝn:

-Cã n¾p ngoµi lµm b»ng kim lo¹i ch¶y, ®Æt híng vµo ®èi tîng cÇn b¶o (c¸c thiÕt bÞ, c¸c n¬i ch¸y). Khi ®¸m ch¸y, n¾p hîp kim ch¶y ra níc ®éng phun ra ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y. NhiÖt ®é nãng ch¶y cña hîp kim, phô thuéc vµo nhiÖt ®é lµm viÖc cña gian phßng vµ lÊy nh sau:

 §èi víi phßng cã nhiÖt ®é díi 40o lµ 72o.

 §èi víi phßng cã nhiÖt ®é tõ  40o-60o lµ 93o.

 §èi víi phßng cã nhiÖt ®é díi 60o-100o lµ 141o.

 §èi víi phßng cã nhiÖt ®é cao h¬n 100o lµ 182o.

3.3.4.2-Vßi rång hë:

-Kh«ng n¾p ®Ëy, níc thÓ b»ng tay hoÆc ®éng. thèng vßi rång ®Ó t¹o mµng níc b¶o vÖ c¸c n¬i sinh ra ch¸y.

 

 

----------------------  --------------------

 

-

 

 

 

Tµi liÖu tham kh¶o

 


 

BIªn so¹n: NguyÔn V¨n & NguyÔn Hoµng VÜnh

[1] Hoµng C«ng CÈn, Bµi gi¶ng An toµn lao ®éng.

[2] X©y dùng, B¶o lao ®éng trong ngµnh X©y dùng, Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng, Hµ Néi 2005.

[3] Bïi M¹nh Hïng, thuËt an toµn - sinh lao ®éng phßng chèng ch¸y trong

x©y dùng, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü thuËt, Hµ Néi 2004.

[4] NguyÔn Dòng, Nh÷ng gi¶i ph¸p thuËt an toµn trong x©y dùng, Nhµ xuÊt b¶n

X©y dùng, Hµ Néi 2002.

 

nguon VI OLET