Bai 1-Du lich sinh thai

§Ò c­¬ng bµi gi¶ng

Du lÞch sinh th¸i

(Ecotourism)

Ch­¬ng I

C¬ së lý luËn vÒ Du lÞch sinh th¸i

I.Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n

1.C¸c quan niÖm vµ ®Þnh nghÜa vÒ du lÞch sinh th¸i

a/Quan niÖm:

§· cã nhiÒu tªn gäi vµ c¸ch hiÓu kh¸c nhau nh­ng ®a sè cho r»ng du lÞch sinh th¸i (DLST) lµ lo¹i h×nh du lÞch dùa vµo thiªn nhiªn, hç trî cho c¸c ho¹t ®éng b¶o tån vµ ®­îc qu¶n lý bÒn v÷ng vÒ mÆt sinh th¸i.

 C¸c tªn gäi kh¸c nh­:

 Qua c¸c tªn gäi cã thÓ thÊy râ DLST lµ lo¹i h×nh DL g¾n víi thiªn nhiªn, víi v¨n hãa b¶n ®Þa vÇ cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng cao ®Ó h­íng tíi ph¸t triÓn DL bÒn v÷ng.

 VÒ néi dung, DLST lµ lo¹i h×nh du lÞch tham quan, th¸m hiÓm, ®­a du kh¸ch tíi nh÷ng m«i tr­êng cßn t­¬ng ®èi nguyªn vÑn, vÒ c¸c vïng thiªn nhiªn hoang d·, ®Æc s¾c ®Ó t×m hiÓu, nghiªn cøu c¸c hÖ sinh th¸i vµ c¸c nÒn v¨n hãa b¶n ®Þa ®éc ®¸o, lµm thøc dËy ë du kh¸ch t×nh yªu vµ tr¸ch nhiÖm b¶o tån, ph¸t triÓn ®èi víi tù nhiªn vµ céng ®ång ®Þa ph­¬ng.

 -GV h­íng dÉn SV ph©n tÝch néi dung cña DLST: §Õn nh÷ng ®©u? Lµm nh÷ng g×? Môc ®Ých ®Ó lµm g×?

 -VËy du kh¸ch tham gia DLST cã kh¸c g× víi du kh¸ch tham gia c¸c lo¹i h×nh DL kh¸c?

 Du kh¸ch sÏ ®­îc h­íng dÉn tham quan víi nh÷ng diÔn gi¶i cÇn thiÕt vÒ m«i tr­êng ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt, c¶m nhËn ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ thiªn nhiªn vµ v¨n hãa mµ kh«ng g©y ra nh÷ng t¸c ®éng kh«ng thÓ chÊp nhËn ®èi víi c¸c hÖ sinh th¸i vµ v¨n hãa b¶n ®Þa.

 Nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña du lÞch sinh th¸i:

-Ph¸t triÓn dùa vµo nh÷ng gi¸ trÞ (hÊp dÉn) cña thiªn nhiªn vµ v¨n hãa b¶n ®Þa. (NghÜa lµ ®Õn nh÷ng n¬i thËt ®éc ®¸o vÒ m«i tr­êng thiªn nhiªn, ®Æc s¾c vÒ v¨n hãa b¶n ®Þa; ®ã lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn, tiªn quyÕt ®Ó cã thÓ thu hót du kh¸ch cã nhu cÇu muèn ®Õn tham quan, t×m hiÓu tháa m·n nhu cÇu muèn kh¸m ph¸, t×m hiÓu.)

-§­îc qu¶n lý bÒn v÷ng vÒ m«i tr­êng sinh th¸i. (HiÓu lµ yªu cÇu cÇn b¾t buéc ph¶i ®¹t ®­îc khi ph¸t triÓn du lÞch t¹i ®©y.)

-Cã gi¸o dôc vµ diÔn gi¶i vÒ m«i tr­êng. (HiÓu nh­ lµ mét tiªu chÝ b¾t buéc ph¶i cã ®èi víi DLST ®Ó cã thÓ ph©n biÖt víi c¸c lo¹i h×nh DL kh¸c-Cung cÊp cho du kh¸ch nh÷ng hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®©y.)

-Cã ®ãng gãp cho nh÷ng nç lùc b¶o tån vµ ph¸t triÓn céng ®ång. (HiÓu lµ mét nhiÖm vô cña DLST lµ mét phÇn quan träng thu nhËp tõ DL ph¶i ®­îc dµnh cho c«ng t¸c b¶o tån tù nhiªn vµ ph¸t triÓn, g×n gi÷ v¨n hãa b¶n ®Þa còng nh­ ph¸t triÓn ®êi sèng céng ®ång ®Þa ph­¬ng nh­ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn DL bÒn v÷ng ë ®Þa ph­¬ng.)

b/§Þnh nghÜa:

 Tõ n¨m 1987 ®Õn nay, trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ DLST cña c¸c nhµ khoa häc vµ cña c¸c quèc gia. Tiªu biÓu nh­ c¸c ®Þnh nghÜa cña Hector Ceballos-Lascurain (1987); Wood (1991); Allen (1993); Bukley (1994); ®Þnh nghÜa cña Nªpan; Malaixia; ¤xtr©ylia; HiÖp héi Du lÞch sinh th¸i quèc tÕ.

 (GV cho SV ®äc vµ ph©n tÝch c¸c ®Þnh nghÜa ë tr.8-10 cña gi¸o tr×nh).

 ë ViÖt Nam, DLST lµ lÜnh vùc míi ®­îc nghiªn cøu tõ gi÷a thËp kû 90 cña thÕ kû XX, song ®· thu hót ®­îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c nhµ nghiªn cøu vÒ du lÞch vµ m«i tr­êng. Do tr×nh ®é nhËn thøc kh¸c nhau, ë nh÷ng gãc ®é nh×n nhËn kh¸c nhau, kh¸i niÖm vÒ DLST còng cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thèng nhÊt.

§Þnh nghÜa vÒ DLST ë ViÖt Nam lÇn ®Çu tiªn ®­îc ®­a ra t¹i Héi th¶o quèc gia vÒ “X©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn Du lÞch du th¸i ë ViÖt Nam” tõ ngµy 7 ®Õn 9/9/1999:

“Du lÞch sinh th¸i lµ lo¹i h×nh du lÞch dùa vµo thiªn nhiªn vµ v¨n hãa b¶n ®Þa, g¾n víi gi¸o dôc m«i tr­êng, cã ®ãng gãp cho nç lùc b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, víi sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng”.

s¬ ®å cÊu tróc du lÞch sinh th¸i

c/§Æc ®iÓm cña DLST:

-DLST bao gåm tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc DL dùa vµo thiªn nhiªn mµ ë ®ã môc ®Ých chÝnh cña kh¸ch DL lµ tham quan t×m hiÓu vÒ tù nhiªn còng nh­ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng ë c¸c vïng thiªn nhiªn ®ã.

-DLST ph¶i bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ diÔn g¶i vÒ m«i tr­êng.

-Th«ng th­êng DLST ®­îc c¸c tæ chøc chuyªn nghiÖp vµ doanh nghiÖp cã quy m« nhá ë n­íc së t¹i tæ chøc cho c¸c nhãm nhá du kh¸ch. C¸c c«ng ty l÷ hµnh n­íc ngoµi cã quy m« kh¸c nhau còng cã thÓ tæ chøc, ®iÒu hµnh hoÆc qu¶ng c¸o c¸c tour DLST cho c¸c nhãm du kh¸ch cã sè l­îng h¹n chÕ.

-DLST h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn vµ v¨n hãa-x· héi.

-DLST cã sù hç trî cho ho¹t ®éng b¶o tån tù nhiªn b»ng c¸ch:

 +T¹o ra nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ cho ®Þa ph­¬ng, c¸c tæ chøc vµ chñ thÓ qu¶n lý, víi môc ®Ých b¶o tån c¸c khu vùc tù nhiªn.

 +T¹o ra nh÷ng c¬ héi vÒ viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng.

 +T¨ng c­êng nhËn thøc cña c¶ du kh¸ch vµ ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o tån c¸c gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n hãa.

d/Quy ho¹ch vµ qu¶n lý DLST

-ViÖc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng ph¸t triÓn DLST ë c¸c vïng tù nhiªn chñ yÕu ph¶i do céng ®ång ®Þa ph­¬ng ®¶m tr¸ch.

-CÇn cã ®­îc nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o vÖ c¸c vïng tù nhiªn nh»m b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ ®a d¹ng v¨n hãa.

-CÇn cã ®­îc nh÷ng dù b¸o vµ biÖn ph¸p kiÓm so¸t bæ sung khi tæ chøc ph¸t triÓn ho¹t ®éng DLST ë nh÷ng khu vùc cã tÝnh nh¹y c¶m ®Æc biÖt vÒ m«i tr­êng.

-CÇn ®¶m b¶o c¸c quyÒn lîi truyÒn thèng cña céng ®ång vµ quyÒn lîi cña ®Þa ph­¬ng ë nh÷ng khu vùc thuËn lîi cho ph¸t triÓn DLST.

2.Mèi quan hÖ gi÷a du lÞch sinh th¸i vµ c¸c lo¹i h×nh du lÞch kh¸c

 Du lÞch sinh th¸i lµ lo¹i h×nh DL dùa vµo thiªn nhiªn nh­ng cã thªm chøc n¨ng t×m hiÓu, nghiªn cøu v¨n hãa b¶n ®Þa cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng.

3.C¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña du lÞch sinh th¸i

Mäi ho¹t ®éng ph¸t triÓn DL nãi chung vµ DLST nãi riªng ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së khai th¸c nh÷ng gi¸ trÞ cña tµi nguyªn DL tù nhiªn, v¨n hãa, lÞch sö kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh khai th¸c ®ã lµ sù h×nh thµnh nh÷ng s¶n phÈm du lÞch tõ c¸c tiÒm n¨ng vÒ tµi nguyªn, ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho XH.

Tr­íc tiªn ®ã lµ c¸c lîi Ých vÒ KT-XH, t¹o ra nhiÒu c¬ héi t×m kiÕm viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng th«ng qua c¸c dÞch vô DL, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa, lÞch sö vµ sù ®a d¹ng cña thiªn nhiªn n¬i cã nh÷ng ho¹t ®éng ph¸t triÓn DL.

Sau n÷a lµ nh÷ng lîi Ých ®em l¹i cho kh¸ch DL trong viÖc h­ëng thô c¸c c¶nh quan thiªn nhiªn míi l¹, ®éc ®¸o; c¸c truyÒn thèng v¨n hãa lÞch sö; nh÷ng ®Æc thï d©n téc mµ tr­íc ®ã hä ch­a biÕt tíi, tõ ®ã x¸c lËp ý thøc tr¸ch nhiÖm vÒ b¶o tån sù vÑn toµn cña c¸c gi¸ trÞ thiªn nhiªn, v¨n hãa lÞch sö cña n¬i hä ®Õn nãi riªng vµ cña hµnh tinh nãi chung.

DLST lµ mét d¹ng cña ho¹t ®éng DL, v× vËy nã còng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng DL nãi chung, bao gåm:

-TÝnh ®a ngµnh:

-TÝnh ®a thµnh phÇn:

-TÝnh ®a môc tiªu:

-TÝnh liªn vïng:

-TÝnh mïa vô:

-TÝnh chi phÝ:

-TÝnh x· héi hãa:

(Xem tr 17-18 gi¸o tr×nh)

Bªn c¹nh ®ã DLST còng hµm chøa nh÷ng ®Æc tr­ng riªng, bao gåm:

-TÝnh gi¸o dôc cao vÒ m«i tr­êng:

DLST h­íng con ng­êi tiÕp cËn gÇn h¬n n÷a víi c¸c vïng tù nhiªn vµ c¸c khu b¶o tån, n¬i cã gi¸ trÞ cao vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ rÊt nh¹y c¶m vÒ mÆt m«i tr­êng. Ho¹t ®éng DL g©y nªn nh÷ng ¸p lùc lín ®èi víi m«i tr­êng vµ DLST ®­îc coi lµ chiÕc ch×a khãa nh»m c©n b»ng gi÷a môc tiªu ph¸t triÓn DL víi viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng.

-Gãp phÇn b¶o tån c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn duy tr× tÝnh ®a d¹ng sinh häc:

Ho¹t ®éng DLST cã t¸c dông gi¸o dôc con ng­êi b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng, qua ®ã h×nh thµnh ý thøc b¶o vÖ c¸c nguån TNTN còng nh­ thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng b¶o tån, ®¶m b¶o yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

-Thu hót sù tham gia cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng:

Céng ®ång ®Þa ph­¬ng chÝnh lµ nh÷ng ng­êi chñ së h÷u c¸c nguån TNTN t¹i ®Þa ph­¬ng m×nh. Ph¸t triÓn DLST h­íng con ng­êi ®Õn c¸c vïng tù nhiªn hoang s¬, cã gi¸ trÞ cao vÒ ®a d¹ng sinh häc, ®iÒu nµy ®Æt ra mét yªu cÇu cÊp b¸ch lµ cÇn ph¶i cã sù tham gia cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng t¹i ®©y hiÓu râ nhÊt vÒ c¸c nguån tµi nguyªn cña m×nh.

Sù tham gia cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng cã t¸c dông to lín trong viÖc gi¸o dôc du kh¸ch b¶o vÖ c¸c nguån tµi nguyªn vµ m«i tr­êng, ®ång thêi còng gãp phÇn n©ng cao h¬n n÷a nhËn th¸c cho céng ®ång, t¨ng c¸c nguån thu nhËp cho céng ®ång.

4.C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i

-Cã ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ diÔn gi¶i nh»m n©ng cao hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng. Qua ®ã t¹o ý thøc tham gia vµo c¸c nç lùc b¶o tån.

-B¶o vÖ m«i tr­êng vµ duy tr× hÖ sinh th¸i.

-B¶o vÖ vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n hãa céng ®ång.

-T¹o c¬ héi cã viÖc lµm vµ mang l¹i lîi Ých cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng.

 (Xem tr.19-21 gi¸o tr×nh)

5.Nh÷ng yªu cÇu ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i

a/Ph¶i cã sù tån t¹i cña c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn ®iÓn h×nh víi tÝnh ®a d¹ng sinh th¸i cao.

b/§Ó ®¶m b¶o tÝnh gi¸o dôc, n©ng cao hiÓu biÕt cho kh¸ch DLST th× ®ßi hái:

-Ng­êi h­íng dÉn viªn ngoµi kiÕn thøc ngo¹i ng÷ tèt cßn ph¶i lµ ng­êi am hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm sinh th¸i tù nhiªn vµ v¨n hãa céng ®ång ®Þa ph­¬ng.

-Ph¶i cã ®­îc ng­êi ®iÒu hµnh cã nguyªn t¾c kh«ng chØ v× lîi nhuËn nh­ c¸c nhµ ®iÒu hµnh DL truyÒn thèng chØ ®¬n gi¶n t¹o cho kh¸ch DL mét c¬ héi ®Ó biÕt ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n hãa tr­íc khi nh÷ng c¬ héi nµy thay ®æi hoÆc vÜnh viÔn mÊt ®i mµ cßn ph¶i cã ®­îc sù céng t¸c víi c¸c nhµ qu¶n lý c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ céng ®ång ®Þa ph­¬ng nh»m môc ®Ých ®ãng gãp vµo viÖc b¶o vÖ mét c¸ch l©u dµi c¸c gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n hãa khu vùc, c¶i thiÖn cuéc sèng, n©ng cao sù hiÓu biÕt chung gi÷a ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng vµ kh¸ch DL.

c/Nh»m h¹n chÕ tíi møc tèi ®a c¸c t¸c ®éng cña ho¹t ®éng DLST ®Õn tù nhiªn vµ m«i tr­êng th× DLST cÇn ®­îc tæ chøc víi sù tu©n thñ chÆt chÏ c¸c quy ®Þnh vÒ søc chøa, bao gåm c¸c khÝa c¹nh: vËt lÝ, sinh häc, t©m lÝ häc, qu¶n lý vµ x· héi.

d/Ph¶i tháa m·n ®­îc nhu cÇu n©ng cao hiÓu biÕt cña kh¸ch DL vÒ nh÷ng kinh nghiÖm, hiÓu biÕt míi ®èi víi tù nhiªn, v¨n hãa b¶n ®Þa.

(Xem tr. 21-27 gi¸o tr×nh)

6.§Æc ®iÓm cña c¸c ®èi t­îng tham gia ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i

a/C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch

 Th­êng lµ c¸c nhµ khoa häc lµm c«ng t¸c quy ho¹ch, x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DLST trong c¸c viÖn nghiªn cøu, c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc víi vai trß lµ nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®Þnh h­íng ph¸t triÓn phï hîp víi tiÒm n¨ng vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ, ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p nh»m ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng ®Þnh h­íng ®ã. C¸c ph­¬ng ¸n vµ gi¶i ph¸p ph¶i phï hîp ®Ó tèi ®a hãa lîi Ých tõ ho¹t ®éng ph¸t triÓn DLST, ®ång thêi ®¶m b¶o viÖc ph¸t triÓn DLST ph¶i nh­ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c b¶o tån (lµ môc tiªu ®­îc xem träng hµng ®Çu trong ph¸t triÓn DLST).

 Qu¸ tr×nh tæ chøc khai th¸c tµi nguyªn l·nh thæ ®Ó ph¸t triÓn DLST th­êng ®­îc hä tiÕn hµnh theo c¸c b­íc sau ®©y:

-Quy ho¹ch ph¸t triÓn DLST chØ ®­îc xem xÐt ®Ó thùc hiÖn trªn nh÷ng vïng l·nh thæ ®Æc tr­ng, ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy ho¹ch cÇn ®­îc tiÕn hµnh trong khu«n khæ cña c¸c quy ®Þnh vµ luËt ph¸p, sao cho ChÝnh phñ chÊp nhËn c¸c ®Ò xuÊt ®­îc ®­a ra.

-Trªn c¸c vïng l·nh thæ ®­îc c©n nh¾c th× c©u hái ®Çu tiªn cÇn ®Æt ra lµ: “Lo¹i h×nh DL nµy cã ®­îc phÐp ph¸t triÓn ë ®©y kh«ng?”. NÕu ®­îc th× vÊn ®Ò nghiªn cøu tiÕp theo lµ: “Ho¹t ®éng ph¸t triÓn ®Õn møc ®é nµo lµ phï hîp?”. Vµ c¨n cø vµo nguyªn t¾c cña DLST ®Ó c©n nh¾c: “Nh÷ng ho¹t ®éng DL ®­îc ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn cã thÓ ®­îc coi lµ DLST kh«n g ?”.

-C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn cã ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt vÒ yªu cÇu ®iÒu chØnh giíi h¹n b¶o vÖ l·nh thæ khái c¸c t¸c ®éng cña ho¹t ®éng DL, ®Ó mét mÆt phï hîp víi quyÒn lîi thùc tÕ cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng vµ mÆt kh¸c ®¶m b¶o c¸c lîi Ých kinh doanh DL.

b/C¸c nhµ qu¶n lý l·nh thæ

 HiÖn tån t¹i 2 hÖ thèng qu¶n lý lµ qu¶n lý theo ngµnh (Côc KiÓm l©m thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n) vµ qu¶n lý theo l·nh thæ (ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng tØnh, thµnh phè thuéc Trung ­¬ng).

 Yªu cÇu ®Çu tiªn víi hä lµ sù kiÓm so¸t th­êng xuyªn ®èi víi sù biÕn ®æi c¸c hÖ sinh th¸i vµ m«i tr­êng tù nhiªn trong ph¹m vi ®­îc qu¶n lý ®Ó cã thÓ khai th¸c hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng l·nh thæ phôc vô ph¸t triÓn DLST trªn quan ®iÓm b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

 Hä cÇn ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vÒ hiÖn tr¹ng sinh th¸i m«i tr­êng, c¸c t¸c ®éng chñ yÕu do ho¹t ®éng KT-XH cña khu vùc tr­íc vµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn DLST ®Ó cã thÓ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp trong viÖc ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý c¸c t¸c ®éng tiªu cùc. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn DL, viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc céng ®ång lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng mµ hä cÇn thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng vµ c¸c nhµ ®iÒu hµnh DL cã ®­îc nh÷ng nç lùc chung cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

 Hä cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c nhµ ®iÒu hµnh DL nh»m:

-§¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®iÒu hµnh DL trong nh÷ng giíi h¹n cho phÐp.

-§¶m b¶o an toµn cho kh¸ch DL, trËt tù XH ë khu vùc qu¶n lý.

-§¶m b¶o hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ qua ®ã ®¶m b¶o sù ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë l·nh thæ ®­îc qu¶n lý.

c/C¸c nhµ ®iÒu hµnh du lÞch

 Lµ nh÷ng ng­êi cã vai trß quan träng trong viÖc tæ chøc ®iÒu hµnh cô thÓ ho¹t ®éng DLST, hä chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp x¸c ®Þnh c¸c ph­¬ng thøc tiÕn hµnh ho¹t ®éng, lùa chän ®Þa ®iÓm tæ chøc DLST, x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh tour trän gãi, x¸c ®Þnh c¸c dÞch vô cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch víi c¬ chÕ gi¸ c¶ c¹nh tranh.

 Tr¸ch nhiÖm cña hä lµ hÕt søc lín v× hä ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých cña tæ chøc kinh doanh DL; ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. V× thÕ ®ßi hái hä ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ quy ho¹ch vµ ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng.

d/H­íng dÉn viªn du lÞch

 Lµ nh÷ng ng­êi ®­îc xem lµ cÇu nèi gi÷a kh¸ch DL vµ ®èi t­îng DL ®Ó tháa m·n c¸c nhu cÇu cña kh¸ch; chÊt l­îng nh÷ng ®ãng gãp cña hä cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éng DLST.

 Hä ph¶i lµ ng­êi cã kiÕn thøc, n¾m ®­îc ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ m«i tr­êng tù nhiªn, c¸c ®Æc ®iÓm sinh th¸i, v¨n hãa céng ®ång ®Þa ph­¬ng ®Ó giíi thiÖu mét c¸ch sinh ®éng nhÊt, ®Çy ®ñ nhÊt víi du kh¸ch vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµ kh¸ch quan t©m.

 Bªn c¹nh ®ã hä còng ph¶i lµ ng­êi cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt víi ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng n¬i tæ chøc ho¹t ®éng DL. Hä cã thÓ lµ ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng hoÆc nhµ qu¶n lý l·nh thæ-®Æc biÖt ë c¸c v­ên quèc gia, khu b¶o tån thiªn nhiªn.

e/Kh¸ch du lÞch sinh th¸i

 Kh¸c víi kh¸ch DL th«ng th­êng, kh¸ch DLST lµ nh÷ng ng­êi quan t©m h¬n c¶ ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ tù nhiªn vµ gi¸ trÞ nh©n v¨n ë nh÷ng khu vùc thiªn nhiªn hoang d· nªn hä cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµ:

-Th­êng lµ nh÷ng ng­êi ®· tr­ëng thµnh, cã thu nhËp cao, cã gi¸o dôc vµ cã sù quan t©m ®Õn m«i tr­êng thiªn nhiªn.

-Th­êng lµ nh÷ng ng­êi thÝch ho¹t ®éng ngoµi thiªn nhiªn. TØ lÖ kh¸ch nam, n÷ lµ ngang nhau vµ ®©y th­êng lµ nh÷ng kh¸ch DL cã kinh nghiÖm.

-Th­êng cã thêi gian ®i DL dµi h¬n vµ møc chi tiªu/ngµy nhiÒu h¬n so víi kh¸ch DL Ýt quan t©m ®Õn thiªn nhiªn.

-Hä kh«ng ®ßi hái thøc ¨n hoÆc nhµ nghØ cao cÊp, ®Çy ®ñ tiÖn nghi. MÆc dï hä cã kh¶ n¨ng chi tr¶ cho c¸c dÞch vô nµy. §iÒu nµy ph¶n ¸nh nhËn thøc cña hä r»ng “c¸c c¬ së vËt chÊt mµ hä sö dông Ýt ¶nh h­ëng nhÊt ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn”.

S¬ ®å c¸c ®èi t­îng tham gia ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i

7.Mèi quan hÖ gi÷a “cung” vµ “cÇu” cña du lÞch sinh th¸i

a/Cung (HiÓu lµ C¸c m«i tr­êng tù nhiªn cã  tæ chøc ho¹t ®éng DLST):

-Lo¹i I: Lµ n¬i cã c¸c ho¹t ®éng DL mµ c¸ch øng xö víi m«i tr­êng tù nhiªn míi chØ ë møc ®é tu©n thñ theo c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh.

-Lo¹i II: Bao gåm nh÷ng n¬i ®­îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng g¾n víi thiªn nhiªn, m«i tr­êng h¬n, thÓ hiÖn qua tÝnh nh¹y c¶m cña c¸c ®iÓm, c¸c côm cã mËt ®é thÊp, Ýt sö dông thiÕt kÕ vµ c¸c vËt liÖu h¹n chÕ tÇm quan s¸t, g©y ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng. Tuy nhiªn vÉn cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c tiÖn nghi, dÞch vô vµ ho¹t ®éng cña 1 khu DL truyÒn thèng. Lo¹i nµy ph¶n ¸nh viÖc chÊp nhËn tÇm quan träng cña m«i tr­êng h¬n lµ thùc tiÔn cña DLST.

-Lo¹i III: Lµ n¬i du kh¸ch cã c¬ héi tham quan m«i tr­êng cßn hoang s¬, nguyªn vÑn, n¬i c¸c s¶n phÈm ®óng theo nghÜa ®en ®­a con ng­êi ng­îc l¹i víi thùc tÕ cña tù nhiªn. C¬ së l­u tró tiÖn nghi víi h¹n chÕ tèi ®a t¸c ®éng tíi m«i tr­êng ®­îc xem lµ tiªu chuÈn.

-Lo¹i IV: Lµ nh÷ng n¬i thiªn nhiªn ®­îc xem träng hµng ®Çu ®Ó nghØ ng¬i vµ gi¸o dôc víi nç lùc t¨ng c­êng trùc tiÕp ý thøc b¶o tån vµ gi÷ g×n m«i tr­êng. C¸c chuyÕn th¸m hiÓm trong ngµy, c¸c trung t©m tham quan vµ c¸c tour cã phiªn dÞch lµ ch×a khãa. H¹n chÕ bÊt cø viÖc x©y dùng ph¸t triÓn nµo, ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¶m nhËn cña kh¸ch. C¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, c¸c VQG, c¸c v­ên thùc vËt vµ c¸c b¶o tµng biÓn ®Òu ®­îc xÕp vµo lo¹i nµy.

-Lo¹i V: dµnh cho du kh¸ch th¸m hiÓm ®Õn c¸c vïng thiªn nhiªn xa x«i cßn hoang s¬. C¸c ch­¬ng tr×nh DL ®­îc thiÕt kÕ nh»m h­íng tíi viÖc n©ng cao nhËn thøc, tÝnh nh¹y c¶m vµ b¶o tån tù nhiªn vµ v¨n hãa.

b/CÇu (HiÓu lµ c¸c lo¹i kh¸ch tham gia DLST):

-Lo¹i A: Lµ nh÷ng kh¸ch DL thiªn nhiªn t×nh cê, ngÉu nhiªn do mét phÇn cña chuyÕn DL lín cã liªn quan ®Õn thiªn nhiªn.

-Lo¹i B: Lo¹i kh¸ch DL thiªn nhiªn chiÕm sè ®«ng. Hä lµ nh÷ng ng­êi muèn tham gia vµo nh÷ng chuyÕn du lÞch l¹ th­êng ®Õn víi thiªn nhiªn.

-Lo¹i C: Lµ nh÷ng kh¸ch DL cã lßng say mª thiªn nhiªn. Hä lu«n muèn cã ®­îc nh÷ng chuyÕn ®i ®Õn nh÷ng n¬i ®Æc tr­ng nh­ VQG, c¸c khu b¶o tån ®Ó tham quan vµ t×m hiÓu tù nhiªn, lÞch sö vµ v¨n hãa b¶n ®Þa.

-Lo¹i D: Lµ nh÷ng kh¸ch DL thiªn nhiªn thùc thô. Hä cã thÓ lµ c¸c nhµ khoa häc, thµnh viªn c¸c tour DL gi¸o dôc hoÆc thµnh viªn cña c¸c dù ¸n b¶o tån.

Quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu cña du lÞch sinh th¸i

Ghi chó: x-Cã ®Õn; xx-§Õn nhiÒu; xxx-§Õn rÊt nhiÒu